Chinland Today Interview

A tanglam ih thusuhnak pawl hi Chinland Today Facebook group member 11,000 lenglo ih siar ding ah a si. 

Q. Na hmin na personal detail in sim thei zat?

Ka hmin cu CJ Hrang Hmung a si. Ka nu le pa hmin cu Nu Vum Thiam le Rev. C. Hrang Tin Khum a siih an pahnih in ka tlangval pekte ah Pathian hnenah in fehsan zo. Unau panga kan um ih ka suahpi unau zate’n Maryland, USA ah an um. Ka innsang nu ih hmin cu Sayama Deborah Zung Rem a siih fapa Rick Hrang Lian Khim kan nei.

Fimthiamnak lam: Phun 10 ah Maths distinction thawn ka ong. University of Yangon ihsin BSc (Physics) ka ngah. Serampore College (University), Serampore-India ihsin BD ka ngah. Myanmar Institute of Theology ihsin Doctor of Ministry (D.Min) ka ṭheh. Atu hi Philippine Christian University ah secular PhD ka zir peh rero lai.

Hnaṭuannak lam: BD ka ṭheh ihsin tuini tiang Toungphila Baptist Church, Kalay myo ah Associate Pastor ka ṭuan. Lairawn Baptist Association, Kalay Myo ah Associate General Secretary term khat (2004-2006) ka ṭuan. Bethel Theological Seminary (BTS), Toungphila, Kalay Myo ah Vice Principal (2006-2010), Principal (2010-2012) ka tuan. Cumi lo part time ih hnaṭuan ka kaihmi pawl cu an tam hnuaihni na’n ka rel nawn lo ding.

Part time ka kaihmi sungih hlawhtlingbik tiih ka ruatmi pakhat cu 2006 kum March 26-29 ah "Falam Christian Centenary" (Rev. Thang Tsin Centennial Jubilee) puaipi ah Falam mi tampi huapin Laitlang le Lairawn (Kawlrawn) um Falam mi pawl komkhawm in Falam peng Lumbang khua ah kan rak tuah. Cumi laiah kum note ka si na’n ṭuanvo neitubik (General Secretary) ka si ih hlawhtlingtak in kan ṭhehsuak thei hi a si. (Mipi 9700 an kim thei)

Q. Tui Philippine ih na zirlai le na caan hman daan?

BTS ah Principal ka ṭuan rero laifang 2011 kum November ah Philippines ram ah PhD zir peh dingin ka thleng. A hmaisa ahcun PhD in Religion ah enroll ka tuah. Cuihsin secular PhD in Development Administration ah enroll ka tuah sal. Daan a si lo na’n double enrollment in pe. Asinain sumpai lam harsatnak le ca a har deuh ruangah PhD in Religion sawn ka cawl sal. Atu hi PhD ah units 66 kai dingmi lakah Units 36 ka theh thlang. Pathian in rem a ti ahcun tukum 2013 October ah course work units 54 ka ṭheh ding tiah ka ruat. Cuihsi cun Dissertation ngan thok ding ka si. Pathian remruat in ka tluang ahcun 2014 October ah ṭheh thei dingin thla ka cam rero.

Secular thawn ka hlatnak a rei tuk zo ih ca lam ah harnak tampi ka tong. Asinain a cang thei tawkin caan pekin ka tuah rero ko. Biaknak lam ah BD le DMin ka theh zo ruangah secular in PhD hi ka hril deuh. BSc ka ngah cia ruangah secular ka pehzom theinak khal a si. Kan Laimi hrang hna kan ṭuan tikah biaknak lam lawng cu acozah lam thawn hnaṭuan a har caan a um. Cule kan Kawlram ahcun biaknak lam degree hi an pompi fawn lo ruangah secular degree lam hi lak sehla a ṭha ding tiah ruahnak ka neih ruangah Philippines ram ka thlen hnu ah ka ṭhawn-aw salmi a si. Leitlun ih um hrihmi kan si ruangah Pathian hnaṭuan hi kap khat lawng feh a theih lo ih secular khal neih a ṭul tuk tiah ka ruat ruangah ka kai rero cu a si ko.

Q Facebook ih na nganmi thuthangṭha kha ziangtin na tuah tum? Cabu ten na suah pei maw?

Facebook ih ka nganmi thu tam nawn cu cabu ah ka suah dah zomi le ka ngan tharmi pawl an si. A hrek cu ka ngan copcop mi an si. Atu khal caan ka neih tikah cahram thar tawkfang ka ngan rero ko. A hlan deuh ahcun ca ka ngan tuk lo. Asinain 2004 kum ihsin thokin cahram pahnih khat ka ngan thok. Cuihsin kan Falam tong ih suahmi Magazine tam nawn in cahram in dil ṭheu vekin kei khal cahram ka ngan vivo. Cuticun 2008 kum ah Magazine tin ih ka nganmi cahram hi 40 leng a si. Cuih kum (2008) ah “Thinsaunak ih Huham” tiah ka cahram 40 komkhawm in cabu ka suah. Cuihsin 2011 kum ah a dang cahram ka nganmi 40 komkhawm in “Hlawhtlinnak Lamzin” tiah cabu ka suah lala. Atu ka ngan thar mi pawl hi cahram 40 a kim zik lala ih Pathian in rem a ti ahcun cabu ah suah thei sal ding hi ka saduh thah cu a si.

Q. Ziangruangbik ah himi na ngan thei ringring?

A hlan deuh ahcun cangan hi ka paih tuk lo na’n atu cu ka paih zet ah a cang. Caan ka nei deuh ih computer hmai ka to cun ka thinlung sungih ummi tete ka ngan ṭheu. Cumi cu neta ah famkim in ka nganbet peh vivo ṭheu. Ka canganmi tam sawn cu thuthangṭha ka simmi pawl an si. Kawhhran tumzet ah pastor ka ṭuan tikah thusim ding caan ka ngah ringring. Biakinn ih khawm lawng si loin innsang thlacamkhawm hi a um ringring ṭheu. Cutikah thusim caan tampi ka ngah phah ringring. Thuthangṭha sim ding ka timtuah tikah sim maimai ka duh ṭheu lo. Curuangah outline ṭhate’n ka tuah ṭheu. Cumi pawl kha neta ah ka zohfel sal ih cahram ah a cang.

Cule zirh dingin sawmnak ka ngah tinte’n ka ih sim men ka duh ṭheu lo. Cabute tal suah in zirhnak ka tuah ringring. Ziangahtile kaa ih sim le zirh cun a rei tikah hngilh sal a ol zet. Cabu ih suah cun kan zirhmi an hngilh zo hmanah cabu ihsin siar sal a theih. Zir ngah lotu pawl khalin an siar thei. Cumi duhsaknak thinlung thawn mai’ sumsaw cem in cabu tete ka suah vivo ṭheu. Cuticun thu ka zirhmi pohpoh hi cabu fate ah ka tuahcih ringring. Atu hi cabu pitling a si lo na’n cahmai 100 kiangkap cabu ka suahmi hi bu 12 a kim zo.

Q. Facebook hi a ṭhatnak le thatlonak na sim ve daan?

Facebook hi a tha ka ti zet. Ton awk lonak a reizetmi rualpi hlun hawlnak ah siseh, theih dah lomi rualpi thar ngahnak ah siseh, thu le hla tampi theihkauhnak hrangah siseh a ṭhazet tiah ka ruat. A ṭhatnak tiih ka ruahmi cu harsatnak le buainak kan ton tikah pakhat le pakhat theihpi sak awk in kan ti thei tawkte ciar kan bom, kan ṭanpi awk thei hi a si.

A ṭhat lonak cu si ciah lo dingna’n FB ah mai’ ruahnak tete hi mah le personal status parah ngan hi cu poi ka ti lem lo. FB group tivek ahcun mai’ personal status hi cu post theu lo sehla duh a um zet. Personal status cu mah le personal mail ah lawng post ko sehla group a ti hnok lo ding.

Mi hrek cu laar duhnak men ah le comment petu tam dingin, like petu tam dingin thu si lo le si lo kan ngan ciamco ṭheu ih group a hnok ter maimai tiah ka ruat. Mipi ih kan hlawkpi thei dingmi Pathian thu, Baibal caang, thufim, theihnak tvp. siar lo a dang mai’ pumpak thu a simi pawl hi group sungah post loin hrial thei sehla duh a um tiah ka ruat. Mah le thinlung thu hi cu kham awk a theih lo na’n zalennak timi hi a hman daan thiam dingin zir kan tul. Pitling vivo dingah sim awk kan ṭul tiah ka ruat.

Q. Kan upa dang pawl facebook an hmang ve ding na duh sak maw? Ziangruangah?

Kan upa pawl san an man thei ve ding hi a thupi zet. Curuangah an remcang ih a cang thei ahcun facebook hi hmang cio hai sehla a ṭha zet ding tiah ka ruat. Mai’ ruahnak lawng cu tulai ahcun a famkim thei lo. Mi tampi ih an ruahnak, an hmuhnak pawl hi hlawm ve in zir vivo thei sehla kan upa pawl ih an hnaṭuan khal a hlawhtling in a famkim thei deuh ding tiah ka ruat. A hrek cu internet hi ziang a si ti thei lo bembem khal an um. Cu khal cu sanman daan zir vivo thei sehla a duh um. A poimi pakhat cu ram leng um pawl cun Internet duh tawk kan hmang thei, line khal a ṭha. Asinain Kawlram sung ahcun Yangon siar lo hmun dang ah internet/online hi duhtawk ih hman a theih lo ih tlunah hman man a khung tuk khal hi facebook an hman lonak thu pakhat a si thei men.

Q. Facebook group ih ca siartlak lo le siarltlak na timi pawl?

Facebook group ih ca siartlak lo le siartlak ka timi pawl cu a tlun ah malte’n ka tarlang zo vekin a si ko. Mah le status men a si ahcun facebook group ah post lo mai sehla, anmah le personnal status ah post men ko seh. Facebook group ahcun Pathian thu, Baibal caang, thufim, theihnak, biazai, sermon, nunthuleng, thuthang tvp. pawl lawng hi post thei sehla duh a um zet ding. Facebook hmangtu pawl kan titi tlang ṭheu tikah siar paih um lomi le midang hrangih ṭhathnemnak a um lo ca tamtuk a um theu hi a poizet tiah reltlang a si ṭheu. A thupimi cu hmansual (misuse) lo sehla a ṭha. Mah le zalennak kan neihmi hi midang hnaihnok tertu a si pang ahcun hmansualnak a si thlang ko lo maw, tiah ka ruat.

Q IT lamah kan Chinmi kan tlan ve dan na hmuh dan?

Ka thei thluh lo na’n ka theihban tawkte ahcun kan Chinmi pawl hi IT lam ah kan ṭhangso zet in ka hmu. Hmailam khalah zuam sinsin in zir sinsin thei sehla duh a um zet. Amah lawngte kan thiamnak hi mipi siatsuahnak hrangah hmang loin mipi ṭhansonak le ṭhathnemnak hrangah hman cio ding hi a thupi zet.

Q Minung ngai si dingah ziangpawl a thupi?

Minung ngai na ti duhmi hi ziangbik a si pei ti hi ka thei ciah lo. Asinain hmantlak minung si thei ding ahcun Grik mifim Plato ih rak simmi hi a dik ringring in ka ruat. Cumi cu “Mah le mah theih awknak” hi a si. Minung tampi in keimah le keimah ka thei awk ko, kan ti ṭheu. Asinain thu ṭhate’n kan ruat asile kan thei awk ngaingai maw? ti hi ruah ding tampi a um. A thupi tiih ka ruatmi cu hmakhatte hrang lawng ṭhathnem le man neimi minung si loin a nunnak a net tiang rinsantlak le hmantlakmi si ding hi a thupi. Minung ngai le hmantlak minung pawl cu kan thih hnu tiang kan thuanthu hi cawntlak le lawmtlak in a tang lan ta thei ding a si.

Q. Thucah duh dang?

Hiti vekin thusuhnak in neihmi parah ka lungawizet. Kan zatein a nung Pathian zumtu kan si. Curuangah ziangvek dinhmun le khuivek hmun ram kan thlen khalah Chinmi kan sinak hngilh lote’n, hlohter lote’n um thei kan zuam cio hram pei. Pathian zumtu kan sinak hi kan ka lawngin si loin kan nunnak rori ah a nettiang rin-umzet in nunpi theitu kan sinak dingah ap awk ringring a thupi (Thuphuan 2:10). Kan Chin miphun hi Pathian ih khaisangmi kan si ruangah ziangvek hna kan ṭuan tik khalah miphun dang e, cu e, tiah soiseltu si lo dingah kan ralring a ṭul. Mai’ duhnak lawng ruat loin midang ih duhnak le ruahnak khal theihsak in lungrual ih umtlang thiam kan zir a ṭul (Filipi 2:4). Hihi thil ol a si lo thei men ding na’n mah le mah kan zirh awk theimi a si tiah ka ruat.

Siartu nan zate’n Pathian in thluasuah bawngmal lo sawm cio hai seh! Amen.

Thusuttu: Uk Lian (Chinland Today Facebook Group)

February 13, 2013.