Baibal Caanghril:
“Nan ral pawl kha ṭih hlah uh. Ralṭha
zetin um uh. Cumi cun annih an sung ding ih nannih nehtu nan si ding ti kha a
langter ding; ziangahtile nehnak a lo petu cu Pathian a si” (Filipi 1:28).
Baibal siarbet: Filipi
1:27-30.
Khristian nun timi hi raldonak thawn a
bang aw. Khristian nun ih kan nung theinak dingah nitin ten ral do ringring
ding a ṭul. Pangpar thawn a phahmi lamzin a si
dah lo. Hling le so karlakah, ṭihnungza a phunphun karlakah a feh reromi nunnak
a si. Nitin kan nunnak ah kan ton rero mi a si. A hleice in Paul ih nunnak ah
fiangzet ih kan hmu theimi a si. Jesuh Khrih ah lungawinak tumpi a nei ko nain
leitlun mit lam in kan zoh tikah nitinte’n ral do rero mi a si. Satan ral a
phunphun kha a do tikah thawngtlaknak, taksa ruangpum ih tuarnak, relsiatnak,
hneknak, huatnak pawl lawngte in a khat a si. Jesuh Khrih zumnak a dotu pawl ih
ral kha a nunnak cem tiang le nehnak dinhmun a thlen tiang a do theitu paralṭha a si.
1. Khrih Thuthangṭha ih duh daan vekin (v. 27)
Paul in Filipi kawhhran hi Khrih
Thuthangṭha ih duh daan vekin an um theinak
dingin a forh hngai. Baibal cabu hrekkhat sung ahcun, “Khrih Thuthangṭha ih duh daan vekin nan nuncan cu si thei sehla”
timi ṭongfang hi “Pathian uknak sungah” (the
kingdom of God) tiin an nganmi a um. Rom acozah uknak hmelthlam hmangin a simmi
a si. Amah hi Rom miphun sinak neitu a si ruangah Rom daan a thlun. Filipi khua
khal Rom uknak kuthnuai ah a ummi a si vekin Rom acozah ih duhnak kha
famkimte’n an thlun ih an tuah. Rom khuapi sung a ummi pawl khalin Rom ṭong in an ṭong ih Rom
nunphung in an nung. ‘Khrih Thuthangṭha ih duh
daan vekin nan nuncan cu si thei sehla’ timi ṭongfang
hi a thupi ngaingai. Pathian uknak sungah a ummi pawl in Pathian ih tuahter in
duhmi kha tuah thluh dingmi an si. Cutikah Pathian uknak rami (citizens of God)
an si thei ding, a ti hngai.
Kawlram mi kan si ahcun Kawlram uknak
daan kha thlun ding kan ṭul. Kawlram sungah kan
um ih Kawlram acozah ih daan tuahmi kan thlun duh lo ahcun kanmah sawn kan palh
ding a si. Pathian rammi kan si ruangah Pathian duhnak tuah hi kan nunnak le
kan ziaza in langter dingmi kan si. Pathian rammi si fawn si, Pathian duhnak
ziang siar lo ih kan um ahcun kan nun a dik lo ding. Latin ṭong cun ‘converseri’
ti a siih a sullam cu “Nan nunnak vekin nan nunpi dingmi a si,” tinak a si. Kaa
lawngin zumtu ah kan cang thei lo. Pathian uknak ram ah telmi pawl lawngin
Pathian duhnak tuah hi an hnaṭuan tumbik a si.
Warren W. Wearsbe in Paul nunnak thawn pehpar aw in biazai pakhat a ngan ih
hitin a si:
Thuthangṭha
ngantu na si,
Nikhat ah hnah khat tete in,
Thilṭha
na tuahmi le,
Na thusim in na langter;
Mi in an siar tikah,
Zumtlak na si le si lo;
Na nuncan ah an hmu ding…
Kan nunnak cu midang in an siar theimi
ca a si (2 Kor. 3:2). Leitlun cabu lakih a ṭhabik
cu minung kan nun daan ihsin siar theih a si. Na nunnak hmangin midang in Jesuh
Khrih cu an hmu dingih midang in an siar tikah Jesuh Khrih cu an thangṭhat thei ding a si. Himi hi Satan ral donak hriamnam ṭhabik a si tiah Filipi kawhhran hnenah Paul in a sim.
Kannih khal mi ih siar thei ding le siar ṭhami
ca si ding kan ṭul a si.
2. Thinlung
rualtein (v. 27).
Ral do tikah ralkap menmen ihsin
ralbawi tumbik tiang lungrualte in ral an do tlang ding a ṭul. Lungrualnak a um lo ahcun ral an neh thei dah lo
ding. Paul san lai ah Khristian mimalte lawng an um hrih. Ral tampi an nei
fawn. Rom acozah in Khristian biaknak kha siatsuah a duh. Judah biaknak upa
pawl in le an do fawn. Cutin Jesuh Khrih khal an that zo. Grik mifim pawl
khalin thu a phunphun in an el, siatsuah an duh. Asinain a thosalmi Jesuh Khrih
thlarau hnaṭuannak thawngin Khristian pawl cu
ralṭhatnak an nei. An nunnak ah ṭihnak zianghman um loin thuthangṭha an aupi. Misual mi pawl rundam theinak ding lamzin
cu Jesuh Khrih lawngin a si timi thu cu thinlung hmunkhat le lungruat tein napi’n
an aupi.
Kumkhua nunnak kan co theinak cu Jesuh
Khrih zumnak le Pathian ih zaangfahnak ruangah a si. Jesuh Khrih ih rundamnak
siar lo thuthangṭha dang a um nawn lo, tiah ralṭhazet in an sim. Hiti ih thuthangṭha a simtu pawl le a zumtu pawl cu thuneitu pawlin an
rak do. Himi ral tumpi donak dingah zumtu Khristian zatein thinkhat lungkhat
neiin ral do a ṭulzia Paul in a sim hngai. Cule
Pathian hnaṭuan hi bawhlung sit vekin a si.
Bawhlung sit tikah pakhat lawng thiam in a ngah lo ih zapi lungrual le ṭangrual tlang ding a ṭul.
Cutik lawngah nehnak an co thei a si. Grik ṭong
in ‘sunathleo’ ti a siih a sullam cu
‘nehnak ngah theinak ding hrangah hmunkhat ih ṭuantlang’
tinak a si. Filipi kawhhran sungah lungrual lonak tete a um timi thu a theih
ruangah himi lungrualnak le rualremnak thu hi napiin a simnak a si.
3. Ralṭha zetin (v. 28).
Ṭihhrutnak
thawn cun ziangtik khalah ral kan neh thei dah lo ding. Himi san laiah Satan in
thuneitu pawl a rak hmang tikah ṭihnungza
ngaingai a si. Nunnak pek tiangin ralṭhazet in
ral do a ṭul. Paul tei’ san lai ih zumtu pawl in
cuih ral an do tikah hriamnam hmang loin Pathian thutak thawn an rak do hngai.
Hriamnam ih neh theih lomi zumnak thawn an do. Hriamnam ih siatsuah thei lomi
Pathian thutak thawn an do. An biakmi Pathian cu a nungmi Pathian a si.
Curuangah Pathian hminih kan do mi cu kan neh tengteng ding a si, tiah zumnak
an nei. Cuticun thih a ṭul khalle pumpe ih thi
ngam dingah an timtuah aw.
Jesuh Khrih hrangah harsatnak tuar hi
thuthangṭha karhzainak dingah hriamnam ṭhazet a rak si. “Martar
tuar pawl ih thiisen cu thlaici ah an cang” (The blood of the martyr is seed)
tiah Tertullian cun a sim dah. A netnak ah Satan ral kha nan neh
hrimhrim ding. Nehnak petu cu Pathian a si tiah Paul cun Filipi kawhhran kha
thazaang a pek hngai a si. Tuisun zumtu tampi cu kanmah le zumtu cia pawl lakah
kan ral a ṭhazet. Mah le mah cu ralṭhazet in ‘keimah ka sibik’ ti phun khin kan um ih kan
duh lomi pawl kan relsia, soisel aw. Zum lotu hmai ahcun zumtu kan sinak hman
kan langter ngam fawn si lo. Cuvek ralṭhat hi
ruah ding tampi a um.
4. Tuarnak ah
covo zemmi (vv. 29-30).
Khristian hrekkhat in zumtu kan si
ahcun harsatnak kan tong nawn lo ding, tiah kan rak ruat sual ṭheu. Khristian thuanthu kan zoh tikah thuthangṭha hi ol zetin a karhzai dah lo. Harsatnak tampi a um
ringring. Jesuh Khrih hrangah ṭuanvo pekmi nan
si ruangah zumnak lam lawng hi a tawk lo, Jesuh Khrih hrangah tuarnak ton ding
khal a tel cih a si, a ti duhmi a si. “Khrih nan zumnak lawngah si
loin amah ih hrang nan tuarnak khalah covo zemmi nan si hi mi vannei nan si”
tiah fiangzetin a sim (v. 29). Filipi kawhhran khal keimah vekin raldonak
sungah nan tel ve ding a ṭul a si a ti hngai.
Leitlun mi in zoh tikah ṭihnungza a si.
Sikhalsehla Jesuh Khrih mit ahcun ṭihphannak a
um lo. Cahnak a si sawn. Ziangahtile a netnak ah nehtu cu Jesuh Khrih a si.
Himi zirhnak hi tuini zumtu kan hrangah thazaang kan laknak a si. Harsatnak hi
zumfeknak langtertu a siih zumtu dik kan si le kan si lo theih theinak khal a
si. Jesuh Khrih zumnak a nungmi thawn Satan ral do ding hi zumtu kan zate ih
hnaṭuan tumpi a si.
Thunetnak
Zumtu pawl, tuini ah kanmah le kanmah
do aw rero ding kan si lo. Kan duh daan, hmuh daan le kan pom daan hi a bang aw
lo. Curuangah cuih bang aw lomi parah do aw rero hnakin zum lotu pawl le sakhua
dang pawl, Satan hman rua pawl hi kan do cio sawn dingmi an si. Kan ral pawl hi
kanmah hnakin an thazaang a cak deuh ko ding. David in a ralpa Goliath micakzet
kha ziangtin a neh ti cu kan thei cio. Paul khalin a simmi cu ‘nehnak a lo petu
cu Pathian a si, tiah a ti. Curuangah Pathian duh daan vekin nung cio in,
thinlung rualte’n Satan ral kan do cio a ṭul.
Ral ṭhazet in kan do dingih tuarnak caan a thlen
khalle kan covo a si ruangah Khrih Jesuh hrangah lungawite’n tuar cio uhsi.
Cuticun Khristian raldonak cu nehnak thawn Pathian thangṭhat in kan fehsuak vivo thei ding a si. Pathian hmin
khal a sunglawi sinsin thei ding a si.
Duhdawtnak le duhsaknak
thawn,
Rev. CJ Hrang Hmung, D.Min.,
PhD.,
Manila, Philippines.
01.02.2014|8:45 pm.
