KHRISTIAN RALDONAK

Baibal Caanghril:

          “Nan ral pawl kha ṭih hlah uh. Ralṭha zetin um uh. Cumi cun annih an sung ding ih nannih nehtu nan si ding ti kha a langter ding; ziangahtile nehnak a lo petu cu Pathian a si” (Filipi 1:28).

Baibal siarbet: Filipi 1:27-30.

          Khristian nun timi hi raldonak thawn a bang aw. Khristian nun ih kan nung theinak dingah nitin ten ral do ringring ding a ṭul. Pangpar thawn a phahmi lamzin a si dah lo. Hling le so karlakah, ṭihnungza a phunphun karlakah a feh reromi nunnak a si. Nitin kan nunnak ah kan ton rero mi a si. A hleice in Paul ih nunnak ah fiangzet ih kan hmu theimi a si. Jesuh Khrih ah lungawinak tumpi a nei ko nain leitlun mit lam in kan zoh tikah nitinte’n ral do rero mi a si. Satan ral a phunphun kha a do tikah thawngtlaknak, taksa ruangpum ih tuarnak, relsiatnak, hneknak, huatnak pawl lawngte in a khat a si. Jesuh Khrih zumnak a dotu pawl ih ral kha a nunnak cem tiang le nehnak dinhmun a thlen tiang a do theitu paralṭha a si.

1. Khrih Thuthangṭha ih duh daan vekin (v. 27)

          Paul in Filipi kawhhran hi Khrih Thuthangṭha ih duh daan vekin an um theinak dingin a forh hngai. Baibal cabu hrekkhat sung ahcun, “Khrih Thuthangṭha ih duh daan vekin nan nuncan cu si thei sehla” timi ṭongfang hi “Pathian uknak sungah” (the kingdom of God) tiin an nganmi a um. Rom acozah uknak hmelthlam hmangin a simmi a si. Amah hi Rom miphun sinak neitu a si ruangah Rom daan a thlun. Filipi khua khal Rom uknak kuthnuai ah a ummi a si vekin Rom acozah ih duhnak kha famkimte’n an thlun ih an tuah. Rom khuapi sung a ummi pawl khalin Rom ṭong in an ṭong ih Rom nunphung in an nung. ‘Khrih Thuthangṭha ih duh daan vekin nan nuncan cu si thei sehla’ timi ṭongfang hi a thupi ngaingai. Pathian uknak sungah a ummi pawl in Pathian ih tuahter in duhmi kha tuah thluh dingmi an si. Cutikah Pathian uknak rami (citizens of God) an si thei ding, a ti hngai.

          Kawlram mi kan si ahcun Kawlram uknak daan kha thlun ding kan ṭul. Kawlram sungah kan um ih Kawlram acozah ih daan tuahmi kan thlun duh lo ahcun kanmah sawn kan palh ding a si. Pathian rammi kan si ruangah Pathian duhnak tuah hi kan nunnak le kan ziaza in langter dingmi kan si. Pathian rammi si fawn si, Pathian duhnak ziang siar lo ih kan um ahcun kan nun a dik lo ding. Latin ṭong cun ‘converseri’ ti a siih a sullam cu “Nan nunnak vekin nan nunpi dingmi a si,” tinak a si. Kaa lawngin zumtu ah kan cang thei lo. Pathian uknak ram ah telmi pawl lawngin Pathian duhnak tuah hi an hnaṭuan tumbik a si. Warren W. Wearsbe in Paul nunnak thawn pehpar aw in biazai pakhat a ngan ih hitin a si:

          Thuthangṭha ngantu na si,

          Nikhat ah hnah khat tete in,

          Thilṭha na tuahmi le,

          Na thusim in na langter;

          Mi in an siar tikah,

          Zumtlak na si le si lo;

          Na nuncan ah an hmu ding…

          Kan nunnak cu midang in an siar theimi ca a si (2 Kor. 3:2). Leitlun cabu lakih a ṭhabik cu minung kan nun daan ihsin siar theih a si. Na nunnak hmangin midang in Jesuh Khrih cu an hmu dingih midang in an siar tikah Jesuh Khrih cu an thangṭhat thei ding a si. Himi hi Satan ral donak hriamnam ṭhabik a si tiah Filipi kawhhran hnenah Paul in a sim. Kannih khal mi ih siar thei ding le siar ṭhami ca si ding kan ṭul a si.

2. Thinlung rualtein (v. 27).

          Ral do tikah ralkap menmen ihsin ralbawi tumbik tiang lungrualte in ral an do tlang ding a ṭul. Lungrualnak a um lo ahcun ral an neh thei dah lo ding. Paul san lai ah Khristian mimalte lawng an um hrih. Ral tampi an nei fawn. Rom acozah in Khristian biaknak kha siatsuah a duh. Judah biaknak upa pawl in le an do fawn. Cutin Jesuh Khrih khal an that zo. Grik mifim pawl khalin thu a phunphun in an el, siatsuah an duh. Asinain a thosalmi Jesuh Khrih thlarau hnaṭuannak thawngin Khristian pawl cu ralṭhatnak an nei. An nunnak ah ṭihnak zianghman um loin thuthangṭha an aupi. Misual mi pawl rundam theinak ding lamzin cu Jesuh Khrih lawngin a si timi thu cu thinlung hmunkhat le lungruat tein napi’n an aupi.

          Kumkhua nunnak kan co theinak cu Jesuh Khrih zumnak le Pathian ih zaangfahnak ruangah a si. Jesuh Khrih ih rundamnak siar lo thuthangṭha dang a um nawn lo, tiah ralṭhazet in an sim. Hiti ih thuthangṭha a simtu pawl le a zumtu pawl cu thuneitu pawlin an rak do. Himi ral tumpi donak dingah zumtu Khristian zatein thinkhat lungkhat neiin ral do a ṭulzia Paul in a sim hngai. Cule Pathian hnaṭuan hi bawhlung sit vekin a si. Bawhlung sit tikah pakhat lawng thiam in a ngah lo ih zapi lungrual le ṭangrual tlang ding a ṭul. Cutik lawngah nehnak an co thei a si. Grik ṭong in ‘sunathleo’ ti a siih a sullam cu ‘nehnak ngah theinak ding hrangah hmunkhat ih ṭuantlang’ tinak a si. Filipi kawhhran sungah lungrual lonak tete a um timi thu a theih ruangah himi lungrualnak le rualremnak thu hi napiin a simnak a si.

3. Ralṭha zetin (v. 28).

          Ṭihhrutnak thawn cun ziangtik khalah ral kan neh thei dah lo ding. Himi san laiah Satan in thuneitu pawl a rak hmang tikah ṭihnungza ngaingai a si. Nunnak pek tiangin ralṭhazet in ral do a ṭul. Paul tei’ san lai ih zumtu pawl in cuih ral an do tikah hriamnam hmang loin Pathian thutak thawn an rak do hngai. Hriamnam ih neh theih lomi zumnak thawn an do. Hriamnam ih siatsuah thei lomi Pathian thutak thawn an do. An biakmi Pathian cu a nungmi Pathian a si. Curuangah Pathian hminih kan do mi cu kan neh tengteng ding a si, tiah zumnak an nei. Cuticun thih a ṭul khalle pumpe ih thi ngam dingah an timtuah aw.

          Jesuh Khrih hrangah harsatnak tuar hi thuthangṭha karhzainak dingah hriamnam ṭhazet a rak si. “Martar tuar pawl ih thiisen cu thlaici ah an cang” (The blood of the martyr is seed) tiah Tertullian cun a sim dah. A netnak ah Satan ral kha nan neh hrimhrim ding. Nehnak petu cu Pathian a si tiah Paul cun Filipi kawhhran kha thazaang a pek hngai a si. Tuisun zumtu tampi cu kanmah le zumtu cia pawl lakah kan ral a ṭhazet. Mah le mah cu ralṭhazet in ‘keimah ka sibik’ ti phun khin kan um ih kan duh lomi pawl kan relsia, soisel aw. Zum lotu hmai ahcun zumtu kan sinak hman kan langter ngam fawn si lo. Cuvek ralṭhat hi ruah ding tampi a um.

4. Tuarnak ah covo zemmi (vv. 29-30).

          Khristian hrekkhat in zumtu kan si ahcun harsatnak kan tong nawn lo ding, tiah kan rak ruat sual ṭheu. Khristian thuanthu kan zoh tikah thuthangṭha hi ol zetin a karhzai dah lo. Harsatnak tampi a um ringring. Jesuh Khrih hrangah ṭuanvo pekmi nan si ruangah zumnak lam lawng hi a tawk lo, Jesuh Khrih hrangah tuarnak ton ding khal a tel cih a si, a ti duhmi a si. ^“Khrih nan zumnak lawngah si loin amah ih hrang nan tuarnak khalah covo zemmi nan si hi mi vannei nan si” tiah fiangzetin a sim (v. 29). Filipi kawhhran khal keimah vekin raldonak sungah nan tel ve ding a ṭul a si a ti hngai. Leitlun mi in zoh tikah ṭihnungza a si. Sikhalsehla Jesuh Khrih mit ahcun ṭihphannak a um lo. Cahnak a si sawn. Ziangahtile a netnak ah nehtu cu Jesuh Khrih a si. Himi zirhnak hi tuini zumtu kan hrangah thazaang kan laknak a si. Harsatnak hi zumfeknak langtertu a siih zumtu dik kan si le kan si lo theih theinak khal a si. Jesuh Khrih zumnak a nungmi thawn Satan ral do ding hi zumtu kan zate ih hnaṭuan tumpi a si.

Thunetnak

          Zumtu pawl, tuini ah kanmah le kanmah do aw rero ding kan si lo. Kan duh daan, hmuh daan le kan pom daan hi a bang aw lo. Curuangah cuih bang aw lomi parah do aw rero hnakin zum lotu pawl le sakhua dang pawl, Satan hman rua pawl hi kan do cio sawn dingmi an si. Kan ral pawl hi kanmah hnakin an thazaang a cak deuh ko ding. David in a ralpa Goliath micakzet kha ziangtin a neh ti cu kan thei cio. Paul khalin a simmi cu ‘nehnak a lo petu cu Pathian a si, tiah a ti. Curuangah Pathian duh daan vekin nung cio in, thinlung rualte’n Satan ral kan do cio a ṭul. Ral ṭhazet in kan do dingih tuarnak caan a thlen khalle kan covo a si ruangah Khrih Jesuh hrangah lungawite’n tuar cio uhsi. Cuticun Khristian raldonak cu nehnak thawn Pathian thangṭhat in kan fehsuak vivo thei ding a si. Pathian hmin khal a sunglawi sinsin thei ding a si.

Duhdawtnak le duhsaknak thawn,

Rev. CJ Hrang Hmung, D.Min., PhD.,

Manila, Philippines.

01.02.2014|8:45 pm.