Saturday, December 13, 2014

PENTIKOS NI AH

Caanghril:
“Pentikos ni a thlen tikah zumtu hmuahhmuah cu hmun khatah an um. Hmakhatte-ah van ihsin thlipi hrang bangin thawmvang a rungih an tonak khaan cu a khat ttheh” (Tirhthlah 2:1-2).

Thuhmaihruai.
Judah miphun in puai tumpi pasarih an neihmi sungah eiin le biakkhawmnak telmi puai tumpi pathum an nei: Lantak, Pentikos le Thilnu tel lo Sang Puai (Azuma) puai tla an si. Himi puai pathum ah Jerusalem kiangkap peng kul sungih a ummi Judah miphun zate’n tel lo theih lo tel ttulmi puai a si. Pentikos timmi cu “vei sawmnga nak” a si lole “Zarh sarih nak” tiah sullam a nei. Ziangahtile cuih puai hi Lantak puai hnu ni sawmnga ah tuahmi puai a si ruangah a si. Lantak puai hi April thla zarh hnihnak kiangkap hrawngah hman a si ttheu ruangah Pentikos puai hi June thla thok hrawngah an hmang tam ttheu.


Pentikos ih sullam phun 2
Judah mi pawlin Petikos puai an hmang tikah an hmannak san phun hnih a um. Cupawl cu:
(1) Sinai tlang parah Pathian in Moses hnenih thukam a pekmi pawl cingkeng ringring dingin hminsinnak ah hmanmi puai a si.
(2) A pahnihnak cu Lothlawhnak lam thawn a peh par aw. An ngahmi hmaisabik sungin sangvut rel khat cu Pathian hnenah pek a si. Pentikos puai ah cuam sungih an khum hnu ah lungawi thusimnak thawn tuu pahnih cu Pathian hnenah an pek.

Cuih puai ni ih a lamdannak pakhat cu hna ttuan lo ding tiah an kham aw (Puithiam 23:21; Mipum. 28:26). Curuangah cuih ni cu zokhal hna an ttuan lo, nilawng a siih Jerusalem lamzin pawl ah nidang hnakin mi an tam cuang ṭheu.

Tirhthlah pawl san ah.
Pentikos ni ah ziang a cang ticu fiangzetin kan thei thluh lo. Sikhalsehla a fiangmi pakhat cu Tirhthlah pawl in ni dangih an ton dah lomi Thlarau phunkhat an co ticu a fiang. Luka in cuih thu pawl hi a mit in a hmu lo hmansehla a zingzoi hnu ah a theih ngahmi pawl a ngankhawmmi a si. Luka in Tirhthlah pawl ih ttongmi a thei ngah lo nain ttong a phunphun in an ttong tiah rin lopin an ttong thei vekin a ngan. Curuangah himi thu ah thu harsa tawkfang a suahpi phah.

Ruah dingmi thu pahnih.
“Ttong dangdang in an ttong” timi thu ahhin ruah ding thu pahnih a um.
1. Zumtu hmaisa pawl lakah ttong a phunphun hmangin profet a tuahtu an um ttheu tiah kan hmu (Tirh. 10:46; 19:6).
Ttong a phunphun thu thawn peh aw in Paul in 1 Korin 14 sungah saupi in a simfiangmi kan hmu thei. A um daan cu: an biakkhawm lai ah mi pakhat in a thinlung sungah um thei loin midang ih theih ban lomi, theih thei lomi, sullam a nei lomi ttong tampi an ttong ttheu. Cumi cu thlarau thawn an khat, tiah an ruah daan a si. Cuih san laiah an uar phah mi khal a si. Sikhalsehla Paul cun a duh lo, “midang theih lomi ttong” kan ttong hnak cun “theihmi ttong” hmang sawn sehla a ttha sawn, a ti. Cutin theih lo ttong kan hman cun midang in miaa in ti ding, a ti (1 Kor. 14:23). Mi hrek cun zuri pawl tiah an ruat (Tirh. 2:13).

2. Khat lam in kan zoh a sile ttong dang ih ttong a ttulnak a um lo.
Biakkhawmnak ih a ratu pawl hi Judah miphun lawng an siih Judah ttong hman hi a tawk (Tirh. 2:5, 10). Judah miphun ih an hmanmi Aramaic ttong le miphun dang pawlih an hmanmi Grik ttong hman cun a tawk mai ko. Luka hi miphun dang a si ruangah “miphun dang ttong ih an ttong” ti dingmi kha “ttong a phunphun in an ttong” tiah a ngansualmi a si thei. Ziang a va si khalle dungthluntu pawl hmunkhat ah zumnak pakhat hnuai ah an finkhawm aw ih duhdawtnak thuthangttha an phuan tikah miphun dang pawlin an hmanmi ttong an thei lo hmanah an thinlung phurnak ihsin a suakmi an ttong pawl cu miphun dang pawlin anmai’ ttong vekin an thei ve ti khal a si thei. An thinlung sungah duhdawtnak thawn khatin thatho zetih an simmi cu an mithmai ah a langih an thusim duhmi cu mikip in an thei ruangah a si ko ding.

Curuangah Pentikos ni hi dungthluntu pawl Jesuralem khua sung inn tlunta khaan sungah thlarau a rung ttumni a si ruangah ‘Kawhhran suah ni’ tiah kawh theih a si. Judah pawl in an ngah hmaisabik thlairawl pawl Pathian hnenah an pek vekin Khrih in amah le amah kan hrangah a pek awknak mangsal ni khal a si.

Piter ih thusimmi (Tirh. 2:14-40).
Pentikos ni ah Piter ih thusimmi hi theih olzetmi le cinken ding olzetmi a si. Baibal cang thuk zetzet, theology sang zetzet thu a sim lo. Thlarau Thianghlim a thlen hlan ahcun ttihnak thawn an khat ih sangka khar in an relh. Sikhalsehla Thlarau Thianghlim a thlen hnu ahcun raltthatnak thawn an khat ih zohman ttihmi nei loin thu an sim. Inn leng ah an suak ih mi burpi hmaiah Jesuh thihnak le thawhsalnak thu pawl kha raltthazet in an phuang.

Tuni ah thusimtu tampi cu Baibal thukthuk, mi ih siar dah lomi le theology sang deuh pawl kan uar ih kan hmang ttheu. Ttongkam thiamzet le mawizet hmangin kan sim ttheu. Asinain mi thlarau kai theitu le mi thinlung khoih theitu kan mal ngaingai. Pentikos ni Piter ih thusimmi cu mi tampi hrangah hmual a nei. A theitu pawl cu an thinlung a khoih zet a si. Thlarau Thianghlim ih phuansuahmi a si ruangah a si. Curuangah tuihni kan ttulmi bik cu Baibal thukthuk, ttong thiamnak sangsang, Grik le Hebru ttong si loin Thlarau Thianghlim ih thusimmi kan ttul sawn. Thlarau Thianghlim tel lo thusimmi cu tthangphawknak le nunnak ngaingai a pek thei lo. Thusim thiam in a sim a sile a sim thiam ngai si, a tawk a si tifang in a cem men. A ngaitu pawl nun ih lakluh le thleng awknak ngaingai a um thei lo.

Pentikos ni ah Piter ih thusimmi hi Baibal sungta lawnglawng a lak. A simmi Baibal hi cang (23) a si ih cuih sungah cang hleihnih lam cu thukam hlun sung ta a lakmi a si. Profet Joel ih sim sungmi hi atu ah a kimnak a si a ti. Cun, Saam 16 sungih Jesuh thawhsalnak ding David ih simmi thu a si. Saam 110 sungih thosal Khrih cu vancung Pa ih vorhlam ah dingin a um ti thu khal a sim. Curuangah tulai thusimtu pawl hin mi ih ngainuam leitlun thuanthu vekmen le milai ruah daan le fimthiamnak thu lawng uar loin Pathian thutak phuan le sim dingah a cu tuk zo. Kan thusimmi pawl ah Jesuh Khrih cu a laimuril bik ih ret in phuan a cu thlang.

Thunetnak
Pentikos hlanah Piter, Johan le tirhthlah pawl cu ttihhrut in an umih an Bawipa an tansan thluh. Sikhalsehla Pentikos ni Thlarau Thianghlim a thlen hnu ah Tirhthlah pawl an ral a ttha, thih an ttih nawn lo, martar tiang tuar in Khrih hrangah pum an pe ngam. An tlanlennak le an thlennak hmuntinkim ah Jesuh Khrih ih thu an phuang, tetti an khan. Thlarau Thianghlim ih kaihhruainak ruangah a si. Thlarau Thianghlim ih ukmi kan si ahcun kan thu fehpi daan a danglam thluh. Bawipai’ sunlawinak a lang cuang a si.

Duhdawtnak le duhsaknak thawn,

Rev. CJ Hrang Hmung, PhD.,
Toungphila, Kalaymyo.
07.06.2014|10:54 pm.

No comments:

Post a Comment