Baibal Caanghril:
“Ca Thianghlim hmuahhmuah hi Pathian
ih thawkhummi a si ih thutak zirhnak, zirhsual simhrinnak, a sualmi remsaalnak
ah le dingteih nitin nunnak ih zirh awknak ah a ṭha.
Cutiih Pathian hna a ṭuantu
cu mi tlamtling a si ding ih thil ṭha
phunzakip tuah dingah thuam famkim neimi a si ding” (2 Timote 3:16-17).
“Bawipa
ih daan cu a famkim, Nunnak thartertu a si. Bawipa
ih thupekmi pawl cu rintlak an si, A fim lomi fimnak petu a si. Bawipa ih daan pawl cu a dikzet, A
thluntu hrangah lungawinak a si. A thukham pawl cu a dikzet, Thinlung mit
vaangtertu a si. Bawipa ṭihzah cu a thiangfai, Kumkhua in a hmun ringring. Bawipa ih thu ṭhennak
cu a dik, Ziangtik khalah a dik a si” (Saam 19:7-9).
Leitlun ih cabu suah tammi pawl lakah
Khristian pawl ih kan Baibal cabu ih suah tambikmi cabu a si. Khawng tam bikmi
cabu khal a si. Cutin ṭong phunkim le miphun
tampi in anmah le ṭong cio ih an suah theinak hi
kan zoh asile kan Baibal ca hi Pathian thawkhummi a si vekin a nung. Baibal ca in
minung nun ah ṭhathnemnak tampi a pek ruangah a
si ti kan hmu thei. Amah belte Baibal ca a siartu poh ih thinlung sungah thuhla
an pompi theimi siseh, pompi thei lomi siseh a um thei. Atu ih kan Baibal ca hi
tuisan santhar hrangah ṭhathnemnak a um hrih pei
maw? Kan san thawn teh a mil aw nawn pei maw? tiah thu a ruattu tampi a um thei
men. Cumi hnakih ṭihphan ummi thil cu Baibal hi
zianghman a si lo, siar khal a ṭul nawn lo timi
thinlungput kan neih pang ding hi a si. Cucu phan a um ngaingaimi a si. Cutin
kan Baibal hi ziang siar loin kan um thluh ahcun kan leilung in ziangvek lamah
in fehpi ding ti cu kan ruat ban thei ko ding ka zum. Cumi cu kan hloral ta mai
ding kha a si men. Baibal a siartu hnakin a siar lotu kan tam deuhdeuh ahcun
kan leilungpi hi ziang a cang ding ti cu kan mitthlam ah a cuang thei pam ko
ding. Thil ṭihnungza tampi a thlenpi ko ding.
Kan leilungpi hi a siatral thluh pei ih kan Baibal cabu khal a hlo tamai ding
ti cu a fiangzetmi a si.
1. Kan Baibal Thianghlim hi...
“Baibal” timi hi hlanlai kum thawng
tampi ih thil cangmi pawl mi tampi in hmun dangdang ihsin ngankhummi a si
ruangah kan san thawn a mil aw nawn lo kan ti khal le a diknak zawn tampi a um
ko ding. Cangan daan le a sung um thuhla pawl hi tuisun hrangah cun zianghman a
si nawn lomi khal tampi a um thei ko. Santhar khawruahnak in cutin an fehpi
thei men ding. Asinain Baibal timi hi minung tampi in an nunnak ciar ah Pathian
ih phuansuahmi pawl an khawlkhawm ih hmunkhat ah finkhawmmi a si ruangah ol-ai
zetih a man tan mai ding cu a har zet ding. A thupizet tihi theih thei maimi a
si.
Curuangah Baibal ca kan siar tikah kan
thinlungput daan, kan hmuh daan hi a thupi zet. Baibal ca hi khuahlan kum
thawng tampi lai ih ngah zomi a si. Atu kan san hrangah kan siar tikah kan
theih ban lomi ṭongfang hmanmi pawl, thuhla pawl
a um ko. Kan theifel thei lomi thu tampi khal a um ding ticu el ding a um lo.
Asinain hibang caan hrangah Baibal hi fiang deuh ih kan thei theinak dingah
Pathian in mifim pawl a hmang. Simfiangnak cabu pawl an ngan. Baibal ih a sim
duhmi thawn pehparmi zingzoinak tampi an nei hnu ah a tican an simfiang. Cutin
kan ti tikah Baibal hnakin Baibal simfiangnak cabu kan thupi ter sawn ding
tinak cu a si cuang lo. Baibal ih sim duhmi lengah ziang a um ti kan
theihtheinak dingah bawmtu ah kan hman ding kha sim duhmi a si. Baibal ca
sungah kum tampi sungih leitlun hmun tinkim ah a cangmi hmuhtonnak tampi
ngankhum in a um ruangah man a neihzia hi kaa ih sim rel cawk a si lo ti cu kan
cinken dingah a ṭha.
Thukam hlun san ah Judah siangpahrang
pawl lakah Joash siangpahrang hi a ṭhabik a si
tiah Baibal sungah kan hmu thei. Kum 8 a kim tikah siangpahrang ah a cang ih
dingfelzetmi siangpahrang a si tiah Baibal sungah ngankhummi kan hmu thei a si
(2 Siang. 22:2).
Kum tampi sung a hlomi daan thukham
pawl cu Joash siangpahrang in a kum 26 a kim tikah an tong sal. Daan thukham
sungih ngankhummi pawl tthatein a siar sal tikah rampi huap in remṭhat ṭulmi pawl nasazet
in a remṭhat tiah kan hmu thei.
2. Tuihsan ah mipi in Baibal kan neih theinak hi...
1794 kum hrawngah England ram Wales
ramṭhen ah Baibal ngah theinak ding hi a harsa
ngaingai. Milian le mi neinung pawl lawng in Baibal an nei thei hrih. Mary
Jones timi farah nute khalcu farah zonzaite a si ruangah an innsang hrang ding
a duhzetmi Baibal cabu an lei thei ve lo. Mary Jones cu Baibal siar a duh tuk
ruangah peng 2 tluk a hlatnak hmun ah feh a ṭul.
Baibal a neitu innteek nu hnenah “Baibal siar ding in zaangfah hram aw,” tiin a
dil tikah innteek nu in an Baibal cabu a suah ih a pek hngai ṭheu. Mary Jones khal cun cabuai parih hridai thawn ṭeemmi Baibal cu a hmu ih a siar. A nun sungah Baibal
a siar ngah hmaisabik ni a si. Baibal a siar ṭheh
tikah ṭhatein a ret salih innteek hnen lungawi
thu a sim hnu ah an inn lam pan in a tlungkir sal. Baibal siar duh ah peng 4
tluk ke rori in a feh a ṭul a si cu!
Cuih ni ihsin thokin amai’ duhcaan ah
siar thei dingin amai’ pumpak hrangah Baibal cabu nei thei dingin a zuam.
Cuticun Baibal cabu leinak dingah paisa khawl a thok. Kum 6 hrawng a rei hnu ah
Mary Jones cun Baibal leinak ding paisa a khawl reromi a kim thlang tikah an
khua ihsin peng 28 tluk hlatnak khua ah a feh. Cuih khua ahcun Wales ṭong ih nganmi Baibal ca zuarnak inn Thomas Charles
timi pastor pa ih inn ah a feh. Cuih hmun a thleng tikah Baibal cabu pakhat
lawng a um thlang. Cumi umsun ukhatte khal cu midang ih ham zomi a si tiah cuih
innteekpa Pastor Thomas Charles in a sim tikah Mary Jones cu a riah a sia
ngaingai. A thinna tuk lawmmam ah nasazetin cuih hmun ahcun a ṭap ciamco. Pastor Thomas khal in cuih thil um daan cu
a hmu tikah a tuar thei nawn loih midang ih hamciami cu Mary Jones hnenah a
zorh. Cuih hnu ah cumi thu cu an kawhhran upa pawl hnenah a sim ih Wales ṭongin Baibal pawlkom din thei sehla, cule Baibal
tampi suah thei sehla tiah ruahnak a pek hngai. Cutikah cuih thuruahkhawmnak ih
a telve mi upa dang pakhat cun Wales ṭong lawng si loin ṭong
phunkim in Baibal cabu hi suah thei sehla tiah ruahnak a pek hngai ve. Cuticun
1804 kum March 7 ni ah British and Foreign Bible Society an din thok. Cuihsin
thokin tuini tiang leitlun khuazakip ah ṭong
phunkim in Baibal ca an suah rero. Zalen takin mi zovek khalin siar theih
dingin a um thlang. Pathian hnenah lungawi thu simin a hmin thangṭhat cio ding kan si.
3. Kan Baibal hlosal lo dingah…
Pathian
ṭongkam ziang siar loin Pathian biaknak a
tansantu mi tampi cu riahsiatza thil an tong ṭheu.
Asinain Pathian ṭongkam le a duhzawng a nungtu
pawl, an nunnak ah a langtertu pawl cu thluasuah hmuifu tampi a burh hngai ti
khal kan hmu thei (2 Siangpahrang 22, 23). Josiah siangpahrang san laiih Daan
Cabu (Baibal) a hlo vekin tuini ah Baibal ziang kan siar lo a si ahcun a hlo thei ve. Pathian duhnak hnakin kanmai’
duhnak le kan ṭuanvo hi thupi sawn kan ret ahcun
kan Baibal hi zianghman ah kan siar nawn lo ding. Cule kan siar paih lo vivo
ding. Cutin netabik ah Baibal hrimhrim hi kan kau nawn lo ding. Cutikah “Na thu
cu ka ke hrangah mei-inn a siih ka lamzin hrangah tleunak a si”(Saam 109:105)
timi cu daithlang le ziang kan siar lo ruangah a hloral ta mai ding. Zumtu
pawlin ralrin ding a ṭul ngaingai. Baibal
thianghlim hi neih men ding lawng a si lo ih kan nitin nun hrangah siar
ringring dingmi a si.
Cu lawng si loin Baibal hnakin thildang thupi sawn ah kan ret ahcun Baibal hi a hloral
thei ding a si. Jesuh in Farasi le Daanthiam pawl hnenah anmai’ zirhmi
lawng an uar ih Pathian thukham cu an buar tiah a mawhthluk hngai (Mat. 15:3-6;
Mar. 7:1-13). Atu kan san ah khal Pathian ṭongkam
a simi Baibal hnakin mifim mithiam pawlih an nganmi cabu ṭhaṭha hminthang tampi
sawn thupi ah kan ret ahcun Baibal hi a hlo thei. Ziangahtile Baibal hnak
hmanin mifim pawl ih nganmi simfiangnak cabu pawl, theology pawl thupi sawn ah
a rettu mi tampi kan um. Cuih cabu pawl cu siar ding a si ko. Baibal kan siar
tikah kan fiang lomi pawl in fiangtertu ah hman ding sawn ka ti duhnak a si.
Baibal thotho hi thupi ah hman dingmi a si. Baptist kawhhran pawl ih hleicetnak
khalah “Baibal ca ih thuneihnak” (Biblical Authority) hi thupizet ih kan retmi
a si.
Kan Baibal sungih tarlangmi Pathian
duhnak kan thei ngah ahcun cuih a duhnak vekin kan nung ding. Pathian
thawkhummi Baibal sungih tarlangmi zate zumtu pawl hrangah a man tan mai theih
lomi zumnak le tuahnak hrangih zirhtu ṭhabik
cabupi a si. Baibal sungah calai ṭhabik a um.
Daan ṭhabik a um. Awnmawi (Music) ṭhabik a um. Pawlkomnak ṭhabik
a um. Nunphung ṭhabik a um. Fimnak thuhla ṭhabik a um. Culawng si loin kumkhua kan nunnak
hrangah rundamnak thuthuk tampi a um. A thupibik ah in rundamtu Jesuh Khrih
thuhla simfiangnak a si. Curuangah Baibal ih man neihzia thei in kilṭhat ding a ṭul. A man
neihzia kan theih lo cun Baibal hi a hloral mai pang ding.
Thunetnak
Pathian mihman hminthangzet D.L. Moody
in “Baibal ca hi midang cun a phunphun thawn an tahṭhim
ṭheu. Kei cun zuk retnak (Album) thawn ka tahṭhim a si” a ti dah. Zuk retnak sungah minung tampi
zuk a phunphun kan ret ṭheu. Baibal ca sung
khalah minung tampi ih thuhla a um. Mi ṭha, mi
siava, mi lian, mi farah, mi dingfel, mi hrokhrawl, mi law, mi zaangzel tvp.
thuhla tampi a tel. Baibal kan siar tikah kanmah thuhla kan siar ngahmi tampi a
um. Midang kan theihthiamzetmi pawl ih thuhla thawn a bangzetmi thu kan siar
ngahmi khal a um. Baibal sungah kan sinak cekci el theih loin kan siar, kan hmu
ngahmi tampi a tel. Cuihsin nun in remṭhatmi
tampi khal a um. Curuangah Baibal hi kan nunnak hrangah a thupibik, a ṭhahnembik le a famkimbik a si.
A siartu nan zate parah Pathian
sunlawinak cat loin thleng koseh! Amen.
Duhdawtnak le
duhsaknak thawn,
Rev. CJ Hrang
Hmung, D.Min., PhD (Dev. Adm student)
PCU, Manila.
No comments:
Post a Comment