Thursday, October 18, 2012

NUNNAK HRANGAH BAIBAL CA THIANGHLIM

Baibal Caanghril:
          “Ca Thianghlim hmuahhmuah hi Pathian ih thawkhummi a si ih thutak zirhnak, zirhsual simhrinnak, a sualmi remsaalnak ah le dingteih nitin nunnak ih zirh awknak ah a ha. Cutiih Pathian hna a uantu cu mi tlamtling a si ding ih thil ha phunzakip tuah dingah thuam famkim neimi a si ding” (2 Timote 3:16-17).
          Bawipa ih daan cu a famkim, Nunnak thartertu a si. Bawipa ih thupekmi pawl cu rintlak an si, A fim lomi fimnak petu a si. Bawipa ih daan pawl cu a dikzet, A thluntu hrangah lungawinak a si. A thukham pawl cu a dikzet, Thinlung mit vaangtertu a si. Bawipa ihzah cu a thiangfai, Kumkhua in a hmun ringring. Bawipa ih thu hennak cu a dik, Ziangtik khalah a dik a si” (Saam 19:7-9).

          Leitlun ih cabu suah tammi pawl lakah Khristian pawl ih kan Baibal cabu ih suah tambikmi cabu a si. Khawng tam bikmi cabu khal a si. Cutin ong phunkim le miphun tampi in anmah le ong cio ih an suah theinak hi kan zoh asile kan Baibal ca hi Pathian thawkhummi a si vekin a nung. Baibal ca in minung nun ah hathnemnak tampi a pek ruangah a si ti kan hmu thei. Amah belte Baibal ca a siartu poh ih thinlung sungah thuhla an pompi theimi siseh, pompi thei lomi siseh a um thei. Atu ih kan Baibal ca hi tuisan santhar hrangah hathnemnak a um hrih pei maw? Kan san thawn teh a mil aw nawn pei maw? tiah thu a ruattu tampi a um thei men. Cumi hnakih ihphan ummi thil cu Baibal hi zianghman a si lo, siar khal a ul nawn lo timi thinlungput kan neih pang ding hi a si. Cucu phan a um ngaingaimi a si. Cutin kan Baibal hi ziang siar loin kan um thluh ahcun kan leilung in ziangvek lamah in fehpi ding ti cu kan ruat ban thei ko ding ka zum. Cumi cu kan hloral ta mai ding kha a si men. Baibal a siartu hnakin a siar lotu kan tam deuhdeuh ahcun kan leilungpi hi ziang a cang ding ti cu kan mitthlam ah a cuang thei pam ko ding. Thil ihnungza tampi a thlenpi ko ding. Kan leilungpi hi a siatral thluh pei ih kan Baibal cabu khal a hlo tamai ding ti cu a fiangzetmi a si.

1. Kan Baibal Thianghlim hi...
          “Baibal” timi hi hlanlai kum thawng tampi ih thil cangmi pawl mi tampi in hmun dangdang ihsin ngankhummi a si ruangah kan san thawn a mil aw nawn lo kan ti khal le a diknak zawn tampi a um ko ding. Cangan daan le a sung um thuhla pawl hi tuisun hrangah cun zianghman a si nawn lomi khal tampi a um thei ko. Santhar khawruahnak in cutin an fehpi thei men ding. Asinain Baibal timi hi minung tampi in an nunnak ciar ah Pathian ih phuansuahmi pawl an khawlkhawm ih hmunkhat ah finkhawmmi a si ruangah ol-ai zetih a man tan mai ding cu a har zet ding. A thupizet tihi theih thei maimi a si.
          Curuangah Baibal ca kan siar tikah kan thinlungput daan, kan hmuh daan hi a thupi zet. Baibal ca hi khuahlan kum thawng tampi lai ih ngah zomi a si. Atu kan san hrangah kan siar tikah kan theih ban lomi ongfang hmanmi pawl, thuhla pawl a um ko. Kan theifel thei lomi thu tampi khal a um ding ticu el ding a um lo. Asinain hibang caan hrangah Baibal hi fiang deuh ih kan thei theinak dingah Pathian in mifim pawl a hmang. Simfiangnak cabu pawl an ngan. Baibal ih a sim duhmi thawn pehparmi zingzoinak tampi an nei hnu ah a tican an simfiang. Cutin kan ti tikah Baibal hnakin Baibal simfiangnak cabu kan thupi ter sawn ding tinak cu a si cuang lo. Baibal ih sim duhmi lengah ziang a um ti kan theihtheinak dingah bawmtu ah kan hman ding kha sim duhmi a si. Baibal ca sungah kum tampi sungih leitlun hmun tinkim ah a cangmi hmuhtonnak tampi ngankhum in a um ruangah man a neihzia hi kaa ih sim rel cawk a si lo ti cu kan cinken dingah a ha.
          Thukam hlun san ah Judah siangpahrang pawl lakah Joash siangpahrang hi a habik a si tiah Baibal sungah kan hmu thei. Kum 8 a kim tikah siangpahrang ah a cang ih dingfelzetmi siangpahrang a si tiah Baibal sungah ngankhummi kan hmu thei a si (2 Siang. 22:2).
          Kum tampi sung a hlomi daan thukham pawl cu Joash siangpahrang in a kum 26 a kim tikah an tong sal. Daan thukham sungih ngankhummi pawl tthatein a siar sal tikah rampi huap in remhat ulmi pawl nasazet in a remhat tiah kan hmu thei.

2. Tuihsan ah mipi in Baibal kan neih theinak hi...
          1794 kum hrawngah England ram Wales ramhen ah Baibal ngah theinak ding hi a harsa ngaingai. Milian le mi neinung pawl lawng in Baibal an nei thei hrih. Mary Jones timi farah nute khalcu farah zonzaite a si ruangah an innsang hrang ding a duhzetmi Baibal cabu an lei thei ve lo. Mary Jones cu Baibal siar a duh tuk ruangah peng 2 tluk a hlatnak hmun ah feh a ul. Baibal a neitu innteek nu hnenah “Baibal siar ding in zaangfah hram aw,” tiin a dil tikah innteek nu in an Baibal cabu a suah ih a pek hngai heu. Mary Jones khal cun cabuai parih hridai thawn ṭeemmi Baibal cu a hmu ih a siar. A nun sungah Baibal a siar ngah hmaisabik ni a si. Baibal a siar heh tikah hatein a ret salih innteek hnen lungawi thu a sim hnu ah an inn lam pan in a tlungkir sal. Baibal siar duh ah peng 4 tluk ke rori in a feh a ul a si cu!
          Cuih ni ihsin thokin amai’ duhcaan ah siar thei dingin amai’ pumpak hrangah Baibal cabu nei thei dingin a zuam. Cuticun Baibal cabu leinak dingah paisa khawl a thok. Kum 6 hrawng a rei hnu ah Mary Jones cun Baibal leinak ding paisa a khawl reromi a kim thlang tikah an khua ihsin peng 28 tluk hlatnak khua ah a feh. Cuih khua ahcun Wales ong ih nganmi Baibal ca zuarnak inn Thomas Charles timi pastor pa ih inn ah a feh. Cuih hmun a thleng tikah Baibal cabu pakhat lawng a um thlang. Cumi umsun ukhatte khal cu midang ih ham zomi a si tiah cuih innteekpa Pastor Thomas Charles in a sim tikah Mary Jones cu a riah a sia ngaingai. A thinna tuk lawmmam ah nasazetin cuih hmun ahcun a ap ciamco. Pastor Thomas khal in cuih thil um daan cu a hmu tikah a tuar thei nawn loih midang ih hamciami cu Mary Jones hnenah a zorh. Cuih hnu ah cumi thu cu an kawhhran upa pawl hnenah a sim ih Wales ongin Baibal pawlkom din thei sehla, cule Baibal tampi suah thei sehla tiah ruahnak a pek hngai. Cutikah cuih thuruahkhawmnak ih a telve mi  upa dang pakhat cun Wales ong lawng si loin ong phunkim in Baibal cabu hi suah thei sehla tiah ruahnak a pek hngai ve. Cuticun 1804 kum March 7 ni ah British and Foreign Bible Society an din thok. Cuihsin thokin tuini tiang leitlun khuazakip ah ong phunkim in Baibal ca an suah rero. Zalen takin mi zovek khalin siar theih dingin a um thlang. Pathian hnenah lungawi thu simin a hmin thanghat cio ding kan si.  

3. Kan Baibal hlosal lo dingah…
          Pathian ongkam ziang siar loin Pathian biaknak a tansantu mi tampi cu riahsiatza thil an tong heu. Asinain Pathian ongkam le a duhzawng a nungtu pawl, an nunnak ah a langtertu pawl cu thluasuah hmuifu tampi a burh hngai ti khal kan hmu thei (2 Siangpahrang 22, 23). Josiah siangpahrang san laiih Daan Cabu (Baibal) a hlo vekin tuini ah Baibal ziang kan siar lo a si ahcun  a hlo thei ve. Pathian duhnak hnakin kanmai’ duhnak le kan uanvo hi thupi sawn kan ret ahcun kan Baibal hi zianghman ah kan siar nawn lo ding. Cule kan siar paih lo vivo ding. Cutin netabik ah Baibal hrimhrim hi kan kau nawn lo ding. Cutikah “Na thu cu ka ke hrangah mei-inn a siih ka lamzin hrangah tleunak a si”(Saam 109:105) timi cu daithlang le ziang kan siar lo ruangah a hloral ta mai ding. Zumtu pawlin ralrin ding a ul ngaingai. Baibal thianghlim hi neih men ding lawng a si lo ih kan nitin nun hrangah siar ringring dingmi a si.
          Cu lawng si loin Baibal hnakin thildang thupi sawn ah kan ret ahcun Baibal hi a hloral thei ding a si. Jesuh in Farasi le Daanthiam pawl hnenah anmai’ zirhmi lawng an uar ih Pathian thukham cu an buar tiah a mawhthluk hngai (Mat. 15:3-6; Mar. 7:1-13). Atu kan san ah khal Pathian ongkam a simi Baibal hnakin mifim mithiam pawlih an nganmi cabu haha hminthang tampi sawn thupi ah kan ret ahcun Baibal hi a hlo thei. Ziangahtile Baibal hnak hmanin mifim pawl ih nganmi simfiangnak cabu pawl, theology pawl thupi sawn ah a rettu mi tampi kan um. Cuih cabu pawl cu siar ding a si ko. Baibal kan siar tikah kan fiang lomi pawl in fiangtertu ah hman ding sawn ka ti duhnak a si. Baibal thotho hi thupi ah hman dingmi a si. Baptist kawhhran pawl ih hleicetnak khalah “Baibal ca ih thuneihnak” (Biblical Authority) hi thupizet ih kan retmi a si.
          Kan Baibal sungih tarlangmi Pathian duhnak kan thei ngah ahcun cuih a duhnak vekin kan nung ding. Pathian thawkhummi Baibal sungih tarlangmi zate zumtu pawl hrangah a man tan mai theih lomi zumnak le tuahnak hrangih zirhtu habik cabupi a si. Baibal sungah calai habik a um. Daan habik a um. Awnmawi (Music) habik a um. Pawlkomnak habik a um. Nunphung habik a um. Fimnak thuhla habik a um. Culawng si loin kumkhua kan nunnak hrangah rundamnak thuthuk tampi a um. A thupibik ah in rundamtu Jesuh Khrih thuhla simfiangnak a si. Curuangah Baibal ih man neihzia thei in kilhat ding a ul. A man neihzia kan theih lo cun Baibal hi a hloral mai pang ding.

Thunetnak
          Pathian mihman hminthangzet D.L. Moody in “Baibal ca hi midang cun a phunphun thawn an tahhim heu. Kei cun zuk retnak (Album) thawn ka tahhim a si” a ti dah. Zuk retnak sungah minung tampi zuk a phunphun kan ret heu. Baibal ca sung khalah minung tampi ih thuhla a um. Mi ha, mi siava, mi lian, mi farah, mi dingfel, mi hrokhrawl, mi law, mi zaangzel tvp. thuhla tampi a tel. Baibal kan siar tikah kanmah thuhla kan siar ngahmi tampi a um. Midang kan theihthiamzetmi pawl ih thuhla thawn a bangzetmi thu kan siar ngahmi khal a um. Baibal sungah kan sinak cekci el theih loin kan siar, kan hmu ngahmi tampi a tel. Cuihsin nun in remhatmi tampi khal a um. Curuangah Baibal hi kan nunnak hrangah a thupibik, a hahnembik le a famkimbik a si.
          A siartu nan zate parah Pathian sunlawinak cat loin thleng koseh! Amen.

Duhdawtnak le duhsaknak thawn,

Rev. CJ Hrang Hmung, D.Min., PhD (Dev. Adm student)
PCU, Manila.

No comments:

Post a Comment