NAN CAANTHA MAN NEI ZETIN HMANG UH

Baibal Canghril:

Curuangah nan nun daanah hin ralring uh. Mi aa bangin nung hlah uh; a fimmi bangin nung uh. Caan ṭha nan neihmi kip kha man nei zetin hmang uh; ziangahtile kan san hi sansia a si. Mi aa si hlah uh; Bawipa in tuahter a lo duhmi kha hawl tum sawn uh. (Efesa 5:15-17).

Leitlun kan nunnak hi Pathian in caanṭha in pekmi kan congah hrih ruangah a si. Curuangah nitin kan nunnak ah caanṭha tampi kan nei. Himi caan sunglawi kan neihsun te hi hman thiam ding a thupi ngaingai. Caan kan neihmi pawl ziangtin kan hmang ṭheu timi hi a thupizetmi a si. Mirang pawl cun “Time is money” an tiih tikcu caan hi sumsaw ngahnak hrangah an hmang. Kannih zumtu pawlin teh ziangtin kan ti ve?

Caan thawn peh par awin sim daan le ruah daan tampi a um ko ding. Cuih tampi lak sungin tuiṭum ah Efesa 5:15-17 sungah Paul ih in simmi thuhla pawl hmangin caanṭha hman daan kan zoh tlang hnik ding.

Hi hmun ah Paul in thu pahnih in a sim.

(1) Zumtu pawl cu Mifim si thluh ding a duh.

(2) Zumtu mifim cun a theihmi vekin tuah ding, ṭuan ding, cangvai ding, ti pawl an si.

Paul ih in zirh duhmi ah, “Zumtu cu khawvel mi um tlan daan vekin nung dingmi kan si lo,” tiah lak a theih. Satan duhnak thlun ding khal a si lo ih Pathian thei lo pawl bangih nung ding khal a si cuang lo (Efe. 2:1-3; 4:17). Ziangahtile kannih zumtu pawl cu Khrih thiisen ih leimi a rundam cia zomi faate pawl kan si. Rundam fa kan si vekin mi zovek thawn khal duhdawtnak thawn pawlkom in, tleunak ih faate kan sinak langter ih nung dingmi kan si (Efe. 4:1; 5:1, 8). Pathian faate kan si ruangah Pathian sersiammi ziangkim tlunah a ṭhatnak in hman thiam ding kan ṭul. Thilṭha man neimi kan tuah dingah cun ṭhate’n hna ṭuan a ṭul. Baibal ih zirhmi bangin nunpi a ṭul. Zumtu ih hnaṭuan kan hlawhtlin theinak dingah hna kan ṭuanmi le zumtu ih nun daan hi a thupi zet. Curuangah zumtu ih thlun dingmi nun daan hi a thupi zet a si ti a langfiang ter.

1. “Curuangah nan nun daan ahhin ralring uh. Mi aa bangin nung hlah uh; a fimmi bangin nung uh” (V. 15).

Himi caang hi Paul in mifim le mi aa ih kekar daan pawl thuṭhimnak in a simmi a si. Paul ih zirh daan ah “mifim” timi cu “tleunak hnuai ih a tlanglengmi” a si. Tleunak hnuai ahcun ziangkim hi a lang thluh (v. 14), thuhmi le hmu thei lomi zianghman a um lo. “Mi aa” timi cu “khawvelmi bangih nungtu an siih ziangkim ah khuaruahnak nei cuca loih um huahhi men” kha a sim duhmi a si. Curuangah leilung duhnak tuk ah kan nungih lei thilri lawnglawng ruatin nitin nuntu khawsak in kan um ahcun Paul ih hmuh daan ahcun “mi aa” kan si.

Vei tampi kan nunnak ah zianghman ruat loin in kan um huahhi men caan a tampi. Mi hrekkhat in “um huahhi men hi a nuamzet, zaangzel timi hi a hmin ngai nuam lo a si men na, a hahdam zet sisi” an ti ṭheu. Cubang pawl cun ziangtik khalah mi an bang dah kel lo ding. Cutin an um huahhi men ruangah ziangtik hmanah an ṭhangso thei lo ding. Pathian faate kan si kan ti ko nain leitlun kan um sung cu kan nunnak ṭhangsopi dingin a phunphun in tawlrel kan ṭul. A phunkim in ṭhang ding kan si (Efe. 4:15). Cumi hrangah Pathian in fimthiamnak ziangkim in pe. Kan hngilh lo dingmi pakhat cu cutin kan tawlrel tikah Pathian hi a hmaisabiknak ah kan ret ringring ding timi hi a si (Thuf. 3:6). Pathian hngilh ko in leitlun thilri thu ah buai ding cu a si deuh lo.

Cutikah Paul ih in forhmi bangin “mi aa” si loin “mifim” tiah midang khalin in hmu thiam ve ding a si. “Mi aa” timi hnakin “mifim” timi cu zovek minung khalin kan duh ciomi a si ko. Kan fim lo khalle mi in mifim in ti cun kan lungawi thluh ṭheu ko lo maw?

2. "Caanṭha nan neihmi kip kha man nei zetin hmang uh; ziangahtile kan san hi san sia a si" (v. 16).

Hi hmun ah Paul in kan neihmi caan hi ṭhatein hman thiam dingah ralrin dingin in sawm.
KJV cun “caan hrilsuak thiam uh” a ti. “Hrilsuak” (redeem) timi cu Grik ṭongin “exagorazo” a siih “ṭemṭawnnak ihsin luat zo” tinak a si. Caan timi hi zohman in kan tawi ter thei lo, kan sau ter thei lo. Mifim cun caan a neihmi pawl hi ṭhate’n a hmang thiam nain mi aa cun caan hi a lakin an cemral ter men ṭheu.

Pathian mihman ropizet a simi Jonathan Edwards timi pa hi 1734-35 kum ah America ram ṭhangphawknak tumpi a um laiah hotu pakhat a si. Anih in thupizetmi ṭhencatnak pakhat a tuah dahmi cu “Minit (minutes) pakhat te hman a lakin ka ral ter siang lo. Ticku caan pawl hi a ṭha theibik in ka hmang theinak dingah ka zuam ringring a si,” a ti.

Evangelist hminthangzet pakhat in lemcangtu fala mawi (actress) hminthangzet pakhat hnen Pathian thu sim dingin a tum. Cutikah cuih lemcangtu fala nu in hmai zarh ah in sim leh aw tiah a ti. Sikhalsehla cumi hnu nihnihnak ah cuih lemcangtu fala mawi cu thihsii in in a thi ta. Cuih thu a theih tikah Evanglist pa cun “Hmaizarh in ti laiah atu ah ka lo sim ding ti in hramhram in ka sim ta lo cu a poi tukaw,” tiah siir aw zetin a ti rero. Asinain cuih caan cu a kirsal nawn si lo. Caanṭha a neihmi a hmang ngah lo ih nunnak pakhat cu zianghman lo ah a ziamral ta. A poi ngaingai. Ziangtiṭha, thlarau pakhat a hloral ta mai a si cu!

Caan hmanthiam dingin daan tuah hi hlawntlinnak lamzin pakhat a si. Cu lawng si loin mifim cun Pathian ih duhnak hi ziang a si ti khal an ṭhen thiam. Cumi cu Thlarau laksawng pakhat a si (1 Kor. 12:8).

Atu kan san hi kan zoh tikah san sia ah kan thleng rero ti hi zohman ih el thei lomi a si. Ral a phunphun (Arab vs Israel, Arab vs Arab, etc.). Linghnin a phunphun (New Zealand ram Christchurch khua ah 2011 kum January ihsin June tiang 7500 ling a hnin zo). (Tui kum thokpek February 5, 2012 zinglam nazi 11:49 ah atu ka umnak Philippines khuapi Manila ihsin thlanglam Cebu le Negros district ah thaithawh an ei laifangah thazang 6.2 a neimi ling nasazet in a hnin, cuih ni nikhat sung ah linghnin vei 200 a hnin, thil rampi a siat ih minung 40 lenglo an thi, tiah thuthang ah an phuang); Thah awknak a phunphun (2011 kum July 25 ni ah Norway ram Oslo khuapi ah Brainvit timi kum 32 pa in acozah zung le mipi umnak hmun pawl meithal in a kap ciamco ih mi 93 an thi ih 100 lenglo hliamhma an pu); Harsatnak a phunphun (2011 kum fuur caanah ruah a tam tukih hmun tampi ah ti a lik, ti a lian ruangih faang phunmi pawl nasazet in siatsuah in a um laiah Tuluk ram Nitlaknak saklam ummi Guizoang ramṭhen ah ruah a sur loih tidai a harzet ruangah mipi 1.82 millions cu harsatnak nasazet in an tong, tiah Kawlram thuthang ca sungah an ngan; 2012 February thla sungah Europe ram hrekkhat ah khua a sik tuk ruangah mi tamnawn an thi rero). Atu khalah thu makmak kan theih dah lomi a phunphun a suak rero lai.

Curuangah Baibal ih zirhmi kan zoh tikah atu kan san hi sansia a si thlang (cf. Mat. 24). Curuangah caanṭha kan neihmi pawl man nei zetin hman thiam dingah Paul in nasazet in in cah a si. Paul ih sim duhmi cu ziangvek thil kan tuah khalah Pathian thawn pehzom ringring ih kan um ringring ding hi a si. Cumi cu kan nun ah kan hmang ih kan nunpi cio ding a thupi ngaingai.

3. “Mi aa si hlah uh, Bawipa in tuahter a lo duhmi kha hawl tum sawn uh” (v. 17).

Mi aa timi cu duhduh ih umin thu ruat cuca lo a si kan ti zo kha. Curuangah mi aa si lo dingin thu ṭhate’n ruat ciamciam cio ding a thupi nasa. Curuangah Bawipa in tuahter in duhmi ziang a si ti thei dingih zuam ding kan ṭul. Bawipa ih duhmi ziang a si ti kan thei lo tikah minung kan si bangin mai’ duhnak dungah kan thlun mai ṭheu. Pathian hna ka ṭuan kan ti khalle Pathian ih duhmi hnakin kanmai’ duh daan in kan ṭuan caan a tampi. Curuangah kan hlawhtling ding zatin kan hlawhtling thei lo.

Kan nunnak hi caan tawite lawng a siih himi caan tawite sungah satan cun in thlem rero. Satan ih thlemnak hnuai ah hloral men lo dingah Pathian hnenah ap awk ringring kan ṭul. Pathian duh daan ih kan tuah tik lawngah kan hlawhtling thei ding. Pathian duh daan cu a phunphun a um ding nain Matthai 6:33 ah “Cuhnakin Pathian Uknak le a felnak hawl hmaisa sawn uhala thil dang hmuahhmuah cu a lo pebeet ding a si,” a timi kan hmu thei. Jesuh Khrih hman in Pathian sinak a nei ringring ko nain minung sinak a langter sung le a nung sung pohpoh ah Pathian ih duhnak vekin a tuah a si (Fil. 2:6-11). Amai’ duhnak hmuahhmuah a el ih a tansan thluh. “Pathian ih duhnak kan thei duh ahcun Pathian thawn nai te ih um ringring a ṭul’. Cu pawl cu “nitin Baibal siar, cat loin thlacam, ṭongmawi le ṭongthlum hmang, midang parah ṭhatnak tuah, tvp” an si. Thlarau thianghlim khalin kan kiangkap ih mi dang nun hmangin Pathian duh daan in zirh ṭheu. Mah le pumpak ih kan duhmi a um vekin miburpi ih duhmi a um. Miburpi lakih kan um tikah mai’ duhnak kan rel ve ko ding nain zapi ih duhnak ah thluk a ṭul ti kan thei cio a ṭul.

Thunetnak

Zumtu casiartu u le nau, tuini kan tikcu caan hi sansia a si thlang timi hi thei ringring in kan caanṭha neih sunte sungah Pathian duhnak ziang a si ti theithiam thei dingah zuam in nung zuam cio uhsi. Cun Pathian duhnak vekih nungin, mifim kan si cio hram uhsi. Cuticun kan neihsunte caanṭha, caan sunglawi pawl hmang thiamtu kan si cio theinak dingah Pathian in thluasuah in pe cio hram seh! Amen.

Duhdawtnak le duhsaknak thawn,

Rev. Dr. CJ Hrang Hmung

PhD Dev.Adm student at PCU, Manila

08022012/1315/PCU-Manila/Philippines.

(BTS Awkhawk, March 2012)