IMMANUEL/Pathian Kan Hnenah A Um

Baibal Caanghril:

“Fala him pakhat in fa a vun dingih fapa a hring ding, a hmin ah Immanuel tiah an ko ding (Immanuel timi cu ‘Pathian kan hnenah a um’, tinak a si)” {Matthai 1:23}.

Christmas timi hi a danglam zetmi a si. Ziangahtile ziangkim sersiamtu huham nei Pathian in a sinak hmuah tanta in minung sinak ih rung pian caan a si. A hloralmi minung le Pathian karlak ih a cat zomi kha pehzomnak a thar ih kom salnak caan a si. Christmas ruangih zumtu lungput le kan ruah daan khal a bang aw lo cio ko ding. Tulai ahcun Christmas tuah le tuah lo ding thu khal ah zirhnak a phunphun in a suak vivo. Kanmah le ruahnak in kan hmang vivo. A hrek in Christmas a ṭul lo tiah duh lo lam in a ṭangtu tawkfang an um. Mi tamsawn cun a thupitukmi a si tiah hman tengteng dingin timtuahnak nasazet kan nei sinsin. Cuticun Christmas in a thupitnak hmun tampi a nei ti hi el theih a si lo ding. 

Cutin thu tampi a ummi sungin Christmas ih thuthup thukzet pakhat cu “Immanuel” (a sullam cu “Pathian kan hnenah a um” tinak a si) a si lo le minung pawl thawn hmunkhat ih um dingin a rung ṭumtu Pathian thu hi a si. Mi tampi in “Pathian kan hnenah a um” timi hi Christmas caan ah a thar in kan mang sal ṭheu. Cumi cu a diknak zawn hmun tampi a um. Asinain kan theih ringring a ṭulmi cu Pathian hi Christmas caan lawngah a thar in kan hnenah a um thar sal si sawn loin kan hnenah cat loin a um cia ringring zo timi hi theih dingah a thupi ngaingai a si.

1. Kan hnenah um dingin Pathian a rung ṭum.

          Pathian le minung karlak ih a hlat awzetmi cu Pathian amah rori minung lakih a rung ṭum tikah hmunkhat ah kan um tlang thei sal. Hi thu hi hlanlai kum tampi ihsin rak sim cia zomi a si. Profet Isaiah in, “Atu ah Bawipa amah rori in khihhmuhnak a lo pe ding. Nunau no pakhat in fa a vun ih fapa a hring dingih a hminah ‘Immanuel’ tiah an sak ding,” tiah Pathian kan hnen ih a um ding daan a rak sim cia (Isa. 7:14). Khuahlan kum reipi lai ihsin Profet Mikah khalin, “Maw Bethlehem Efratah, nang cu Judah peng ah khuafate bik pakhat na si nain na sungin Israel uktu ka suahter ding. A suahseemnak cu khuahlan lai, a liam zomi san ihsin a rak thok zo a si,” a rak ti ve (Mik. 5:2). Bethlehem khua ih a suakmi naute hi naute menmen a si lo, hlanlai kum reipi ihsin a rak um cia zomi rundamtu Bawi a si. Sikhalsehla cutin kum reipi sung rak simsung cia mi naute a suak ngaingai tikah mi tampi in zianghman ah an siar lo. Minung hnenah um dingin a rung ṭumtu Pathian cu zianghman ah an siar duh talo a si cu. Theithiam duh loin an um san men.

Tuisun khalah cubangtuk ṭhiamṭhiam in Pathian kan hnenah a um lam a thei lotu zumtu tampi kan um pang maw, ti hi ruatṭhat dingmi a um a si. Kan hnenah um dingin Pathian a rung ṭum taktak ti hi kan zum ngaingai thlang lo ding maw? Maw kan zum duh cuang hrih lo so? Mi tampi in Pathian kan hnenah a um taktak timi hi kan hngilh ṭheu maw? a si lo le kan pom thei ngaingai lo a si pei maw? Thla kan cam tik khalah Pathian hi hmun hlatpi ih a um vekin kan thlacammi ṭongkam ah kan hmang ṭheu. Ka thlacam tikah hiti’n kan cam tam ṭheu in ka thei: “Maw Bawipa, a tu biakkhawmnak kan thok thlang ding ruangah kan hnenah um hram aw…”, tiah Pathian kan hnenih um dingah kan sawm ṭheu. Kan palh a si ka tinak a si lo. Asile himi thlacam daan hi kan ruatṭhat asile Pathian hi kan sawm tik lawngah kanhnen ih a umcop ding vek a bang, sawm lo cun kan hnenah a um lo vek a si, nan ti ve maw? Sikhalsehla Pathian cu kan hnenah a um ringring tiah khuahlan kum reipi ihsin kan thei zomi a si. Curuangah thla kan cam tik khalah hiti’n cam sawn thlang sehla: “Maw Bawipa, a tu biakkhawmnak kan thok thlang ding ruangah kan hnenah na um ringring a si timi thu a thar in in thei ter hram aw…”, ti sawn dingmi kan si, tiah ka ruat.

Pathian ih sinak pakhat cu theological ṭong kan hmang asile “omni presence” ti a siih a sullam cu “hmunkip ah hmakhatte ih um Pathian” tinak a si. Curuangah Pathian hi kan sawm tik lawngah kan hnenah ummi Pathian a si lo. Kan hnenah catbang loin a um ringringtu Pathian a si sawn. Kan sawmcop ruangih Pathian kan hnenah a um a si lo ih kan sawm hlanpi, kan theih lo lai khalah kan hnenah a um ringring zotu Pathian a si sawn. Himi hi kan theih a ṭul zetmi a si tiah ka ruat. Ziangahtile Pathian cu kanmah minung hnenah um dingin vancung sunlawinak hmuah tanta in a rung ṭum zo a si cu!

2. Pathian in kan ṭihphannak pawl in hlonsak.

            Ṭihnak le thinphang in a umtu tuukhal pawl hnenah vancungmi pawlin ṭih lo dingih a sim bangtuk in tuini kan hnen khalah in sim hrih a si. Kan hnenah um dingin a ṭumtu Pathian kan neih ahcun ṭihphan ding zianghman a um hrimhrim lo. Ziangahtile kan Pathian cu duhdawtnak a siih cuih duhdawtnak in ṭihphannak a hlo ter (1 Joh. 4:18). Kan ṭihphannak a hlotertu ding thuthangṭha cu “Nan hrangah rundamtu a suak zo” timi thu hi a si. Jesuh Khrih khalain “ṭihphannak nei hlah uh” timi ṭongfang vei tampi a sim. Cumi cu Pathian kan kiang naite ah a um ringring ti langternak a si.

            Thihnak hi kan ṭih cio ko lo maw? Mi hrekkhat cu thih ka ṭih lo kan ti ṭheu. Ṭhate’n kan ruat ahcun thih a ṭih lotu kan um ngaingai lo ding. Asinain kan Bawipa Jesuh cu thihnak nehtu Bawi a siih thihnak ih huham cahnak parah thuneitu khal a si. Sual thuṭhennak co ding kan phang maw? Cuih Bawipa cu minung kan sualnak ihsin rundamtu a si ruangah ṭihphan ding a um lo. Paul in, “Ziangahtile Pathian ih in pekmi Thlarau in ṭihhrutmi ah in tuah lo; cahnak huham, duhdawtnak le mah le mah uk-awk theinak in in khatter sawn a si,” a ti (2 Tim. 1:7). Ṭih phan ding zianghman a um lo, timi hi kan Baibal ih in sim ringring mi a si. Zumtu pawl hrangah thazaang in pek ringringmi ṭongkam a si.

Baibal ca sung kan siar tikah Pathian in ṭihphannak nei lo dingin vei tampi in zirh. Baibal thiam pawl cun “ṭih hlah, phang hlah, donhar hlah” timi ṭongfang pawl hi vei 365 tiang tarlang in a um a si, tiah an sim. Cumi ih a sullam cu kumkhat ah ni 365 a um ruangah nitin te’n Bawipa Pathian in ṭih lo dingah thazaang in peknak a si tiah kan thei thei a si. Ziangahtile kan biakmi Pathian cu “mi zan, tuini, thaizing ziangtik hmanah a thleng aw dah lo Pathian a si” (Heb. 13:8). Kan nunnak ah Pathian thlarau in in uk taktak ahcun ṭihphan ding zianghman a um lo. Cuih ṭihphannak hmuahhmuah cu Pathian in a hlonhlo thluh zo ih Amai’ pekmi huham cahnak thawngin ziangkim ti theinak thazaang kan nei a si (Fil. 4:13). Immanuel Pathian in kan ṭihphannak zate’n in hlonsak thluh zo a si.

3. Ruahsannak thar in nei ter.

            Christmas timi cu ruahsannak tharthawh salnak caan khal a si. Kan hnenah a umtu Pathian thawngin ruahsannak a karh thar ter. San thuanthu thoknak ih a umtu Pathian cu san thuanthu netnak khalah a um ringring ding a si. Kan biakmi Pathian in kan thinlung sungih a hnokmi pawl in sialsak thluh. Bawipai’ lamhruaimi pawl cu ziangbangtukin kan ruahsannak a cem hmanah Amah in thazaang a tlung ter sal. “Sikhalsehla Bawipa a rinsantu cu an tha a tlung sal ding. Muvanlai vekin thlapharh in an zam ding. An tlan khal le an tha a bang lo ding. An feh rero khalle thacem in an sawn dah lo ding,” (Is. 40:31). Emau lamzin parih a beidong cuahcotu zumtu pahnih pawl khal an ruahsannak a cem hmanah “Lamzin kan feh tlang laiih kan hnenih a ṭong le Ca Thianghlim a simfiang rero laiah khan kan sungah meisa kang vekin a um tho lo maw kha?” (Luk. 24:32) tiah an sinak dik an hmu-aw salih an ruahsannak khal a cak sal ti’n kan hmu thei.

            Minung kan si vekin vei tampi ah kan nun cau in kan um ih kan bei khal a dong ṭheu ko ding. Kan ti thei patawp suahin kan ṭang cio ko nain zianghman cangvai thei lo ko ih kan um caan khal a um ko ding. Sikhalsehla Pathian kan hnenah a um ringring ih kan sinak ziangvek khal in tuarpi ve a si ti kan theithiam ahcun kan hna a ngam ruangro ko ding. Kan ruahsannak khal tharthawhsal in a um ding. 

Thunetnak

            Christmas timi cu Pathian minung hnenah a rung ṭum timi thuthangṭha a si. Cuihtlunah ṭihphannak kan neihmi pawl in hlonhlo sak thluh ih tlunah hmailam hrangah suangtuah dingmi ruahsannak in neiter. A thimmi kan  lamzin cu kumkhua a tleumi thawn in ai-rawl sak thluh fawn. Kan nun lamzin cu a tleu ringring zo a si.

            Pathian cu kan hnenah kumkhua in um dingah a ra zo. Bawi Jesuh van a kai zik khalah “Cule ka thupekmi hmuahhmuah thluh dingin va zirh uh. Hngilh hlah uh, san a cem lai hlanlo nan hnenah ka um ringring ding” tiah in ti a si (Mat. 28:20). Curuangah Pathian cu kan hnenah a um ringring a si, ti thei in thinlung hnangamte in amah rinsan ih kan nung ahcun kan thazaang a tlung sal dingih ṭihphannak hmuah khal a hlo ding a si. Pathian a rinsantu pawl cu ziangtik lai khalah Pathian in thluasuah a pek ringring a si.

Christmas caan lawngah Pathian kan hnenah a um si sawn loin kan hnenah um ringring dingah Pathian a ṭum zo a si, timi thu hi hngilh nawn hlah uhsi. Cumi cu kan nunnak taktak in cohlang rori ding a ṭul. Kan zum taktak a ṭul a si. Ziangtik lai caan khalah Pathian kan hnenah a um ringring a si, ti thei in a nunpi tu zumtu kan si cio theinak dingah thlaza cam phah in…

Duhdawtnak le duhsaknak thawn,

Rev. CJ Hrang Hmung, DMin., PhD.