Saturday, August 17, 2013

“IKSIKNAK THINLUNG”



Baibal Caanghril:
“Ka duhdawtmi pawl, ziangtik khalah phulak tum hlah uh; Pathian thinhengnak sawn in cumi cu tuahseh. Ziangahtile Ca Thianghlim sungah, ‘Keimah in phu ka la ding; Keimah in ka leh-rul ding, tiah Bawipa in a ti,’ tiah a um. Cule Ca Thianghlim in, ‘Na ral a ril a rawng asile rawl pe aw; a ti a haal asile tidai pe aw; cutiih na tuah asile a lu-thlungah meiling na ret a si ding,’ a ti. hat lonak in lo neh hlah seh; hat lonak kha hatnak in neh sawn aw” (Rom 12:19-21).
Baibal siarbet: 1 Samuel 18:6-16.

          Siangpahrang Saul le David tei’ thuhla ngankhummi 1 Samuel bung 17, 18 le 19 sungih thu pawl hi theihhazet an si. Siar nuamzet khal an si fawn. Siangpahrang Saul hi Israel miphun pawlih siangpahrang hmaisabik a siih 1020 BC ihsin 1000 BC kiangkap tiang Israel ram a uk. Amai’ uk caan laifang hi Filistin miphun pawl thawn atu le atu ral an do awk rero caan khal a si.
          Nikhat ni ah Filistin mi lakih an micakbik Goliath an timi cu ral do dingah an thlah. Goliath cu a ruangrai a tumzet ih thacakzetmi a si. Goliath cun Israel mi pawl hnenah amah thawn ral do-aw dingah pakhat hnu pakhat a sawmngiar rero. Israel ralkap pawlin Goliath an hmu tikah an ih ih an khur thlurhthlo. 1 Samuel 17:4-8 sung kan siar asile Goliath cu dong ruk le khap khat (pi kua le hrek hrawng) a sang ih qih a nungzetmi ralkap cakzet a si. Dar lukhuh a khummi le a hrukmi ralthuam pawl cu cuai sawmli le cuai ruk tluk a rit. A ke pawl cu darphaw in a tuam-aw thluh fawn. A kenmi feipi cu cuai nga lenglo a rit. Cuih Goliath cu zohman in an do ngam lo, an ih thluh. Sikhalsehla a thuanthu ah David timi tlangval note pakhat in lungto hlumte pakhat le lungherhden hmangin a neh timi thu hi nauhak lai ihsin kan theih cio mi a si ko. David in Goliath a neh tikah Filistin pawl cu an rinsanzetmi micakzet a um nawn lo. Curuangah an ih ih an tlanhlo thluh. Israel ralkap pawl khalin an dung ihsin an dawi ih an that theizat an that thluh hngai.
          Cuticun ral nehin a tlungtu Israel ralkap pawl cu an mipi hmuahhmuah in nasazet in an hmuak. Mipi lakih hlasak authawng a simi “Saul cun a thawng a sawm in a that. David cun a thawng a za in a that” (1 Sam. 18:7) timi hi a lar nasa ko. Himi zawnte hin buainak a rak suahpi. Mi pakhat uar deuhmi kan sunloih cu a hazet. Asinain a dang pakhat sawn kha kan tuahmawh ahcun duh a um heu lo. David uar tukih an aumi thu ruangah siangpahrang Saul ih thinlung sungah buainak nasazet in a suak a si cu! 1 Samuel 18:8 kan siar tikah, “David cu a thawng a za that ah an ruatih kei cu a thawng a sawm lawng that ah in ruat. David hrang ahcun siangpahrang ih hung can ding lawng a sam a si,” tiah Saul in a ti.

1. Iksiknak thinlung in hat lonak thil lawng a suahpi.
          Thungaithlak in kan sim asile Saul in David hi “paralha” tiah a hnenah ko in lawm ding a tlakzetmi a si. Lawm rori ding mi khal a si. Amah hrangah hminhatnak laksawng a phunphun pekin sunloih dingmi a si. Sikhalsehla iksiknak thinlung sawn a suahpi tikah hat lonak a phunphun a rung suak ta pan lo maw.
          Curuangah 1 Samuel 18:9 kan siar asile “Curuangah Saul cun cuih ni ih thokin David cu a nahsiikta a si” tiah a um. Cuih iksiknak thinlung a suak ruangah minung tampi hrangah harsatnak tumpi a si. Cuih iksiknak thinlung ruangah leilung seemtir ihsin thokin tuini tiang mi tampi siatnak le harsatnak a tong ter. Seemtirnak 4:8 sungah, “Cule Kain in a naupa Abel hnenah, ‘Hramlak ah feh uhsi’, tiah a ti. Hramlak an thlen tikah Kain in Abel cu a zon ih a thah” tiah kan hmu. Kain in a naupa Abel a iksik ruangah a that a si hi. Luka 15:28 kan siar tikah ‘fapa tlan hlo’ thuhla sungih a upasawn cu a naupa parah iksiknak thinlung a neih ruangah a pai’ timtuahmi zaanriah einak puai ah a ei ve lo lawng si loin innsung hman a lut duh lo.
          Saul ih thinlung sungah iksiknak a khat deuhdeuh tikah a thin khal a heng deuhdeuh. Cule David cu ingang tum dingah a fial. David ingang tummi cu a ngainuamzet, mi thinlung a hnem thei zet. Asinain Saul hrangah cun thinhennak le hat lonak thinlung a karhzai ter sinsin ruangah fei thawn vei hnih tiang David rin lo laifangah a khawh that. David cu a zuan a rang zet ruangah thihnak ihsin a luat ngah fangfang a si cu.
          Neta ah Saul in David cu a ko ih mi 1000 uktu dinhmun ah a ret. David cu hruaitu ha a siih a mipi pawl hatein a uk thei tiah 1 Samuel 18:13 sungah kan hmu thei. David cu ziang tinkim ah fimkhur in a um ih a hnenah Pathian a um (1 Sam. 18:14). Cutikah Saul in a ih sinsin. A taktak ahcun David in Saul hi a ih sawn dingmi a si. Saul cu siangpahrang a si vekin ralkap hmuahhmuah cu a kut sungah an um thluh. A rampi khal a kut sungah a um ko. Sikhalsehla David kha a ih sawn riangri.
          Grik khuaruatthiam Socrates cu a fimzet vekin a thinlung khal a thianghlim, a dingfel ngaingai. Alletyradis hi misual, mi ha lozet a si. Alletyradis cun Socrates a hmu tintein “ka lo hua tuk” a ti ih a dawi ringring. Socrates in ziang ruangah cutin in dawi ringring tiah a sut. Cutikah “mi dingfel ka hmu tintein ka hat lonak ka hmu aw ringring ruangah a si’ tiah a ti.
          Thil ha lo a tuahtu cun mitha pawl an um men hmanah kan ih heu a si cu.

2. Iksiknak thinlung in ral a suahpi.
          A hmaisa ah Saul in David cu a fanu upasawn Merab kha hit ter a tum. A tumtahmi cu, “Saul ih ruahnak ahcun David cu amah ih thah ul loin Filistin pawl a donak ah an that leh pam ding,” ti a si (1 Sam. 18:17). Hinah ah David ih a thinlung tangdor in a umzia fiangtein kan hmu thei. “Kei hi zoso ka si ih zo ih sungkhat ka si ruangah so siangpahrang ih maakpa ka si zi?” a ti aw (1 Sam. 18:18). Saul ih fanu a pahnihnak Mikhal in David a duh ti a thei tikah Saul in lungawizet in David thawn a hit ter hngai (1 Sam. 18:25- 29).
          David cu ral kut ah a thi thei lo tikah Saul cu a thinlung sungah a lungkim thei lo. ingang a tum tikah fei thawn khawh that dingin a tum lala. (1 Sam. 19:1-9). Asinain David cu a tlan ih a luat ngah ta. Saul in David thah dingin thu a pek a si timi thu Mikhal in a theih tikah David zamrang ih tlan thei dingah a bawm (19:11).
          Saul in a ralkap pawl thawn David that dingah hramlak ah a hawl. Hi caan khalah David ih thinlung a hatzia kan hmu. 1 Samuel 24:1-6 kan siar tikah David in En-gedi ramcar ah Saul a that thei ko nain a korfualpi zimte lawng tan in a kirsal. Pathian ih hriak thihmi siangpahrang ih korfualpi zimte ka tan ngah tiah a thin a nuam lo nasa.
          Cutin Saul in David thah dingih a tawlrel rero mi pawl hi iksiknak thinlung ihsin ral a suahter ruangah a si.
          Culawng si loin 1 Samuel 26:1-12 sung kan siar tikah David in Saul thah theinak caan a ngah. Abishai in keimah in ka that ko pei, tiah a dil nan David in a siang lo. Cuticun a feipi le tithawl lawng an laksak.
          David cun a nunnak siatsuat ding tiangin ral ih a tuah rero tu hman kha a lehrul ve lo thu fiangtein kan hmu thei a si.
          David in cutin caanṭha a ngah rero ko nain a siangpahrang Saul cu zianghman tuahmawh lo tein a ret ringring. Hitin zianghman a lehrul sal lotu David kha thah dingin a tum rero mi hi Saul ih thinlung sungih a ummi iksiknak ih rahsuahmi a si. Cuih iksiknak thinlung in David cu a ral ah a cang ter a si.

3. Iksiknak thawn ral a tuahtu Saul cu sunnak thawn a thi ta.
          Saul ih nunnak neta lam kan zoh tikah iksiknak thinlung ihsin hram a thokmi huatnak, mi that duhnak le thinhennak pawl in mi-aa dinhmun ah a thlen ter. Cutiih thinlung ha lo a neih ruangah Pathian khalin a umpi nawn lo. Curuangah kutial zohthiam le Pol pawl a ko ih a tuah dingmi pawl sut ul dinhmun ah a thleng. Filistin ralkap pawl thawn an ton awk tikah a ih ngaingai. Pathian hnenah bomnak a dil nain Pathian in thu a let hrimhrim lo tiah kan hmu thei (1 Sam. 28:6, 15). Iksiknak thinlung thawn a nungtu Saul cu a nun sung hmuahhmuah a nom aw thei dah nawn lo. Cuticun ral donak ah a sungih a netnak ah amah le amah a that aw ih a thi ta (1 Sam. 31:4). Iksiknak thinlung a neih ruangah a thi tiang a nun a nuam dah lo ih a hna khal a ngam dah kel lo.

Thunetnak.
          Kan Baibal sungah, “Ka duhdawtmi pawl, ziangtik khalah phulak tum hlah uh; Pathian thinhengnak sawn in cumi cu tuahseh. Ziangahtile Ca Thianghlim sungah, ‘Keimah in phu ka la ding; Keimah in ka leh-rul ding, tiah Bawipa in a ti,’ tiah a um. Cule Ca Thianghlim in, ‘Na ral a ril a rawng asile rawl pe aw; a ti a haal asile tidai pe aw; cutiih na tuah asile a lu-thlungah meiling na ret a si ding,’ a ti. hat lonak in lo neh hlah seh; hat lonak kha hatnak in neh sawn aw” tiah kan hmu thei (Rom 12:19-21).
          A tlunih Saul le David thuhla kan theihmi sungin thlarau lam thu ah a tanglam bangin thu pathum kan zir thei a si.
1.     Iksiknak thinlung hi a thok pek ihsin kan hloh ter thei lo ruangih a nun sungah ihnak, ral suahpinak le hat lonak a phunphun thawn a caan a hmangtu Saul ih nun zoh in kan zir dingmi cu iksiknak thinlung fate kan nei ahcun kan nei pek ihsin ngaithiamnak thinlung thawn kan hloh ter a ul.
2.     Midang siatsuah dingin a phunphun tawlrel in kan cangvai rero pang khalle a netnak ah kan hrangah sunralnak a thleng thei a si.
3.     Ral cu ral ah ret loin thinlung ha nei in rualpi ah a ret theitu David kha zohhim in Khristian nun diktak ah kan nung thei ding hi a thupi zet.
          Cubang minung pawl hnenah Pathian ih umpinak a hleice in a lang thei. Midang in kan parah hat lonak le iksiknak thawn in siatsuah khal le kanmah in leh-rul a ul lo. Bawipa in, “Keimah in ka leh-rul ding” a ti. Tangdor nun le thinlung ha neih ruangah David cu Pathian ih khaisannak a co vivo. Culawng si loin David ih tefasin sung ihsin Messiah suah ding tiangin Pathian in thluasuah a pek a si.
          Duhdawt ngaithiamnak cu hmual a nei. A netnak ah huatnak tlunah a nei thei a si.

          Hi thu hi Pathian in Amai’ hmin sunglawinak hrangah thluasuah pe ko seh! Amen.

Duhdawtnak le duhsaknak thawn,

Rev. CJ Hrang Hmung, DMin., PhD (Dev. Adm.)
PCU, Manila.
August 17, 2013
23:55.

No comments:

Post a Comment