Baibal Caanghril:
“Ka
duhdawtmi pawl, ziangtik khalah phulak tum hlah uh; Pathian thinhengnak sawn in
cumi cu tuahseh. Ziangahtile Ca Thianghlim sungah, ‘Keimah in phu ka la ding;
Keimah in ka leh-rul ding, tiah Bawipa in a ti,’ tiah a um. Cule Ca Thianghlim
in, ‘Na ral a ril a rawng asile rawl pe aw; a ti a haal asile tidai pe aw;
cutiih na tuah asile a lu-thlungah meiling na ret a si ding,’ a ti. Ṭhat lonak in lo neh hlah seh; ṭhat lonak kha ṭhatnak
in neh sawn aw” (Rom 12:19-21).
Baibal siarbet: 1 Samuel
18:6-16.
Siangpahrang Saul le David tei’ thuhla
ngankhummi 1 Samuel bung 17, 18 le 19 sungih thu pawl hi theihṭhazet an si. Siar nuamzet khal an si fawn.
Siangpahrang Saul hi Israel miphun pawlih siangpahrang hmaisabik a siih 1020 BC
ihsin 1000 BC kiangkap tiang Israel ram a uk. Amai’ uk caan laifang hi Filistin
miphun pawl thawn atu le atu ral an do awk rero caan khal a si.
Nikhat ni ah Filistin mi lakih an
micakbik Goliath an timi cu ral do dingah an thlah. Goliath cu a ruangrai a
tumzet ih thacakzetmi a si. Goliath cun Israel mi pawl hnenah amah thawn ral do-aw
dingah pakhat hnu pakhat a sawmngiar rero. Israel ralkap pawlin Goliath an hmu
tikah an ṭih ih an khur thlurhthlo. 1 Samuel
17:4-8 sung kan siar asile Goliath cu dong ruk le khap khat (pi kua le hrek
hrawng) a sang ih qih a nungzetmi ralkap cakzet a si. Dar lukhuh a khummi le a
hrukmi ralthuam pawl cu cuai sawmli le cuai ruk tluk a rit. A ke pawl cu
darphaw in a tuam-aw thluh fawn. A kenmi feipi cu cuai nga lenglo a rit. Cuih
Goliath cu zohman in an do ngam lo, an ṭih thluh.
Sikhalsehla a thuanthu ah David timi tlangval note pakhat in lungto hlumte
pakhat le lungherhden hmangin a neh timi thu hi nauhak lai ihsin kan theih cio
mi a si ko. David in Goliath a neh tikah Filistin pawl cu an rinsanzetmi
micakzet a um nawn lo. Curuangah an ṭih ih
an tlanhlo thluh. Israel ralkap pawl khalin an dung ihsin an dawi ih an that
theizat an that thluh hngai.
Cuticun ral nehin a tlungtu Israel
ralkap pawl cu an mipi hmuahhmuah in nasazet in an hmuak. Mipi lakih hlasak authawng
a simi “Saul cun a thawng a sawm in a that. David cun a thawng a za in a that” (1
Sam. 18:7) timi hi a lar nasa ko. Himi zawnte hin buainak a rak suahpi. Mi
pakhat uar deuhmi kan sunloih cu a ṭhazet.
Asinain a dang pakhat sawn kha kan tuahmawh ahcun duh a um ṭheu lo. David uar tukih an aumi thu ruangah siangpahrang
Saul ih thinlung sungah buainak nasazet in a suak a si cu! 1 Samuel 18:8 kan
siar tikah, “David cu a thawng a za that ah an ruatih kei cu a thawng a sawm
lawng that ah in ruat. David hrang ahcun siangpahrang ih hung can ding lawng a
sam a si,” tiah Saul in a ti.
1. Iksiknak thinlung
in ṭhat lonak thil lawng a suahpi.
Thungaithlak in kan sim asile Saul in
David hi “paralṭha” tiah a hnenah ko in lawm
ding a tlakzetmi a si. Lawm rori ding mi khal a si. Amah hrangah hminṭhatnak laksawng a phunphun pekin sunloih dingmi a
si. Sikhalsehla iksiknak thinlung sawn a suahpi tikah ṭhat lonak a phunphun a rung suak ta pan lo maw.
Curuangah 1 Samuel 18:9 kan siar asile
“Curuangah Saul cun cuih ni ih thokin David cu a nahsiikta a si” tiah a um.
Cuih iksiknak thinlung a suak ruangah minung tampi hrangah harsatnak tumpi a
si. Cuih iksiknak thinlung ruangah leilung seemtir ihsin thokin tuini tiang mi
tampi siatnak le harsatnak a tong ter. Seemtirnak 4:8 sungah, “Cule Kain in a
naupa Abel hnenah, ‘Hramlak ah feh uhsi’, tiah a ti. Hramlak an thlen tikah
Kain in Abel cu a zon ih a thah” tiah kan hmu. Kain in a naupa Abel a iksik
ruangah a that a si hi. Luka 15:28 kan siar tikah ‘fapa tlan hlo’ thuhla sungih
a upasawn cu a naupa parah iksiknak thinlung a neih ruangah a pai’ timtuahmi
zaanriah einak puai ah a ei ve lo lawng si loin innsung hman a lut duh lo.
Saul ih thinlung sungah iksiknak a
khat deuhdeuh tikah a thin khal a heng deuhdeuh. Cule David cu ṭingṭang tum
dingah a fial. David ṭingṭang tummi cu a ngainuamzet, mi thinlung a hnem
thei zet. Asinain Saul hrangah cun thinhennak le ṭhat
lonak thinlung a karhzai ter sinsin ruangah fei thawn vei hnih tiang David rin
lo laifangah a khawh that. David cu a zuan a rang zet ruangah thihnak ihsin a
luat ngah fangfang a si cu.
Neta ah Saul in David cu a ko ih mi
1000 uktu dinhmun ah a ret. David cu hruaitu ṭha
a siih a mipi pawl ṭhatein a uk thei tiah 1
Samuel 18:13 sungah kan hmu thei. David cu ziang tinkim ah fimkhur in a um ih a
hnenah Pathian a um (1 Sam. 18:14). Cutikah Saul in a ṭih sinsin. A taktak ahcun David in Saul hi a ṭih sawn dingmi a si. Saul cu siangpahrang a si
vekin ralkap hmuahhmuah cu a kut sungah an um thluh. A rampi khal a kut sungah
a um ko. Sikhalsehla David kha a ṭih sawn
riangri.
Grik khuaruatthiam Socrates cu a
fimzet vekin a thinlung khal a thianghlim, a dingfel ngaingai. Alletyradis hi
misual, mi ṭha lozet a si. Alletyradis cun
Socrates a hmu tintein “ka lo hua tuk” a ti ih a dawi ringring. Socrates in
ziang ruangah cutin in dawi ringring tiah a sut. Cutikah “mi dingfel ka hmu
tintein ka ṭhat lonak ka hmu aw ringring
ruangah a si’ tiah a ti.
Thil ṭha
lo a tuahtu cun mitha pawl an um men hmanah kan ṭih
ṭheu a si cu.
2. Iksiknak
thinlung in ral a suahpi.
A hmaisa ah Saul in David cu a fanu
upasawn Merab kha ṭhit ter a tum. A tumtahmi
cu, “Saul ih ruahnak ahcun David cu amah ih thah ṭul
loin Filistin pawl a donak ah an that leh pam ding,” ti a si (1 Sam. 18:17).
Hinah ah David ih a thinlung tangdor in a umzia fiangtein kan hmu thei. “Kei hi
zoso ka si ih zo ih sungkhat ka si ruangah so siangpahrang ih maakpa ka si zi?”
a ti aw (1 Sam. 18:18). Saul ih fanu a pahnihnak Mikhal in David a duh ti a
thei tikah Saul in lungawizet in David thawn a ṭhit
ter hngai (1 Sam. 18:25- 29).
David cu ral kut ah a thi thei lo
tikah Saul cu a thinlung sungah a lungkim thei lo. Ṭingṭang a tum tikah fei thawn khawh that dingin a tum
lala. (1 Sam. 19:1-9). Asinain David cu a tlan ih a luat ngah ta. Saul in David
thah dingin thu a pek a si timi thu Mikhal in a theih tikah David zamrang ih
tlan thei dingah a bawm (19:11).
Saul in a ralkap pawl thawn David that
dingah hramlak ah a hawl. Hi caan khalah David ih thinlung a ṭhatzia kan hmu. 1 Samuel 24:1-6 kan siar tikah
David in En-gedi ramcar ah Saul a that thei ko nain a korfualpi zimte lawng tan
in a kirsal. Pathian ih hriak thihmi siangpahrang ih korfualpi zimte ka tan
ngah tiah a thin a nuam lo nasa.
Cutin Saul in David thah dingih a
tawlrel rero mi pawl hi iksiknak thinlung ihsin ral a suahter ruangah a si.
Culawng si loin 1 Samuel 26:1-12 sung
kan siar tikah David in Saul thah theinak caan a ngah. Abishai in keimah in ka
that ko pei, tiah a dil nan David in a siang lo. Cuticun a feipi le tithawl
lawng an laksak.
David cun a nunnak siatsuat ding
tiangin ral ih a tuah rero tu hman kha a lehrul ve lo thu fiangtein kan hmu
thei a si.
David in cutin caanṭha a ngah rero ko nain a siangpahrang Saul cu zianghman
tuahmawh lo tein a ret ringring. Hitin zianghman a lehrul sal lotu David kha
thah dingin a tum rero mi hi Saul ih thinlung sungih a ummi iksiknak ih
rahsuahmi a si. Cuih iksiknak thinlung in David cu a ral ah a cang ter a si.
3. Iksiknak
thawn ral a tuahtu Saul cu sunnak thawn a thi ta.
Saul ih nunnak neta lam kan zoh tikah
iksiknak thinlung ihsin hram a thokmi huatnak, mi that duhnak le thinhennak
pawl in mi-aa dinhmun ah a thlen ter. Cutiih thinlung ṭha lo a neih ruangah Pathian khalin a umpi nawn
lo. Curuangah kutṭial zohthiam le Pol pawl a
ko ih a tuah dingmi pawl sut ṭul dinhmun ah
a thleng. Filistin ralkap pawl thawn an ton awk tikah a ṭih ngaingai. Pathian hnenah bomnak a dil nain
Pathian in thu a let hrimhrim lo tiah kan hmu thei (1 Sam. 28:6, 15). Iksiknak
thinlung thawn a nungtu Saul cu a nun sung hmuahhmuah a nom aw thei dah nawn
lo. Cuticun ral donak ah a sungih a netnak ah amah le amah a that aw ih a thi ta
(1 Sam. 31:4). Iksiknak thinlung a neih ruangah a thi tiang a nun a nuam dah lo
ih a hna khal a ngam dah kel lo.
Thunetnak.
Kan Baibal sungah, “Ka duhdawtmi pawl,
ziangtik khalah phulak tum hlah uh; Pathian thinhengnak sawn in cumi cu
tuahseh. Ziangahtile Ca Thianghlim sungah, ‘Keimah in phu ka la ding; Keimah in
ka leh-rul ding, tiah Bawipa in a ti,’ tiah a um. Cule Ca Thianghlim in, ‘Na
ral a ril a rawng asile rawl pe aw; a ti a haal asile tidai pe aw; cutiih na
tuah asile a lu-thlungah meiling na ret a si ding,’ a ti. Ṭhat lonak in lo neh hlah seh; ṭhat lonak kha ṭhatnak
in neh sawn aw” tiah kan hmu thei (Rom 12:19-21).
A tlunih Saul le David thuhla kan
theihmi sungin thlarau lam thu ah a tanglam bangin thu pathum kan zir thei a
si.
1.
Iksiknak
thinlung hi a thok pek ihsin kan hloh ter thei lo ruangih a nun sungah ṭihnak, ral suahpinak le ṭhat lonak a phunphun thawn a caan a hmangtu Saul
ih nun zoh in kan zir dingmi cu iksiknak thinlung fate kan nei ahcun kan nei
pek ihsin ngaithiamnak thinlung thawn kan hloh ter a ṭul.
2.
Midang
siatsuah dingin a phunphun tawlrel in kan cangvai rero pang khalle a netnak ah
kan hrangah sunralnak a thleng thei a si.
3.
Ral
cu ral ah ret loin thinlung ṭha nei in
rualpi ah a ret theitu David kha zohṭhim in
Khristian nun diktak ah kan nung thei ding hi a thupi zet.
Cubang minung pawl hnenah Pathian ih
umpinak a hleice in a lang thei. Midang in kan parah ṭhat lonak le iksiknak thawn in siatsuah khal le
kanmah in leh-rul a ṭul lo. Bawipa in, “Keimah
in ka leh-rul ding” a ti. Tangdor nun le thinlung ṭha
neih ruangah David cu Pathian ih khaisannak a co vivo. Culawng si loin David ih
tefasin sung ihsin Messiah suah ding tiangin Pathian in thluasuah a pek a si.
Duhdawt ngaithiamnak cu hmual a nei. A
netnak ah huatnak tlunah a nei thei a si.
Hi thu hi Pathian in Amai’ hmin
sunglawinak hrangah thluasuah pe ko seh! Amen.
Duhdawtnak le duhsaknak thawn,
Rev. CJ Hrang Hmung, DMin., PhD (Dev. Adm.)
PCU, Manila.
August 17, 2013
23:55.
No comments:
Post a Comment