JESUH KHRIH KAN ZIANGKIM

Baibal Caanghril:

“Ziangahtile Pathian in Khrih sung ihsin ziangzonza vancung le leilung tlunah siseh, hmuh theimi le hmuh thei lomi siseh, thlarau lam cahnak huham neitu le bawi le uktu pawl le thuneitu pawl siseh a tuah. Pathian in van le leilung ziang hmuahhmuah Khrih sungin a tuah ih Khrih hrangah finkhawm ṭheh dingin a tuah a si” (Kolose 1:16).

Baibal siarbet: Kolose 1:13-20.

Bawi Jesuh cu kan ziangkim a si. Pathian ih sersiammi hmuahhmuah cu Jesuh Khrih sung ihsin tuah le sersiammi an si thluh. Jesuh Khrih tel loin sersiammi zianghman a um lo, timi hi Baibal ih in simmi a si. Paul ih nganmi Kolose cakuat kan zoh tikah a thupibik cu zirhsualtu pawlih zirhsualnak pawl a donak thu le zumtu pawl thudik theifiang thei dingih simfiangnak a neihmi pawl kan hmu thei. Hinah hin zirhsualtu kan ti tikah anmah lam ihsin cun a dikmi tla a si thei ko. Sikhalsehla Pathian thudik um daan thawn zoh le thlir tikah an simmi le zirhmi pawl a dik lozia Paul in a langter duhmi sawn a si. Tu ahhin Bawi Jesuh thawn pehpar aw in zirhsualtu pawlih sim daan a dik lo zia Paul in ziangvekin a simfiang timi kan zoh tlang hnik ding.

1. JESUH KHRIH CU RUNDAMTU A SI (1:13-14).

Kawhhran a siatsuah tertu zirhsualtu (Gnostic) pawl hi tuisun zirhtu dik lo hrekkhat pawl vekin Jesuh Khrih ih a thupitnak thu ziang tik khalah an rel duh dah lo. Jesuh Khrih kha Lu-bik ah an ret duh lo. A hrek cun Jesuh Khrih hi biaknak lam hotu pawl lakah mi hminthang bik a si, an ti men. A hrek in Pathian hnen ihsin a ra mi milem pawl lakah pakhat a si ve, an ti. Jesuh Khrih thawngin Pathian thawn kan pehzom aw thei, ti cingin Pathian thawn pehzom theinak a dang lamzin tampi a um a titu khal an um. Cupawl cun Jesuh Khrih ih sinak an niam, an nauta ter. Cumi cu Paul in a dodalmi a si.

Paul in Jesuh Khrih lawng hi ‘rundamtu umsun a si’, ti a lang ter. Amah in kanmah in uktu thimnak huham sung ihsin in ruunsuak ih a fahniang uknak sungah in luhpi zo, a ti (1:13). Minung hi sual ih fa kan si. Sual fa kan si ruangah sualnak kan tuah. Jesuh Khrih siar lo a dang zohman in cuih sualnak sung ihsin in luat ter theitu an um lo. Curuangah misual cun rundamtu a hmarngai a ṭul. Jesuh Khrih lawng hi rundamtu um sun a si, timi kha fiangtein a langter duh.

Fapa (Jesuh Khrih) thawngin sual ngaidamnak kan ngah ih miluat kan si zo, tiah Paul in a ti (1:14). Minung cu misual a si ruangah amahte’n a rundam awk thei lo. Misual runtu dingah cun sualnak a nei lotu lawngin a run thei. Jesuh Khrih cu sualnak nei lo a si ruangah minung a rundam theinak a si. Thim thuneihnak (lo le) Satan kut sungih a ummi minung pawl cu Jesuh Khrih in a rundam thluh. Asinain Zirhsualtu pawlcun Satan le a rualpi pawlin hi leilungpi hi an uk a si, an ti. Curuangah Paul in, “Pathian in Khrih sung ihsin ziangzongza vancung le leilung tlunah siseh, hmuh thei mi le hmuh thei lomi siseh, thlarau lam cahnak huham neitu le bawi le uktu pawl le thu neitu pawl siseh a tuah. Pathian in van le leilung ziang hmuahhmuah Khrih sungin a tuah ih, Khrih hrangah finkhawm ṭheh dingin a tuah a si,” a ti (1:16). Jesuh Khrih in a hrilciami pawl cu a tleunak sungah a hruailut. Cule Amah a zumtu pawl hnenah Satan thuneihnak tlunah nehtu sinak a co ter.

Thukam Hlun sanah Pathian in Israel mi pawl Izipt sal in luatnak a pekih cawhnawi le khuaitizu luannak Kanaan ram ah a hruai. Cubangtuk ṭhiamṭhiam in Jesuh Khrih a zumtu pawlcu an nun an thleng-aw ih hi leitlun an nun sung khalah a tlamtlingmi nunnak a pek (Joh. 10:10). Cuih nunnak tlamtling ngah theinak dingah Jesuh Khrih in Satan sal sungin luatnak in pek. A nunnak man liamin in kannih misual pawl in run a si. Jesuh Khrih ih thihnak, thawhsalnak thawngin luatnak kan ngah. Kalvari tlang parah Jesuh Khrih in nehnak famkim a lak. Satan kut sung a tangmi misual pawl hrangah thinglamtah parah thih tuar in, a thiisen luangin in leisuak zo. Jesuh Khrih cu leitlun misual pawl in Rundamtu umsum a si. Pathian hmin thangṭhat in um seh! Amen.

Jesuh Khrih in kannih misual pawl hrangah a nunnak liamin sual in thlahsak. Pathian hmaiah Jesuh Khrih thawngin sual ngaidamnak kan co zo. Pathian thawn remsalnak kan ngah. Pathian ih sual ngaidamnak hi a zaangfahnak thawngin a si. Kan phu lo cingin Pathian ih zaangfahnak liolio a si timi theihfiang ding kan ṭul. Cuticun zumtu pawl cu Pathian thawn rualrem le pawlkomnak nei salin, a zaangfahnak sungah Amai' duhnak bangih nung thei salnak ding kan rak co. Curuangah Paul in, “Bawipa in a lo ngaidam vekin nannih tla pakhat le pakhat ngaidam aw uh. Cule hibangtuk ziaza ṭha nan neih mi tlunah duhdawtnak bet uh,” tiah a forh hngainak a si (3:13b-14a). Mi a ngaidam thei lotu pawlcu Pathian ih ngaidamnak an co ve lo ding (Mat. 18:21-35).

2. JESUH KHRIH CU SERSIAMTU A SI (1:15-17).

Zirhsualtu pawl (Gnostic) in sersiamnak thu an thei lo. Khui hmun in a ra, zo in a sersiam ti khal an thei lo. Leitlun ih ummi thil hmuahhmuah hi a zate’n an thianghlim lo, an borhhlawh ṭheh, tihi an zirhmi thupi a si. Leitlun ih a ummi minung khal an borhhlawh. Jesuh Khrih cu borhhlawh mi minung sinak ah a cang lo, a thianghlimmi a si. A borhhlawhmi minung le a thianghlimmi Jesuh Khrih cu hmunkhat ah an um tlang thei lo. Jesuh Khrih cu minung a si lo ruangah minung pawl thawn pehzomnak an nei lo, an ti. Cumi zirhnak cu Paul in a do san bikmi a si.

Jesuh Khrih cu leilung sersiam hlan pi ihsin a rak um cia zo. Paul in, “Khrih cu hmuh theih lomi Pathian ih hmuihmel langnak a si. Amah cu Fapatir a siih siammi thil hmuahhmuah hnakin a cungnung bik a si. Ziangahtile Pathian in Khrih sung ihsin ziangzongza vancung le leilung tlunah siseh, hmuh theimi le hmuh thei lomi siseh, thlarau lam cahnak huham neitu le bawi le uktu pawl le thuneitu pawl siseh a tuah. Pathian in van le leilung ziang hmuahhmuah Khrih sungin a tuah ih, Khrih hrangah finkhawm ṭheh dingin a tuah a si,” a ti (1:15-16). Amah cu Fapatir a si a ti tikah a hmaisabik sersiammi a si tinak a si lo. Fapatir a timi hi a cungnung bik, a thupi bik ti langternak a si sawn. Tahṭhimnak ah Solomon hi David ih fapatir a si lo na'n fapatir ah a tuahih siangpahrang lakih siangpahrang tumbikah ka tuah ding, tiah David in a ti (Saam 89:27).

Jesuh Khrih cu Pathian ih hmuihmel langnak a si, a ti tikah minung pawl hnenah Pathian ih sinak a langter duhnak a si. Hebru canngantu khalin, “Amah cu Pathian sunlawinak langtertu a si ih Pathian vek cekci a si. Huham a neimi a thu in lei le van pumpi cu a fingkhawi ih a umter. Minung pawl ih sual ngaidamnak le sual thianternak a tuah ṭheh hnu ah vancung ah Cungnung bik Pathian ih vorhlam ah a to,” a ti (Heb. 1:3). Jesuh Khrih khalin, “Nan hnenah caan reipi ka um zo nain atu tiang in thei hrih lo maw, Filip? Zokhal keimah i hmutu cu ka Pa a hmu zo. Ziangtinso ‘Na Pa in hmuh aw’ tiah i sut hrih,” tiah Filip hnenah a ti (Joh. 14:9). Zohman in Pathian cu an hmu dah lo. A Pai’ Fapa neihsun, a ṭaang sungih a pommi, Pathian a simi in a langter zo a si (Joh. 1:18).

Jesuh Khrih cu sersiamtu a siih midang ih an siam copmi a si lo. Amah cu ziangzongza sersiamtu a si tiah fiangte’n a simfiang (1:15-16). Curuangah thli le tisuar pawl khal in a thu an ngainak a si. Mithi cia tiang a tho ter sal theinak a si. Ziang hmuahhmuah cu amai’ ta a si (Joh. 1:3). Khrih cu ziang hmuahhmuah hlan ah a rak um zo ih amah thawn an pehzom awknak thawngin ziangzongza cu anmai’ umnak hmun cio an nei (1:17). Kolose 1:15-17 hi Paul in Zirhsualtu (Gnostic) pawlih zirhnak a dik lozia a lehsalnak thu a si. Ziang hmuahhmuah cu Khrih ih ta a si ruangah sersiammi pawl hi an borhhlawh thluh lo. An thianghlim ve ko. Satan le a rualpi pawl lawng hi a borhhlawhmi an si, ti hi a simfiang duhmi cu a si. Atui caan tiang sersiammi hmuahhmuah cun nausuak nat ih hrum le ai bangin kan hrum kan ainak hi Satan ruangah a si (Rom 8:22). Kan Pa Pathian cu Khrih thawngin nan thangṭhat ruangah ziang hmuahhmuah nan tuah ah siseh, nan sim ah siseh, Bawipa Jesuh hmin in tuah uhla sim uh, tiah in forh hngai a si (3:17).

3. JESUH KHRIH CU KAWHHRAN IH LU A SI (1:18)

Thukam Thar sungah Kawhhran hi Khrih ih ruangpum, mo thar, miphun thar tiah a phunphun in a sim. Kawhhran hi Khrih ih ruangpum a si timi hi a hleice in a sim deuh (Rom 12:4; 1 Kor. 12:14; Efe. 4:8-16). Zumtu pawl hmunkhat te umkhawmnak hmun cu Kawhhran ah a si. Mi pakhat in Khrih a zum ih a pom tikah Thlarau ih hnimmi a siih Khrih ih ruangpum sungah a rak thleng (1 Kor. 12:12-14).

Khristian hmuahhmuah cu Khrih ih Thlarau ruangpum ah sungtel kan si. Khrih cu cuih Thlarau ruangpum ih ‘Lu’ a si. Grik ṭong um daan ah ‘Lu’ timi ih sullam cu a ‘hramthoknak, thawhkehnak’ tinak a si. Hotu, uktu tikhal in sim a theih. Hramthoktu (originator) ti’n khal ti theih a si. Simduh bikmi cu Jesuh Khrih hi Kawhhran ih ‘Lu’ a sinak kha a si. Jesuh Khrih ih Thlarau thawngin cuih Kawhhran cu hna a ṭuan (Rom 8:9). Thlarau laksawng pawl khal a pek (1 Kor. 12:7-10). Cuih Thlarau laksawng pawl thawn Kawhhran sungah hnaṭuan cio dingmi kan si (Efe. 5:25-30; 1 Kor. 15:20+). Khrih lawng hi a cungnung bik a si (Kol. 1:10). Amah siar lo cungnung bik a dang zohman an um lo.

Pathian ih duhnak vekin Khrih cu rundamtu, sersiamtu le Kawhhran ih Lu a si. Khrih cu ziangzongza ih ziangzongza a si (3:11). Evangelist hminthang D.L. Moody in, “Jesuh Khrih hi biaknak lam hruaitu pakhat a si lo. A cungnung bik Ruundamtu (Preeminent Savior) a si”, a rak ti dah. Zirhsualtu pawlih an zirhsualmi pakhat cu Khrih hi Pathian hnen ihsin a ra mi milem tampi lak sungih pakhat a si, ti’n an timi khi a si. Thungaite kan ti ahcun Jesuh Khrih amah lawng hi lamzin, thutak le nunnak a siih Khrih siar lo cun zokhal Pa’i hnen thlen theih a si lo (Joh. 14:6).

4. JESUH KHRIH CU PATHIAN FAPA A SI (1:19-20).

Jesuh Khrih cu Pathian ih duhdawtzetmi Fapa a si (Kol. 1:13). Paul in, Pathian cun Jesuh Khrih sung in a fale si dingah a rak tum cia zo. Cumicu a lungawimi le a tumtahmi a si. Pathian cu a sunglawimi a zaangfahnak le a duhdawtmi a Fapa sungin laksawng in pekmi ruangah hin thangṭhat si ko seh! (Efe. 1:5-8), a ti. Curuangah kannih zumtu pawl cu Pathian ih hrilmi kan si. Thianghlim nun neitu dingmi kan si. Pathian ih hrilmi minung kan si ruangah zawnruahnak, zaangfah thinpemnak, tangdornak, thinlung nemnak le thinsaunak pawl cu hnipuan bangin hruk dingmi kan si (3:12). Ziangahtile Khrih lawng hi ziangzongza a si ih ziang hmuahhmuah sungah a um a si (3:11). Grik ṭongfang “pleroma” hi Mirang ṭongfang ah “fullness” ti a siih a khatmi, ziangzongza tinak a si. Jesuh Khrih cu ziangzongza a si ruangah Pathian a si. Curuangah Paul in, Pathian sinak cu Khrih a minung sinak sungah famkim zetin a um, (2:9) a ti theinak a si.

Zum lotu cun lei tisa ih nun in a uk ruangah sunglam nun in Pathian a dodal ṭheu. Curuangah Paul in mi pakhat minung sinak ih a ukmi cu Pathian ih ral a si; ziangahtile Pathian ih daan a thlun lo; a thlun duh lo lawng si loin a thlun thei lo a si, a ti (Rom 8:7). Zum lotu cun thlarau nun an neih lo ruangah ziangtluk nuncan ziaza ṭha an neih hman ah a nungmi Pathian thawn an hlat aw thotho. Minung sinak ih daan a thluntu le a nungtu pawl cun Pathian lung an awiter thei lo (Rom 8:8). Pathian le minung karlak ih rualremsalnak hrangah Jesuh Khrih a thi. Jesuh Khrih thawngin leilung mi hmuahhmuah cu Pathian in a rualpi ah a tuah zo. Pathian in kan sual khumnak cazin a ret nawn lo. Cule a rualpi ah in can ter zo (2 Kor. 5:19).

Zirhsualtu pawl le Pathian a um lo a titu pawl in Jesuh Khrih ai-ah a dang raithawinak thawn ai-rawl ding an tum. Tuisun kan nun khalah Jesuh Khrih ai-ah a dang thil pawl thawn kan ai-rawl ṭheu. Pathian le minung karlakih kan pehzom awknak hrangah Jesuh Khrih siar lo a dang thawn ai-rawl a theih lo. Jesuh Khrih a neitu lawng nunnak a nei. Khrih a nei lotu cu nunnak a nei lo (1 Joh. 5:12). Jesuh Khrih cu Pathian sinak famkim le minung sinak famkim a neih ruangah minung le Pathian karlak ah ziangzongza a ti theinak a si (Joh. 1:14). Piter in, “Khrih in amai’ taksa rori in kan sualnak cu thinglamtah ah a thlenpi zo ruangah kannih cu sualnak ahcun mi thi kan si zo ih dingnak sungah a nung dingmi kan si. Amai’ hma ruangah damnak nan ngah zo,” (1 Pit. 2:24), tiah a zirh ve.

Thunetnak:
Paul in, Hlanlai ahcun Pathian ih ral kan rak si, sikhalsehla atu cu a Fapa thihnak thawngin a rualpi ah in tuah zo. Pathian ih rualpi kan si zo ruangah Khrih ih nunnak in ziangtlukin so in runsuak ding, a ti (Rom 5:10). Curuangah “Fapa in amai sungah Pathian sinak famkim in a neihnak cu amah Pathian ih lairelnak in a si,” (1:19).

Duhdawtmi zumtu u le nau pawl, tuini ah Jesuh Khrih hi keimah misual rundamtu a si tiah na cohlang ngah zo maw? Amah cu ziangkim sersiamtu a si, Kawhhran ih LU a siih Pathian Fapa neihsun a si, tiah na pom thei maw? A si lo le zirhsualtu pawl bangin kaa lawngin Jesuh Khrih thei ih nun cun dodal rero tu kan si pang maw? Kanmah le nunnak cio ah cekfel awk sal uhsi. Jesuh Khrih cu kan ziangkim a si.

Duhdawtnak le duhsaknak thawn,

Rev. CJ Hrang Hmung, DMin., PhD in Dev. Adm.

Manila, Philippines.

July 6, 2013/11:45pm/

http://drcjhmung.blogspot.com/2013/07/jesuh-khrih-kan-ziangkim.html