KHRISTIAN NUN

Thuthoknak:

          Kan Baibal Ca Thianghlim sungah Khristian nun daan ding thu in zirhmi tampi a um. Caan tawite sungah famkimzet ih sim cawk theih dingmi a si lo. Sikhalsehla a cang thei tawkin a thupi deuh tiih ka ruahmi pawl tarlang ka tum ding. Khristian nun timi cu theih men ding a si lo ih nunpi rori dingmi a si. Baibal Ca Thianghlim cu mi hmuahhmuah hrangah Pathian ih pekmi laksawng tumbik a si. Cuih Baibal ih simmi thuhla tampi sungah nitin kan nun daan ding in zirhmi tampi in a um. Cumi thu pawl theih theinak dingah Pathian in fimthiamnak sunglawizet in pek. 

Minung hi…

          Minung timi cu theih theinak, thuruat theinak a neimi kan si.  Minung ah:-

(1) Taksa ruangpum  (Physical)

(2) Thilri neihnak (Material)

(3) Kiangkap mi pawl thawn pawlkom nun (Social)

(4) Miphun (Racial) le

(5) Thlarau nun (Spiritual) tiah a tlangpi thu in ṭhen a theih.

          Cumi pawl cu anmah le sinak ciar ah famkimzet in cangvai in ṭhansonak ah kan hman thei a si ahcun kan nunnak hrangah ṭhatnak tampi a um (Mat. 5:48; 10:19-20; Joh. 14;1-3; 2 Kor. 9:7; 12:10; Efe. 4:13; 6:12; Saam 23; 51:17; Is. 22:13).

Khristian Nun…

          Khristian Nun timi cu Pathian a zumtu Pathian faate pawlih nitin kan nun daan thu a siih cuih kan nun daan ding pawl hi Baibal Thianghlim sungah famkimzet in kan hmu thei. Minung pawl lakah Pathian a zumtu Khristian pawlin Nun hleicetnak kan nei. Khristian Nun ih hleicetnak pawl cu;

(1) Pathian rinsan ringring

(2) Duhdawtnak nei ringring

(3) Famkimnak, dingfelnak, thianhlimnak pawl thawn nung ringring thei timi pawl tla an si. 

          Ṭongdang in kan sim asile Khristian nun timi cu kan Bawipa Jesuh Khrih ih nun zohṭhim in amai’ thuzirhmi bangih nunpi thei dingih ap aw le nung hi a si. Khristian Nun timi hi Bawipa Jesuh Khrih tel loin a famkim thei lo, nun a theih lo. Cuih Khristian Nun ih a nunpi ringring mi pawl cu;

(1) Duhdawtnak (love)

(2) Thianghlimnak (purity)

(3) Tangdornak (humility)

(4) Thinsau le suup aw theinak (patience)

(5) Dingfelnak (fidelity)

(6) Ruahsannak (hope)

(7) Lungawinak (joy) le

(8) Daihnak (peace) pawl tla an si. 

          Khristian Nun cu duhdawtnak parah hrambunmi nun daan mawi a si. Pathian lam ah her tahrat ih a nungtu pawl cu theihnak tumpi neitu le a nun ah Pathian thuthuk ih cencilhmi a si. Pathian in a duhnak cu Vancung ah a kim bangin a sersiammi hi leitlung tlun ah le minung pawl parah kim thei dingah a duh a si.

Piangthar nun

          Thuthangṭha Johan 3:3 sungah Jesuh Khrih in, “Thungaite in ka lo sim: zokhal hrin sal a si lo ahcun Pathian Uknak a hmu thei lo ding,” tiah a sim. Himi ṭongfang kan zoh tikah tuah duh caan ah tuah ih, duh lo caan ahcun tuah lo ih um theih, timi a si hrimhrim lo. Tuah tengteng dingmi thupek a siih tuah lo theih lomi khal a si. Hrin salnak timi cu ziang a si? Ziangtin kan cohlang thei ding? timi pawl hi zumtu ih nun ah a thupi zetmi pawl an si. Hrin salnak hi Khristian nun ah um lo theih lomi a si ruangah Baibal ih simmi bangin zoh tlang ding a thupi ngaingai. Khristian nun cu hrin salnak a co-ngah taktaktu pawl ih nitin an nunnak ah nunpimi nun sunglawi, nun mankhung a si.        

          Hrin salnak kan co theinak dingah mah le mah misual ka si ti hi theih awk hmaisa a ṭul. Cuih sualnak in runtu a um lo ahcun kumkhua hremhmun ah in thlenpi thei a si ti theih awknak nei ding hi a thupi ngaingai. Mi hrekkhat cu thilsual tuahmi ka nei lo, ka sual lai khal ka thei lo tiah misual si hi an duh hrimhrim lo. Sikhalsehla Baibal in misual kan si thluh timi cu fiangzetin in sim a si (Saam 14:3; Isa. 1:18; Rom 3:19, 23; 5:18, 19; 1 Joh. 1:9, etc.). Misual ka si ti kan theifiang awk lawngah hrin salnak a um. Hrin salnak a co-ngahzo tu cun a nun ah misual sinak ihsin thianter a si zo timi thu cu a caam tengteng ko ding. 

          Thlarau Thianghlim lawngin theih awknak thinlung kan neih theinak ding a suahpi thei a si. Cutin misual kan sinak kan theih awkmi pawl hrangah ngaithiam dilin misual kan si ruangah rundamtu kan ṭulzia kan hmu aw thei. Cuhnu ah Jesuh Khrih cu I rundamtu le ka Bawipa a si tiah kan nunnak ah kan cohlang. Cuihsin hrin salmi rundam fa kan si zo ruangah kan sualnak hmuahhmuah a zate’n in ngaithiam sak. Sualthlahnak kan co. Pathian hnen ihsin thlangamnak, daihnak le lungawinak sunglawi kan co ngah a si.    

          Tihnimnak hi hrin salnak a si lo. Hrin salnak ka co zo a si timi thu kha mipi hmai ah le Pathian hmaiah kan phuanlangnak a si sawn. Curuangah lenglam thleng awknak hnakin sunglam nun ih thleng awknak hi a thupi ngaingai. Kan nunhlun taanta in nunthar sungah tlangleng in nung dingmi kan si (2 Kor. 5:17).

Piangthar Khristian Nun

          A tlunih kan tarlangmi pawl hi nun thlengawknak ih a hramthok lawng an si hrih. Hrin salnak a cotu ih nunah thu a phunphun a ra thleng lai ding ti cu Baibal sungah kan hmu thei. Cumi pawl lak ihsin mallai kan tarlang ta ding.

(1)   Zumtu pakhat cu Pathian in a fa sinak a co ter (Efe. 1:5-6). Pathian in cuih zumtu ih nun ah Jesuh Khrih cu a hmu (2 Kor. 15:15). Phundang deuh in kan sim asile zumtu pakhat cu Pathian hmaiah Jesuh Khrih kan cohlang ruangah Pathian khalin in cohlang ih cat loin in ko ringring a si (Efe. 2:6-7). 

(2)   Minung tampi lakah mi ṭhenkhat cun Jesuh cu in rundamtu a si tiah an saang ih an zum. Cu pawl cu zumtu pawl kan si. Curuangah Pathian ih faate cantheinak thu a pek (Joh. 1:12). Hi leitlun uktu pawlih faate pawl hi an sinak parah an porh aw zet ṭheu. Cuhnak in lei le van le ziangkim sersiam ih a neitu Pathian faate cantheinak hi sim rel theih a si nawn lo, tahṭhim theih a si nawn lo (Gal. 3:26). Vancung mi pawl hmanin upat an pek a si. 

(3)   Zumnak in thiam cotermi kan si zo (Rom 5:1; 8:30-33). Thuṭhentu Bawibik a simi Pathian in zumtu pawlih sualnak cu sualnak nei loin thu a ṭhensak hnu ah cuih zumtu cu sualnak nei dah lo vekin a hmu. Cutin a tuahnak cu minung pawl ih kan tuar dingmi sualnak ih man cu Jesuh Khrih in a tuar thluh zo ruangah a si. Curuangah zumtu pawl cu Pathian hmai ah mi ding bangin kan um thei ih sualnak kan neihmi ruangah ziangtik khalah thuṭhennak kan co dah lo ding (Rom 8:1).

(4)   Zumtu pawlih thinlung sungah Thlarau Thianghlim a um ringring a si (1 Joh. 4:13). Kan ruangpum cu Thlarau Thianghlim biakinn a si (1 Kor. 6:19). Curuangah zumtu pawl cu kan ṭong ah siseh, kan tuah, kan ṭuan ah siseh, kan feh ah siseh ralringte in kan nung ding a ṭul a si.

(5)   Zumtu cu a dikmi Kawhhran sungtel kan si; taksa ruangpum ih ummi taksa ṭhen kan si (1 Kor. 12:13). Kolose 1:18 sungah Kawhhran cu Khrih ruangpum a siih Khrih cu Kawhhran ih lu a si, a ti. Zumtu kan zatein Khrih ah kan pehzom aw thluh a si (Tirh. 2:43-47). Hi leitlun ah a dikmi Khrih ih Kawhhran sungtel si hnakin sunglawi sawnmi a um lo.

(6)   Zumtu cu Pathian ro cotu faate kan si (Rom 8:12-17). Pathian cu ziangkim sersiamtu a si ruangah ziangkim neitu a si. Ziangkim neitu Pathian ih faate kan si ruangah Khrih thawn fa sinak kan qawm aw thluh ve a si. 

(7)   Zumtu cu mithiang sinak cotu kan si (1 Kor. 1:2). Kan Baibal ca sungah rundamnak laksawng a cotu pawl kha ‘mithiang’ tiah a ko hngai. “Mithiang” pawl hi Pathian in amai’ ta dingah a hril cia mi pawl kan si (Saam 4:3).  Pathian hmai ah mithiang zate in kan thiang thluh a si. Ziangahtile kanmah ah a thianghlimmi Jesuh Khrih sawn a hmu ruangah a si.      

(8)   Zumtu cu Jesuh Khrih ah famkimmi kan si (Kol. 2:10). Zumtu pawl cu Pathian hmai ah mi famkim bangin kan ding thei. Jesuh Khrih cu Pathian thawn hmunkhat an siih Pathian duhdawtnak a comi cu kannih zumtu pawlin kan co thei ve. Kan nun sungah Jesuh Khrih a um ringring ahcun kan nun khal a nuam ringring ve a si. 

(9)   Zumtu cu ‘Pathian ih sinak’ (God’s nature) ah kan ṭawm aw thei ve (2 Pit. 1:4). Hrin thar mi pawl ih kan nunnak ah duhhiarnak thar, tumtahnak thar, sual huatnak le unau duhdawtnak thinlung a suak ter. Pathian ih sinak in zumtu nun ah nitin in a siamthar ringring ruangah Khrih bangin kan nung vivo thei (Kol. 3:10; 2 Kor. 3:18). Cumi cu Pathian faate kan zate hrangah Pathian ih remruat ciami a si. 

(10)   Pathian ih kilhimnak ruangah lungawi nun kan nei (Rom 8:28). Pathian ih lungkimnak tel loin mi zovek khal a siatsuah thei lo a si. Kan nun ih kan tonmi a zate in kan ṭhatnak ding hrangah Pathian ih remruat ciami a si. Cumi a theitu pawl cun hniksaknak, harsatnak a phunphun kan tong ko ding nain kan lung a awi thei thotho a si (Rom 5:1-5).

Piangthar cia pawl Nun ih lang dingmi pawl.

          Zumtu kan nunnak ah man neihnak le nun thlengnak pawl cu a tanglam bangin kan nun ah kan langter thei a si.

(1)   Khrih thawngin kan co mi Rundamnak laksawng ruangah Pathian hnenah cat loin lungawi thusim nun nei ding.

(2)   Zumtu pakhat le pakhat pitling vivo dingah cawmdawl aw in pehzom pawlkom awknak nei ringring ding (suak pek naute hi a mah tein kan tanta ahcun a nung thei lo ding). Curuangah zumtu pawl pehzom pawlkom awknak kan neih a ṭul.

(3)   Baibal siar ringring, thlacam ringring le khawm ringring ding (Kan taksa a ṭhan theinak dingah nitin tirawl ei ringring le thli hawp ringring kan ṭul vekin…).

(4)   Calvary tlang thinglamtah parah kanmah nunnak ngah theinak ding hrangh thihnak  in tuarsaktu Jesuh Khrih hrangah kan nun pek aw in a hnaṭuannak ah ap aw ding.

Tirhthlah san Kawhhran hnen ihsin zir dingmi pawl

“A thar ziangtluk in a ṭha khal le a hlun khal hngilh thei lo” tiah Kawl ṭongfim a um. Himi sim duhmi cu hlanlai thuhla tampi ihsin zir in atu kan san thawn milmi le remcangmi hman thiam a ṭulzia a langtermi a si.

Kum zabi 21 ih ummi Kawhhran in kum zabi 1 ih ummi kawhhran hnen ihsin zir dingmi tampi a um ve. An san laiih thil ti sual/palhmi pawl hrial thiam in atu kan san thawn mil-aw mi ah hman thiam a ṭul ngaingai. A ṭhatnak pawl khal pehzom in hman vivo thiam a ṭul ngaingai. Thilri hmanmi pawl bang aw loin thleng aw thluh hman sehla kan thinlung le zumnak thu pawl cu a thleng aw thluh lo. Tirhthlah san ih an tonmi harsatnak pawl le tuih san ih kan tonmi harsatnak pawl hi an bang aw lo nain thuhla um daan a bang aw mi tampi in a um. Curuangah Tirhthlah san Kawhhran hnen ihsin zir dingmi pawl mal laiin kan tarlang hnik ding.

Tirhthlah san Kawhhran pawlih pianzia pawl (Tirh 2:40-47).

1.    Zirh awknak an nei ringring.

2.    Pehzom pawlkom awknak an nei ringring.

3.    Thlacamnak an nei tlang ringring.

4.    Dingfel zetin an um.

5.    Pakhat le pakhat bawm aw, ṭawm aw in an um.

6.    Pathian biakkhawmnak ah thazaang an cak zet.

7.    Lungrual le a nuamzetmi kawhhran a si.

8.    Rundamnak thuthangṭha karhzai ding hrangah hna a ṭuantu kawhhran a si.

9.    Zumfeknak thawn a khatmi kawhhran a si.

10. An neihmi zate’n siangzet ih a petu kawhhran a si.

Pathian duhnak bangih nung ding

Tulai kan kiangkap ah ‘kaihhruai-awknak’, ‘lamhruainak,’ ‘cin le daan’ timi ṭongfang pawl kan hmang nasa. Ramkhelhnak (Politics), pursumleilawnnak (economics), fimthiamnak le harhdamnak pawl ah himi ṭongfang pawl hi a thupizet a si.

Tuini minung pawl hrangah kaihhruai-awknak, lamhruainak le cin le daan pawl a um lo ahcun a cang thei lomi a si. Ziangahtile cubang pawl a um lo ahcun fumfe zet ih tuah ding zianghman thei nawn loin vaivuan in kan um thluh pang ding a si. Kannih zumtu pawl hrangah kan nun lamtluan ih kaihhruaitu, lamhruaitu dingah Jesuh Khrih kan nei. Bawipa Jesuh ih lamhruainak vekin in sialsak cia mi lamzin ah zawh vivo dingmi kan si. In hruaitu Bawi Jesuh ih hruainak vekin nitin kan nun ah nung cio ding kan ṭul ngaingai.

Jesuh Khrih ih kaihhruainak (lole) Pathian duhnak cu ziangtin kan thei thei ding? Himi hi zumtu diktak hrangah cun thil har a si lo. Pathian duhnak pawl hi Baibal sungah kan hmu thei ringring a si. Pathian in Baibal sungah a duhmi pawl famkimte’n a ngan thluh (Joh. 7:17). Baibal ih simmi vekin kan thlun ding, kan nunpi ding hi a thupi zet a si.

Pathian ih duhnak (lole) a kaihhruainak kan theifiang theinak dingah a tanglam ih thu (5) pawl hi kan nun ah kan thlun vivo ding a ṭul. Cumi pawl cu; Naih aw, ṭhum aw, thlacam aw, zir aw le hngak aw timi pawl tla an si.

(1) Naih aw.

A hmaisabik ah Pathian hnenah kan naih a ṭul. “Naih” kan ti tikah kan nun zate’n Pathian hnenah ap awknak nun kha sim duhmi a si. Kan nun sungih kan duhmi le kan ruahsanmi pawl cu Pathian hnenah a pumhlum in ap ih nun hi a si. Sim duhmi cu “kan nunnak ah kanmai’ duhnak vekin kan nung lo dingih Pathian duhnak sawn kha thupi ah ret in kan nun ding” kha a si. Tirhthlah 9:6 sung kan zoh asile Paul ih nunnak ah Pathian in ziangmi tuahter a duh timi kha sutin Pathian hnenah naih in, a nun ap aw in a nung ringring ti hi kan hmu theimi a si. Isaiah khalin “hinah ka um.. I thlah aw…” a tiih Pathian hnenah a naih aw (Isa. 6:8). Tuini mi piangthar pawl kan nunnak khal Pathian kehram ah naih in, Amai’ duhnak bangin kan nung cio ding a thupi ngaingai. Pathian duhnak theih theinak dingah “Pathian naih aw”.

(2) Ṭhum aw

Zumtu piangthar pakhat in Pathian lamhruainak le duhnak bangin kan nung theinak dingah kan sualnak le thilrit hmuahhmuah ṭhum-awk a ṭul. Kan thinlung sungih kan neihmi kan sualnak pawl hrangah ngaidamnak kan dil hlan lo ngaidamnak a um lo. 1 Johan 1:9 sungah, “Pathian hnenah kan sualnak kan phuan ahcun zumtlak le a dingmi  a si ruangah kan sualnak in ngaidam dingih kan mawhnak hmuahhmuah a thiangfaiter ding,” tiah kan hmu thei. Rintlak kan si lonak, kan famkim lonak pawl kan phuan hnu ah Pathian huham cahnak hnuai ah ṭhum aw ding kan ṭul a si (Saam 139:23-24; Mat. 11:28). Curuangah Pathian duhnak kan theih theinak dingah “Pathian hnenah ṭhum aw thluh ding” kan ṭul.

(3) Thlacam aw

Thlacam hi Pathian thawn kan pehzom-awknak thukbik a si (Zumtu kan si cio thluh ruangah thlacam thuhla tampi in ka tarlang nawn lo ding). Pathian hmai ah cat loin kan pan dingih a kaihhruainak vekin cohlan ding a thupi zet. Pathian in ka lo umpi ringring ding, timi a thukammi kha kaihnget ringring a ṭul. Amah ih kaihhruainak parah ringtop in kan um a ṭul. Kan thlacammi pawl hi kanmah duhnak lawnglawng dil ding si loin kan nunnak cio ah Pathian ih duhnak vekin lam in hruai ringring theinak dingah le Pathian hmin sunlawinak hrangah siter ding hi a thupi ngaingai a si.

(4) Zir aw

Baibal ca ih in zirh bangin Pathian ih kaihhruainak le a duhnak pawl hi thei theinak dingah zir ringring a ṭul. Pathian thu ka thei thluh zo ti a um thei lo. Kan zir rero ding a thupizet. Kan zir rero vekin theih dingmi tampi kan ngah sinsin ding. Cuticun kan hlawkpi sinsin dingih pitlin nun lamah kan pan thei sinsin ding. Pathian thu cu kan ke hrangah mei-inn a siih, kan lamzin hrangah tleunak a si (Saam 119:105) timi hi kan hngilh lo hram pei. Nitin kan nunnak lamzin ah cuih Pathian thu tleunak in lam in hruai ringring ding a thupi ngaingai. Cutin lam in hruai ringring theinak dingah Baibal ca hi catbang loin kan siar, kan zir tik lawngah Pathian ih duhnak lamzin cu ziang a si ti kan thei thei ding a si.

(5) Hngak aw

Pathian ih duhnak le kaihhruainak hi kan hngak thiam a ṭul. Tikhur thar pakhat kan laih vete’n tidai thiangte kan ngah lohli dah lo timi cu Kawlrawn lamih a umtu pawl cun kan thei cio ko ding. Pathian hnenih kan dilmi vekin kan hnenah a ra thleng lohli lo caan tampi a um ṭheu ko ding. Cutikah mi tampi cun kan hngak paih ṭheu lo. Kan ṭulmi pawl ngah lohli ding lawng kan duh. Sikhalsehla Pathian cu kanmah duh daan in hna a ṭuan lo. Amah ih duh daan le tikcu vekin a ṭuan ringring a si. Pathian ih a tuahmi le a khuaruahnak zate hi zumtu pawl kan ṭhatnak ding hrangah a si (Rom 8:28). Tlangval pawlin kan duhzetmi fala thawn ton awk dingah thinsauzet te’n a man remcang hlan lo kan hngak ṭheu. Fala in a mawi thei bik a cei awk hnu lawngah a tlangval pa tong dingah a ra suak ṭheu. Tlangval khalin a duh taktakmi cu thinsau in a hngak ṭunṭo ṭheu. Curuangah Pathian kan duh taktak ahcun Amai’ duhnak le kaihhruainak hi thinsauzet in kan hngak a ṭul a si.

A tlun ih kan tarlangmi pawl hi nitin kan nunnak ah ṭhate’n kan thlun ahcun Pathian ih duhnak le kaihhruainak hi ziang a si timi kan theifiang thei ringring ding. Cuticun Pathian ih duhmi kan theih cun amai’ kaihhruainak vekin kan thlun dingih kan nun vivo thiam ding a thupi ngaingai. Curuangah zumtu pawl nitin kan nunnak ah:

(1)   Baibal thianghlim ih hruainak le lamhmuhnak kan cohlan a ṭul.

(2)   Zumtu pakhat le pakhat thazang pe aw in, ruahnak dik pe aw in, Pathian ih duhnak bangin kan cohlan thiam a ṭul.

(3)   Kan kiangkap ih thil cangmi pawl zohin Pathian ih duhnak le lamhruainak pawl hawlin kan cohlan thiam a ṭul.

(4)   Thlarau Thianghlim ih uknak le kaihhruainak cohlan in kan nung ding a ṭul.

Khristian pawlih kan nunnak ah Pathian ih kaihhruainak, lamhruainak um loin kan nung ahcun ziangtik khalah kan hlawntling thei dah lo ding. Cuihtlunah kan ruahsanmi le tumtahmi pawl a vaivuan dingih mangbang vansang in kan um ding phan a um ngaingai.

Man a neizetmi Khristian Nun

Minung kan nunnak hi caan tawite sung lawng a si. Asinain minung kan nunnak hi man a nei zet. Milai kan nunnak hi Pathian in in seherh ringring mi a si (Saam 8:4). Baibal in minung kan nunnak hi pangpar, mero pawl thawn a tahṭhim hngai a si. Cumi pawl cun minung ih kan nun a tawizia an langter. Caan tawite lawng a neitu minung kan nunnak sungah man nei zetih a nungtu si ding hi a thupi ngaingai. “Nun man nei” timi hi kan duhduh ih ngah theihmi a si lo. Bawi Jesuh Khrih a tel lo ahcun ziang tik khalah “nun man nei” kan si thei dah lo ding.

Bawi Jesuh Khrih in, “Kei cu nunnak an ngah ih tlamtling zetih an neihnak dingah ka ra a si,” tiah in sim cia zo (Joh. 10:10). Zumtu tampi cu zaangfahnak laksawng kan co ngah ko nain thinnomnak nei loin, sunralnak thawn a nung hrihtu tampi an um hrih thotho. Kan kiangkap ih a ummi zum lotu tampi thawn zianghman danglamnak nei lo ih a nungtu tampi an um. Cutiih a nungmi zumtu pawl cu nung cingih thi thawn an bang aw a si. Cumi cu “Nunnak tlamtling” (abundant life) an co ngah taktak hrih lo ruangah a si. Cuih nunnak tlamtling a ngah hrih lotu pawl cu “nun man nei zumtu” an si hrih lo. Curuangah Pathian thu cu an thei nain an nunnak ah cuih Pathian thu ih laimuril an co ngah ngaingai lo ih nitin an nunnak ah an langter thei lo a si (Mat. 13:1-9; Mar. 4:1-9; Luk. 8:4-8).

Nun man nei, nunnak tlamtling neiin midang hrangah siseh, Pathian hrangah siseh a nung theitu kan si theinak dingah Baibal ih in zirhmi pawl a tanglam bangin kan zoh tlang hrih ding.

(1) Zumtu kan zate in Pathian faate kan si thei nain dungthluntu ṭha kan si thluh lo men ding. Dungthluntu ṭha kan si theinak dingah leitlun thilri pawl dung thlun loin, kan duhmi pawl tansan ding a ṭul. Kanmai’ duhnak hnakin midang ih duhnak kha a hmuhzia kan thiam a ṭul (Fil. 2:4). Mai’ duhnak tanta in thinglamtah phur in Bawi Jesuh dung kan thlun tik lawngah Bawipa Jesuh Khrih ih dungthluntu ṭha kan si thei ding a si (Mat. 16:24). Cuticun nun man nei Khristian nun a cotu kan si thei ding a si.

(2) Kan nun pumhlum in Pathian kut sungah ap in kan nung a ṭul. Kanmai’ duhnak kha thupi ah ret loin Pathian duhnak sawn thupi bik ah kan ret ringring ding a ṭul. Pathian lawng hi kan nun pumhlum a nei thluhtu le lamhruaitu famkim a si.

(3) Midang hrangah kan nung a ṭul. Tuihni kan leilungtlun minung tampi cu thin nuam lo le daihnak um loin kan nung. Cumi cu kanmah hrang lawngah kan nung cio ruangah a si. “Ngahnak lam” ih kan ngahmi lungawinak hnakin “peknak lam” ih kan ngahmi lungawinak hi man a nei sawn ih duh a nung sawn (Tirh. 20:35). Midang hrangah thupi ih kan nung thiam ahcun a famkimmi lungawi hnangamnak kan co ngah thei ding a si.

(4) A liamcia thu pawl kha tanta in hmailam a ralai ding caan hrangah timtuah thiam a ṭul (Fil. 3:13-14). A liamcia caan ih duh nung lomi thimkhawzing ruangah hmailam ih a ummi man a neimi nunnak kha hlo ter lo dingah kan zuam ding a ṭul. Thimnak sungah kan vak ahcun lamzin kan hlo ringring ko ding. Sikhalsehla tleunak sungah kan feh tik lawngah kan fehnak lamzin fiangtein kan hmu thei ding. Tleunak a simi lamhruaitu Bawipa Jesuh Khrih kan neih ruangah lam kan palh nawn lo ding. Cuihtlunah lampalhmi pawl khal lamzin dik ah kan hruai thei ding a si.

(5) Khristian nun kan zawh rero lai ah cuih lamzin ihsin zinpial zawh ter theitu thlemnak thil tampi a um thei. Cubang pawl kan ton tikah lam palh lonak dingah Bawipa Jesuh Khrih ih kutnemte kaihnget ringring ding a thupi ngaingai.

(6) Nun man nei, midang hrangih a nungmi nunnak kan neih theinak dingah hi leitlun minung hmuahhmuah hrangah a nunnak a liamtu Bawi Jesuh kha zohṭhim in kan nung ringring a ṭul. A nun kan cawng tengteng ding tinak a si lo. Kan cawng tum khal le ziangtik hmanah kan bang thei cuang lo ding. Cutin si loin kan nunnak ah Jesuh Khrih kha kan ukter dingih amah ih lamhruainak vekih nung ding kha a si. Paul ih sim bangin, “Nun timi hi ziangso a si? Kei ka hangah cun nun cu Khrih a si” (Fil. 1:21) timi kan cingkeng ringring ding a ṭul. Atu ka nunnak sungih a nungtu hi keimah ka si lo, Khrih sawn a si (no longer I, but Christ), tiah a sim duhmi a si. Cutiin kan nunnak hi Bawipa Jesuh Khrih a si ahcun nun man nei, nunnak tlamtling in kan nung thei ding a si.

Kan nunnak ah Jesuh Khrih a tel tik lawngah a famkimmi lungawinak, nomnak pawl kan co thei ding. Cutin kan nun a nuam tikah midang thawn khal nuamzet in kan umtlang thei ding.

Thunetnak.

Mirang pawlin “Zirnak hi ziangtik khalah netnak a nei lo” (Learning process never end) an ti. Leitlun kan nun sung hmuahhmuah ah zir rero ding a ṭulzia an tarlang. Cuvek thotho in kannih zumtu pawl hrang khalah Khristian nun ih nun pitling vivo ding hi cemnetnak a nei dah lo ding. Leitlun kan nun sungah nitin nunpi ringring dingmi a si. Leitlun ihsin kan nunnak cemin kan liam hmanah kumkhua nun kan pehzom vivo lai ding. Curuangah hi leitlun kan nun sungah Khristian nun famkim in ka nung, tiah kan ti thei ding zum a um lo. Sikhalsehla Khistian nun sungah nitin ṭhanglian vivo dingah kan ap aw ding a thupi ngaingai.

Jesuh Khrih cu minung pawl hrangih nung dingah hi leitlun ah a rung ṭum. Vancung sunlawinak hmuahhmuah tanta in minung pawl rundamnak kan ngah theinak ding hrangah a ra. Nunnak tlamtling kan ngah theinak ding hrangah a ra (Joh. 10:10). Curuangah kannih zumtu mi piangthar pawl khal Jesuh Khrih ih a duhdawtmi kan minungpi midang pawl hrangah kan nung cio ve a ṭul. Jesuh Khrih cu minung pawl hrangah a nunnak a liam bangin kannih khal kan minung pi pawl hrangah duhdawtnak nei in a ṭul ahcun nun liam ngamtu kan si cio ding a thupi ngaingai.

Pathian duhnak bangin Khristian Nun diktakih a nung theitu “Nun man nei, mi piangthar” kan si cio theinak dingah Pathian in thluasuah in pe cio hram seh!

(Hminsin: Atu ka nganmi “KHRISTIAN NUN” hi a famkim thluh lo ding. A sam hrihmi tampi a um ko ding. Kanmah le nunnak cio ah Baibal ca ih zirhmi zoh phah in nunpi vivo thei dingah zuam cio uhsi).

Duhdawtnak le duhsaknak thawn,

Rev. Dr. CJ Hrang Hmung

Philippine Christian University

Manila, Philippines
April 18, 2012.