KHRISTIAN LE PEKNAK

(Christian and Giving)
 

          Biaknak timi le peknak hi ṭhen a theih lo. A hleice in kannih Khristian pawl hrangah peknak hi a thupizet. Ziangahtile peknak hram a thoktu cu in sersiamtu Pathian amah rori a si ruangah. Ziangtin hram a thok kan ti asile Pathian in a fapa neihsun cu kannih leilung misual pawl hrangah in peknak ihsin a thokmi a si. Curuangah kannih Khristian pawl khalin cutluk in pe siangih in duhdawttu Pathian hnenah kan ziangkim pek ve sal ding kan ṭul. Pek ding ṭuanvo kan neih ruangah si loin in pe hmaisatu hi kan duhdawt ruangah a si.

Ṭhen I nak.

Ṭhenhra Ṭhenkhat peknak thu

          Peknak thu kan rel tikah a hmaisabik ah ṭhenhra ṭhenkhat thu hi sim lo theih lomi a si. Ṭhenhra ṭhenkhat kan ti tikah sumsaw siseh, kan tikcu caan siseh kan ziangkim tiangin a tel thluh. Asinain himi cahram sungah sumsaw lam thuhla ka sim deuh ding a si.

          Ṭhenhra ṭhenkhat thu thawn peh aw in kawhhran sungah zirh awknak a malzet in ka thei. Pastor pawl khalin rundamnak thu hmuah sim loin anmai’ ngah duh ah hibang peknak thu an zirh rero tiin sungtel pawlih soiselnak tonding an phan ruangah an zirh dah lo. Thu ṭhate’n kan ruat asile Baibal ih simmi a si ruangah zirhnak nei tengteng a ṭha. Kawhhran sungtel pawl ih soisel le vuihramnak a um khalle theifiang dingah zirhnak nei ding cu a ṭul hrimhrim tiah ka ruat. Kei cu ka thusimnak hmun tampi ah ralṭha takin ka sim hluahhlo mai. Fiangte ih zirh awknak kan neih lo ruangah zumtu kan si ko nain kan co ding thluasuah kan co ngah thei lo. Kan Baibal Ca Thianghlim sungah ṭhenhra ih ṭhenkhat cu pek tengteng dingin in zirh (Malakhi 3:6-12). Ṭhenhra ṭhenkhat cu ziang hrangah pek a ṭul? Kan Pathian hi a farah tuk maw si? A si lo le kan pek copmi ringin kan Pathian hi hna a ṭuan maw si? Zianghman a nei lo maw si? timi thusutnak pawl a um thei.

          Ziangruangah ṭhenhra ṭhenkhat kan pek a ṭul timi thawn peh aw in Baibal in a cekci a simmi a um lo tiah Baibal thiam hrekkhat pawl cun an sim ṭheu. A diknak zawn a um thei men. Puithiam Hnaṭuannak 27:30 sungah “Nan lo ihsin a suakmi rawl le thingrah sungin ṭhenhra ṭhenkhat cu Bawipa ih ta a si” tiah kan hmu. Daan Peksalnak 12:17 ah, “Nan umnak hmun khua sung poh ah nan ṭhenhra ṭhenkhat pekmi rawl, sabitti le olif siti pawl cu nan ei lo pei. Bawipa hnenih nan peikmi hmuahhmuah nan caw le nan tuu pawl ih fatir, Bawipa hnenih nan thukamnak laksawng, lungthote ih pekmi thawinak le thawinak dangdang pawl khal nan ei lo pei…” tiah kan hmu thei. Malakhi cun, “Ṭhenhra ṭhenkhat le thawhlawm nan pek lo tikah nan fir a si… Biakinn ah nan ṭhenhra ṭhenkhat cu kimtein rak keng uhla rawl tampi a um ding” tiah kan hmu (Mal. 3:8c, 10a).

          Ṭhenhra ṭhenkhat peknak thu thawn peh aw in simfiang daan a phunphun ummi sungin a tanglam thu pawl hi mallai zoh tlang hnik uhsi:

1.     Kan Pathian cu ziangkim sersiamtu, thluasuah hmuahhmuah pe theitu, ziang hmuahhmuah neitu Pathian a si timi kha amah a biatu le zumtu pawlin fiangte’n kan theih theinak dingah;

2.  Zumtu pawl rethei zonzai zetih nun ding in siang lo. Thluasuah tinkim a simi fimthiamnak a phunphun, thil ti theinak, lennak, hlawhtlinnak le a dang thluasuah a phunphun in pek ciami pawl a lak daan kan thiam ih kan co theinak dingah;

3.  Nitin kan nuntu khawsaknak hrangah Pathian in thluasuah in pekmi pawl hmang tahratin A ram karhzainak ding hrangah siseh, A hmin thannak dingah siseh, rethei zonzaihnak a tuartu pawl hnenah siseh, hnaṭuan ter in duh;

4.  Pathian hnaṭuantu Pastor (Baibal cun puithiam ti’n a ko) pawl innsangah, ei le in, hnipuan sinfen hrangah thinharzet ih ruah rero ṭul lote’n Pathian hna an ṭuan theinak ding hrangah siseh, Kawhhran sung kaihhruai-awknak ṭhate’n a fehsuak vivo theinak dingah ti pawl an si.

          Miphun dang le hnam dang pawl cun ṭhehhra ṭhenkhat lawng si loin ṭhenhra ṭhenli, ṭhennga tiang a petu an um thlang, ti a si. A hleice in kanni Laimi sungah Tedim unau pawl zohta sehla. Falam, Tedim, Hakha tiah Laimi phun tambik um tlangnak hmun Tahan-Kalay kiangkap kan zoh a si ahcun unau Tedim pawl hi Pathian thluasuah an don hleicet deuh tiah titi thunuam ah an rel tam zet ṭheu. Cumi cu ziangruangah a si ti reltlangnak an nei tikah ṭhenhra ṭhenthum, ṭhenhra ṭhenli an peknak ruangah a si tiah thuthup an relmi ka thei dah. Tulaifang leitlun ah a larzet cabu hminthangzet a simi “Tumtahnak ih fehpimi Nunnak {Purpose Driven Life}” a ngantu Rev. Rick Warren hi cabu a zuarman ngahmi hmuahhmuah sungin ṭhenhra ṭhenkua Pathian a pek, tiah an simmi ka thei. A va mak lawmmam ve tiah Pathian ka thangṭhat ngaingai. Pathian a pesiang vekin Pathian in thluasuah a pek ih cuih cabu in mi tamzet ih nun a ei nasa, a danglam ter nasa tihi kan theih cio ko ding. Zumtu mi tampi cun cutin an pe thei si khawh, kannih in ṭhenhra ṭhenkhat pek ding kan sian lo tuk hi ziangruangah a si pei? Pathian cun ṭhenhra ṭhenkhat lawng in dil, ka ta a ti. Ṭhate’n kan ruat asile kan sian lomi ṭhenhra ṭhenkhat kha kanmah nih co tahrat in a dang ṭhenhra ṭhenkua hi Pathian pe ding ti bang seh la kan thinlung rethei in kan ril kungko ding tiah ka zum. Kan siang lamlam lo ding. Kan thin hman a heng lehlam men ding.

          Mifim Pathian a rinsan taktak pawl cun ṭhenhra ṭhenkhat ṭhate’n rak petu zumtu hmaisa pawlih thuanthu an zingzoi sal tikah, an tu le fa pawl san tampi tiangin thluasuah an dong vivo. Mifim, mithiam, mi sunglawi, mi thupi tampi an suakih Kawhhran, khawtlang le innsang khalah mi hnaihnok hmang rerotu an um lo, ti a si. Hiti’n ṭhenhra ṭhenkhat peknak ding thu sim tikah mi hrekkhat cun an duh lo nasa. A duh lotu pawl kan zoh tikah mai’ hrang lawngih a nungtu an si deuh. Pathian ram hrang cu sim lo, a minungpi pawl hrang khalah tirhsiang an si dah lem lo.  Cuih siannak thinlung an neih lo ruangah ṭhenhra ṭhenkhat pek a ṭul lo, Baibal in a sim lo, tiah ṭan an la ṭheu. Thungaite’n kan sim a si ahcun pek duhnak le siannak thinlung kan neih lo ahcun ṭhenhra ṭhenkhat pek ding cu ziangtluk in sim le rel khalle kan thlun cuang zik lo. Unau Bualkhaw ṭong in, “Ka za si men (ka thei ve maimai)” ti a si ko ding.

          Curuangah Pathian hnen ihsin thluasuahnak a phunphun kan don theinak dingah, ṭhenhra ṭhenkhat ṭhate’n pek zuam cio uhsi. Pathian mihman tampi ih an nun thupitnak tampi cu Pathian ta a simi ṭhenhra ṭhenkhat cu Pathian hnenah an pe ṭheu. Baibal thiamsangzet Pastor pakhat cun hitin a sim dah: “Cu lawmmam ṭhenhra ṭhenkhat pe siang lo pawl, ṭhate’n ruat hnik uh. Kan nu pum sung ihsin kan suak laiah zianghman kenmi kan nei lo. Atu kan dinhmun tiang ziangkim kan neih theinak dingah in petu hi Pathian a si. Pathian in ṭhenhra ṭhenkhat cu ka ta, a ti. Cuih Pathian ta a simi ṭhenhra ṭhenkhat te kan pe siang lo ahcun ṭhenhra ṭhenkua in laksak sehla ziang kan bang ding” tiin. Curuangah Pathian cun ṭhenhra ṭhenkua in dil lo, ṭhenhra ṭhenkhat lawng ka ta a timi kha thinlung takte’n kan ruat a cu zo. “Ka ta” a timi cu kan pe cio ding kan ṭuanvo a si. Kanmai’ ta a si lomi kan hnenah ret dingmi a si lo.

     Ṭhenhra ṭhenkhat kan pekmi hi Pathian ta a si ruangah kan pekir sal hrimhrim dingmi a si. Leitlun le a sungsuak thil ziangkim hi sersiamtu Pathian ta lawng an si thluh. Cumi pawl a zate’n a sersiammi minung pawl hman dingah in pe. Asinain ṭhenhra ṭhenkhat cu ka ta a ti. Jesuh ih zirhmi ah a tel lo, thukam thar in a zirh lo tiah daithlang men ding a si cuang lo. Ziangahtile thukam hlun sungah thupi zet ih zirhmi tla an si. Thukam thar timi cu thukam hlun pehzom vivo a si ruangah ṭhate’n ruat ṭhat ding kan ṭul. Bawi Jesuh in Thukam hlun ih zirh daan hmuahhmuah a ṭhiatbal loih a famkim ter sawn (Mat. 5:17).

     Kan pek daan belte ‘Pathian kan duhdawt ruangah amai’ ta ka pekir sal,’ timi thinlung thawn pe cio ding kan ṭul. Kan duhdawtmi fala, tlangval, nupi, faate hrangah ziangkim pe ding kan ui hrimhrim lo. Ngah sal duh ruangah khal kan pe fawn lo. Duhdawtnak le siannak thinlung thawn kan neihmi pe thluh kan duh. Thluasuah ngah duh ruangah petu si sawn loin ziangkim in petu Pathian hnenah duhdawtnak le lungawinak thawn pekir cio ding kan si. Neih ruangah pe ding a si lo ih siannak thinlung thawn pe ding kan si.

     Ṭhenhra ṭhenkhat pe ding timi hi sumsaw thu hrang lawng sim duhmi a si lo, kan tikcu, kan nunnak kan ziangkim a zate’n a tel cu. Kan nunnak le kan ziangkim hi Pathian ta a si. Cumi sungah a zate’n Pathian hrangah caan kan pe thei lo. Minung kan siih lei tisa duhnak ah nung kan ṭul hrih. Lei tisa ṭulnak ah kan tlangleng, caan tampi kan hmang. Cumi pawl lak ihsin kan sumsaw, kan nunnak, kan tikcu caan ih ṭhenhra ṭhenkhat hi Pathian hrangah kan pe kir sal a ṭul. Pathian in in duhdawt hmaisa ruangah kannih khalin Pathian kan duhdawtnak langternak in pe sawn ding kan si. Amah lawngte porh awknak, tluangkhawnnak le hngalnak thinlung thawn pe dingmi a si hrimhrim lo.

(Ṭhenhra ṭhenkhat thu thawn peh aw in siar dingmi Baibal pawl: Seemtirnak 14:17-20, 28:18-22; Daan Peksalnak 12:17; 14:22-29; Mipum Siarnak 18:20-24, 26-28; Puithiam  Hnaṭuannak 27:30-34; Malakhi 3:6-12; Matthai 23:23; Hebrews 7:1-9).

Khristian tampi in ṭhenhra ṭhenkhat peknak thu hi theih kan duh cio. A hrek cun thupi ah a ruat lotu khal an um ve thotho. Kawhhran tampi cun ṭhehhra ṭhenkhat peknak thu zirhawknak ṭhate’n an nei. Asinain kawhhran hrekkhat cun Baibal ih zirhmi thupi ah an ruat ṭheu lem lo; Ṭhenhra ṭhenkhat peknak ruangah lungawinak, nomnak a thlengter timi an theih lo ruangah a si. Mi hrekkhat lala cu ṭhenhra ṭhenkhat peknak hi siahkhuan pek vekin a ruattu khal an um. Cutin si sawn loin Pathian ta a simi cu Pathian hnenah kan pekir sal a si. Pathian in a ṭulsam tuk ruangah ka ta, a timi a si lo. Minung pawl in leitlun thil ziangkim hi kanmai’ ta si hmang tiih kan ruah pang lonak dingah le a neitu taktak le ziangkim in petu taktak hi Pathian a si timi thu kan cingken theinak ding hrangah a si. Ṭhenhra ṭhenkhat hmante’n pek ruangah a hlawhtlingmi le lungawi nomnak thawn nun khua a satu zumtu tamzet an um ti cu el theih lomi a si. A pe deuhdeuh pawl cu leitlun sumsaw le neihnak lamah an lian ciamco lo. Sikhalsehla an thinlung sungah nomnak in a khat le ṭhathnemnak an ngah deuhdeuh timi cu a petu pawlin tontehmi tampi a um. Cumi cu Bawipai’ ṭhatnak a tepsuak ngahtu pawl lawngih theih theimi a si.

Mi hrekkhat in ṭhenhra ṭhenkhat ka pe zo, thil dang ziangkhal pek ding ka ṭul nawn lo tiih a ruattu khal an um. Pathian hnenih kan pek ṭulmi hi Pathian in a ṭul ruangah si loin ziangkim siangzetin in petu Pathian hnenah kan lungawinak langternak le Pathian kan duhdawtnak thinlung thawn pe dingmi kan si sawn. Cutin kan pe tik ah minung mithmai zoh loin Pathian mithmai sawn zohin kan pek ding a ṭul a si. A tam, a mal ti a um loih kan neihmi sumsaw ih ṭhenhra ṭhenkhat hmanhmante’n pek ringring ding a thupi. A pe ringringtu pawlih nun ah an hlawhsam cuang lo ih a pe dah lotu pawl khal pungzai in a nei ciamco an um cuang lo.

Kan pek daan thinlung a thupi. Thinlung thiangte’n kan pek a ṭul. Kan thinlung sungih a ummi vekin pek ding kan ṭul. Veihnih khat caan ah ṭhenhra ṭhenkhat hnakih tam sawn pe duhnak kan neih ahcun pe mai ding a si. Kan pekmi hi ṭhenhra ṭhenkhat hnak ih mal deuh khal a si thei. Pathian cun mi zovek hnen khalah siangzet le zaangfahnak thawn in pek thluh zo a si. Ziang a va si khalle ṭhenhra ṭhenkhat peknak, thildang peknak pawl hi thinlung thiangte in le, Pathian biaknak duhnak thinlung tak thawn le Khrih ih ruangpum a simi Kawhhran hrangah ka pek a si, timi thinlung put thawn pe cio ding kan si.

Ṭhen II nak .

Peknak nun

          A tu ah ṭhenhra ṭhenkhat thu si loin peknak dangdang thu ka tarlang hrih ding. Zumtu ih nun cu peknak nun neih ding kan si ṭheh. Ziangahtile peknak hram a thoktu cu kan Pathian a si ruangah tiah thu thoknak ah ka tarlang zo. Pathian in siangzet in in pe zo ruangah zumtu kan nunnak sungah peknak nun neiin a tlangleng theitu si ding hi a thupi zet. Pathian in kannih minung pawl hrangah a sunglawibikmi le a duhbikmi in pek. Cumi cu Jesuh Khrih kan hrangih a nunnak liam dingin a peknak kha a si. Zumtu a nunnak sungmuril ah Jesuh Khrih a neitu taktak cun pek loin a um thei hrimhrim lo ding. Pek lo ih um thei lo dingin sunglam ih a nungmi Khrih ih Thlarau cu a cangvai ih lungawi thusimnak thawn pek le hlu hi a rahsuah termi a si. Kan duhdawt taktakmi hrangah cun ziangkim kan neihmi hi pe ding kan siangzet. In dil lo khal le pe ding in kan tiar-aw cia ṭheu. Mi zovek khal sisehla Pathian ih zaangfahnak thawngin rundamnak ka co a si ti a theifiang tikah pek loin a um thei nawn lo. Curuangah lungawinak thawn kan pek, kan hlu theinak a si.

          Baibal Ca Thianghlim in, “Zozo khal a thinlung a ṭhencat ngah hnu ah pe seh; sir awknak thawn pe hlah seh; ka ṭuanvo a si, ti khalin pe hlah seh. Lungawi aipuangte ih a petu lawng Pathian in a duh a si,” a ti (2 Kor. 9:7). Thilhlu timi cu fial ruangih hlu ding a si cuang lo. Kan co ngahmi Pathian ih zaangfahnak kan theifiang ngah ruangah pek lo ih um thei nawn lo ruangah lungawinak thawn pek ding a si sawn. Cumi cu kan Baibal Ca ih in zirhmi khal a si. Cuih tlunah kan Bawipa Jesuh Khrih khalin “Ngah lam hnakin pek lamah lungawinak a tam sawn,” tiah a ti (Tirh. 20:35). Curuangah Jesuh Khrih a zum taktak tu pawl cun peknak nun hi nitin kan nun ah nunpi dingmi thil thupizet a si ti kan hmu thei.

          Peknak thu ah zumtu kan nun ih kan neih ṭulmi thu tampi sungihsin a thupizetmi thu 3 kan zoh tlang hrih ding.

A. Lungawi thusimnak thawn pek ding a si.

          Paul in hitin a ti: “...Nan lungawinak hla in Pathian kha thangṭhat uh. Kan Pa Pathian cu Khrih sungin nan thangṭhat ruangah, ziang hmuahhmuah nan tuah ah siseh, nan simah siseh, Bawipa Jesuh hmin in tuah uhla sim uh” (Kol. 3:17). Ziangvek thil kan tuahmi poh khal cu Pathian hnenah “ka lungawi a si timi thinlungput thawn tuah ding kan ṭul” a si.

          Saam cangantu in “Asi, kan hrangah thil nasa zetzet a tuah a si; Kan lung a awi zia cu!” tiah Pathian hnenih a lungawinak thu a langter (Saam 126:3). Thil nasa zetzet timi thawn peh aw in Isaiah cun, “Sikhalsehla kanmah ih sual ruangah hriamhma a pu. Thil ṭha lo kan tuah ruangah vuaknak a tong. Hremnak a tuarmi cu kan damnak a si. Vuak a tuarnak cu kan rundamnak a si,” tiah ziangvek thil nasa zetzet in tuahsak timi simfiangnak a nei (Isa. 53:5).

          Curuangah Pathian hnenah ziangtinkim kan pek tikah lungawi thusimnak thawn pek ding kan ṭul a si. Nitin kan nun sungah lungawi thusim ding tampi kan nei. Kan ruat ṭheu lo ruangah kan lungawi thei lo a si ding. A si lo le kan thei lo ruangah kan lungkim thei lo ih kan lungawi thei lo a si ding.

          A tanglam thu 5 pawl hi ṭhate’n ruat cio hnik uhsi. Pathian in:

(a)     Nitin “kan hawp ding thlithiang” in pe na’n a man dingah sui le ngun in dil lo. Thli (Oxygen) hi siizung lamah cun thaw thawt ding a harsa pawl hrangah man tam zetzet cemin hawp a ṭul. Asinain Pathian cun thli na hawp rero man ah cuzat pek a ṭul tiah zianghman in dil ve lo. Nitin kan nunnak hrangah a lakin hawp ding thli tampi in pe.

(b)     Nitin “kan in ding tidai thiang” in pe na’n a man dingah sui le ngun in dil lo. Tithiang kan in duh tikah tulaifang ahcun peisa thawn lei a ṭul. Cumi cu minung pawlin kan dil awkmi lawng a si. Sikhalsehla kan Pathian in tidai hman ding tampi in pe na’n hman man zianghman in dil sal lo. Kan taksa hrangah a ṭulmi vekin famkim le khopkham in in ding in pe.

(c) Nitin “tleunak hrangah ni le thla le arsi tleumawi” in pe na’n a man dingah sui le ngun in dil lo. Tulai meisa man ah kan Kawlram dinhmun cun zaankhat ah nazi pathum sung kan vanmi hi thlakhat a kim tikah tampi kan cem. Pathian ih in pekmi tleunak kan hmanmi pawlhi a man in ṭuat sehla a mal hrimhrim lo ding. Asinain kan Pathian cun cumi hrangah zianghman in dil sal lo.

(d)     Nitin nunnak “caanṭha in pe” hrih na’n a man dingah sui le ngun in dil lo. Zovek milian, mifim khalin nunnak caanṭha hi mai’ duhvekin lei theih a si cuang lo. Pathian in kanmah le nunnak cio ah Amai’ rem a ti vekin nunnak caanṭha in co ter ih in hmang ter.

(e) Nitin “dam cahnak in pe” nan a man dingah sui le ngun in dil lo. Dam lo tikah paisa tampi cemin, sii a phunphun thawn kan tuamhlawm awk rero. A damcak salmi khal tampi kan um, mi tampi cu dam lonak in thlanmual ah an liam. Ṭhate’n kan ruat le kan dam lo caan hnakin kan  dam caan hi a tam sawn ti kan hmu thei ding. (Mi zarah ih nun ah kan dam caan hi dam lo caan hnak in a let tamsawn caan hmang hmang; kumtluan dam lo pawl hrangah cu sim rel ding a har ko)

          Hih a tlun ih thu pawl kan zoh tikah kan Pathian in man zianghman in ngen lo ih zaangfahnak liolio thawn minung zate parah ruah a sur ter, ni a tlang ter ih kan ṭulmi zate in famkimzet in in pek ti kan hmu thei. Curuangah Saam ca a ngantu cun “Ka parih a ṭhatnak ruangah hin Bawipa cu ziangso ka pek ve ding?” tiah a ti (Saam 116:12). Kan parih Bawipai’ ṭhatnak pawl kan hmufiang ahcun lungawi thusim loin kan um thei hrih ding maw? kan um thei hrimhrim lo ding. Lungawi thu kan sim thei ṭheu lonak cu Pathian ih in tuahsakmi pawl parah “kan lungkim thiam dah lo ruangah” a si. Thusimtu cun hitin a sim: “Milai hrangih ṭhabik cu an nun sungih lungawi le nunnuam ih an um thei hi a si. A in a ei ih a hnaṭuannak ah lungkimnak a neih hi Pathian ih laksawng a si” (Thusimtu 3:12-13). Curuangah ziangkim parah lungkimnak kan neih ding hi a thupi zet. Kan lungkim lo a si khalle zianghman kan tuah thei cuang lo ding. Thil cangmi parah lungkim phot sehla thinlung a hahdam bik. Bawipai’ remruat ciami a si thluh.

B. Sian lonak thinlung le sir awknak thawn pe lo ding

          Ca Thianghlim in “Zozo khal a thinlung a ṭhencat ngah hnu ah pe seh; sir awknak thawn pe hlah seh; ka ṭuanvo a si, ti khalin pe hlah seh. Lungawi aipuangte ih a petu lawng Pathian in a duh a si,” (2 Kor. 9:7) a timi hi kan thei cio. Curuangah duhdawtnak a si lo le lungawinak thinlung put tel lomi thilpek cu zianghman ṭhathnemnak a um lo, a lak men a si. Duhdawtnak tel lo ih peknak, tuahnak, ap awknak pawl cu a lak an si (1 Kor. 13:1-3). Pathian ih duhdawtnak kan congah hnu ahcun pe siang lo ding zianghman a um nawn lo. Pe lo dingin dawnkhamnak um hman sehla Pathian duhdawtnak a congahtu cun zohman ih dawnkham theih lo tiangin pe ding thinlung a nei tengteng ding. Cuih pek duhnak thinlung cu sunglam ih hna a ṭuantu Pathian Thlarau hnen ihsin a rami a si. Thlarau Thianghlim ih hnaṭuannak in a siih minung sunglam nun ihsin hna a ṭuan ṭheu. Pathian in a ṭul ciamco ruangah a si lo. Zumtu in kan nun muril in Pathian ih duhdawt zaangfahnak kan tep ngah taktak tikah duhdawtnak le lungawinak thawn pe salmi a si sawn. Pathian kan duhdawtnak le lungawinak langternak thawn pekmi hi a thupizet a si.

          Vei tampi, caan tampi kan peknak pawl kan zohsal tikah Pastor pawl in in lawm lo pang ding ti ah siseh, ka pek lo ahcun ka tlaksiatnak a si pang ding ti phang ah siseh a petu khal kan um thei men. Pathian hnakin minung mithmai kan zoh ngah pang ṭheu. Kan cinken ringring ding a ṭulmi cu Pathian cun, leilung minung pawl a duhdawtzet ruangah a Fapa neihsun tiang a pek (Joh. 3:16). Pathian in “Pek lo cu a ṭha lo ding” tiih a ruah ruangah a Fapa Jesuh kan hrangah in pek a si lo. Leilung minung pawl in duhdawttuk ruangah in pek a si sawn. Siannak thawn a pekmi a si.

          Cuih thu thawn pehpar aw-in Paul in, “Siannak thinlung nan neih ahcun nan pekmi Pathian in a co ding; Pathian in nan neih lomi a lo dil lo,” a ti (Rom 8:12). Curuangah kan pekmi parah sir awksal ding le sian lo cingin pe ding a si lo. Siannak thinlung na neih lo ahcun na pek lo ah a ṭha deuh. “Cuzat ka pe pang, pe lo ding ka si na’n|” tiih sir sal dingah cun pe lo lawlaw mai ding a si ko. Siangzet le lungawi aipuangte ih a petu lawng kan Pathian in a duh tihi thei ringring cio uhsi. Neih ruangah pek a si lo ih siannak thinlung thawn pekmi hi a sunglawi deuh.

C. Pathian hnenah neihmi zate pek tikih lungawinak.

          Minung zoh daan in kan neihmi sumsaw zate Pathian hnenah kan pe thluh ahcun kan ei-in ding, hnipuan sinfen le umnak ding zianghman kan nei nawn lo ding, tiah kan ruat ṭheu ko ding. Cutin pek thluh ding hi thil ol hrimhrim a si lo ding. Kan tummi khal a si dah lo ding, tiah ka ruat. Sikhalsehla Pathian ih hmuh daan ah cubangtuk a si lo. Sumsaw kan neih lo khalle Pathian cun in cawm ringring ṭheu. Isaiah 55:1-2 ah, “Bawipa in, ‘Ra uh, ti a haalmi hmuahhmuah ra uh, hinah tidai a um. Ra uh, paisa a neilomi pawl rawl ra lei uhla ei uh... I ngai uhla ka simmi vekin tuah uh; Rawl lakih a ṭhabikmi nan ei dingih nan nun a nuam ding,’” a ti. Pathian cu ziangtik lai khalah in cawm ringringtu a si. Van ih a zuangmi vate hman Pathian in a hngilh siang lo. Sunṭam pakhat hman Pathian ih thu loin leilung ah a tla lo. Cuih sunṭam tampi hnakin kan man a khungsawn a si, tiah Jesuh in fiangte’n in sim (Mat. 10:29-30).

          Neihmi zate Pathian hnen pek thluh ding ti cu zovek zumtu khalin kan ti thei hrimhrim lomi a si. Sikhalsehla a ti theitu a um ti khal el theih a si fawn lo. Kan Baibal ca sungah neihmi zate Pathian hnen peknak ruangih a let tampi a congahtu tahṭhimnak pawl kan hmu thei. 1 Siangpahrang 17:8-16 sungah Nuhmei pakhat ih peknak thu kan hmu thei. Pathian in Elijah cu Sidon khua kiang Zarefath khua ah a fehter ih nuhmei pakhat hnen ah um dingin a fial. Thuanthu um daan tawite’n kan rel asile Nuhmei nu cun beel sungah sangphut zatekhat le palang sungah olif hriak (si ti) malte lawng a nei. Asinain cuih a neihsun zate in Elijah hrangah a tuahsak. Cutikah kum 3 le thla 6 sung ruah sur lo ih a umsung hmuahhmuah beel sungih sangphut a cem dah lo ih palang sungih hriak khal a cem dah lo. Pathian hnenin cem thei lo thluasuah hmuifu a dong ngah. Nuhmei nu in a neihsunte cu an nufa hrang hmang sawn sehla veikhat ei hrang lawng a si ding. Sikhalsehla Pathian ih thlahmi Profet Elijah a cawm tikah kum 3 le thla 6 sung Pathian in a cawmsal. Pathian hnenah an neihmi zate an pek ruangah lungawinak in a khat ti kan hmu thei.

          Cuvek ṭhiamṭhiam in Thukam thar sung khalah nauhak pa te in a neihsun saanghlom pa-nga le nga pumhnih cu Jesuh hnenah a keng tikah nunau le nauhak pawl siar tel cih loin pacang hlir thawngnga khop ko in an ei ṭheh hnu ah a hleimi bawm hleihnih a um lai ti kan thei cio (Mat. 14:15-21).

          Ziang a va si khalle hi thu hi tuini kan nun ah thil ol cu a si hrimhrim lo ding. Asinain neihmi zate Pathian hnen pek tikah ziangvek lungawinak a um, ti hi Baibal sungah fiangte’n kan thei theimi a si. A thupi mi cu kan thinlung ṭhencatnak le ziangkim in petu Pathian hi ziangtluk kan duhdawt timi ah a um ko ding. Pathian kan duhdawt ih siannak taktak kan nei maw timi parah a ṭhum aw ko ding.

Ṭhen III nak.

Pathian ih cohlanmi le cohlan lomi peknak (Seem. 4:3-7; 2 Kor. 9:6-9)

          Kan pekmi zate’n Pathian in a cohlang maw? kan ti tikah kan pekmi thilri le kan thinlungput hi a thupi zet ding tiah ruah ding a um. Khuimi a thupi deuh ti cu simfiang a har men ding.

          Seemtirnak 4:3-7 sung kan siar asile Kain le Abel te unau ih peknak thuhla kan hmu thei. Himi thuanthu ah Abel ih pekmi hi Pathian in a cohlang ih Kain ih pekmi cu a cohlang lo. Ziangruangah a si pei? Thusimtu hrekkhat in Abel ih pekmi cu rannung a siih thiisen a tel ruangah ti’n an sim ṭheu. Kain cun a lo suakmi thlairawl a pek tikah thiisen a tel lo ruangah Pathian in a cohlang lo a si, tiah an simmi ka thei dah.

          Baibal ṭongfang hi ṭhate’n kan siar asile “...Kain cun a lo sungih a suakmi rawl pawl kha Bawipa a pek. Cuih hnuah Abel khal in a tuu faate suak hmaisa bik pawl a that ih a sa ṭhatnak bik Bawipa a pek ve,” tiah kan hmu thei. Kain cun pe ding ti ruangah a pek ve men. A ṭha mi a pek ti a um lo. Asinain Abel cun a thinlung sungah duhdawtnak, lungawinak le siannak thawn a pek ti fiangzetin kan hmu thei. Curuangah “a hmaisabik le a ṭhatnak bik” kha Pathian hnenah a pek a si.

          Abel ih pekmi cu Pathian in a cohlang ih Kain ih pekmi cu a cohlang sak lo ruangah Kain cu a thin a heng ih a mithmai a sia. Cutikah Pathian in Kain hnenah, “Ziangahso na thin a heng? Ziangahso na mithmai a siat? A ṭhami tuah cila cohlan na si ko ding. Sikhalsehla a ṭha lomi na tuah ruangah sualnak in nangmah neh dingah sahrang bangin sangka in a lo bawh; uk a lo tum; asinain na neh hrmhrim a ṭul ding” tiah a ti. Hinah Pathian in thiisen a tel lo ruangah a ti lo. A pek daan a thinlungput kha Pathian in a sim duhmi a si sawn. Pek ding ti ruangih pek ve menmen, daan kimnak ih tuah ve maimai kha Pathian in a duh lo tinak a si (Paul khalin 2 Korin 9:6-9 ah peknak thu a simmi kan hmu zo).

          Kan pekmi a tam le a mal thu ah Jesuh Khrih ih simmi Luka 21:1-4 sung ih ta kan zoh hnik pei. Biakinn sungih tangka kuang sungah mi tampi in thawhlawm an thlak rero mi sungah nuhmei farahzet nu ih pekmi a tambik a si, a ti. A pekmi cu paisa pia hnihte lawng a si. Ziangah a pekmi a tambik a ti a si pei? Milian pawl cun an inn ah tampi an nei hrih. A dang hman dingmi paisa siar le rel cawk lo an nei lo. Biakinn ih an kenmi cu an neihmi zate lak ihsin malte lawng a si. Sikhalsehla nuhmei nu cu “a neihsunte, a neihmi zate in a pek ruangah” a si. Ziangzat kan pek timi a tam le a mal tahnak cu biakinn ih kan pekmi le inn lamih kan tanta mi ziangzat a si timi ah hram a bun aw a si. “Ziangzat ka pek” timi hnakin “zateek ziangzat ka pek” timi a thupi sawn, tiah kan Baibal in in zirh a si.

Tlangkawmnak

          Tuihsan ah Lairawn, Laitlang ih ummi Kawhhran tampi ahcun ṭhenhra ṭhenkhat kan pe thluh pam thlang (Ram leng le hmun dang ah cu ziang an bang ti ka theifiang ve lo ih ka relsak ngam ve lo ding). Tuisun zumtu tampi ih kan um daan cu, malte kan ngah cun ṭhenhra ṭhenkhat hmante’n pe ding a ol. Pek ding khal kan siang zet. Tampi ngahtu hrangah a ngah tam deuhdeuh le a pe lam kan siang lo deuhdeuh ṭheu. Paul ih theology kan zoh asile “Pathian zaangfahnak” timi hi thupizet ah a ret. Cumi zaangfahnak cu Jesuh a run peknak parah a lang. Cumi cu misual a duhdawtnak thu a siih leitlun misual pawl Pathian in a faate ah phu lo cingin in cohlang ih kumkhua nunnak co thei dingin in timtuahsak a si. Cuih zaangfahnak a congahtu cu an sual ngaithiam an si tikah sualman tuar dingmi hell tlak ding ihsin an luat. Curuangah lungawituk ah an nun sungin Pathian hrangah pe loin an um thei lo. Ziangkim hi Pathian ih thluasuah malsawm a si ti an tep ngah ruangah pe tengteng an duh thlangnak a si. Bawi Jesuh thiisen ih lei cia mi Pathian faate pawl cun duhdawtnak thinlung thawn mah lungtho te’n an pe cio.

          Jesuh ih simmi paisa tam deuh leiba olh a simi pa cu a lungawinak khal a tam. Pathian ih duhdawtnak a theitu le a tep ngahtu cun Pathian hnenah pe loin kan um thei hrimhrim lo ding. Pathian ih duhdawtnak tam deuh le thuk deuh ih kan co, kan tep ngah ahcun kan lungawinak a tam sinsin ding. Pathian hnen kan pek tikah siannak thinlung taktak thawn kan pekmi hi Pathian in a duh. Paul ih simmi kan theih zo vekin, “Lungawi aipuangte ih a petu pawl lawng Pathian in a duh a si” (2 Kor. 9:7). Ziangkim in petu Pathian ta cu Pathian hnenah kan pe sal a si ti kan thei awk asile ziangkim siangzet le ui loin in petu Pathian cu siang loin kan um ngam nawn pei maw? Pathian hmaiah kan thinlung ṭhencat ngah hnu ah lungthiangte’n kan pe ding hi a thupi ngaingai a si. Ṭhenhra ṭhenkhat (sumsaw, kan tikcu caan, kan ziangkim) le peknak dangdang hi daithlang loin duhdawtnak thinlung thiang thawn pe sal dingin zuam cio uhsi. Kan siannak vekin Pathian cun a let tamsawn in in pe theitu a si. In pe ṭheutu a si. In pe ringringtu a si. In pe ringring lai ding a si.

          Siannak le duhdawtnak thinlung thiang thawn a pekir saltu zumtu nan zate parah Pathian thluasuah cat loin thleng camcin ko seh.

Duhdawtnak le duhsaknak tumpi thawn,

Rev. Dr. CJ Hrang Hmung

Toungphila Baptist Church.

Kalay Myo.