DUHDAWTTU "PA"

(Luka 15: 11 - 32)

 

          Thuthangṭha Luka 15:11-32 sung ih  Jesuh zirhmi  tahṭhimnak hi “Fapa tlan hlo” thu tiah kan thei tam ṭheu ih a dikzetmi khal a si. Sikhalsehla hi thu hi ṭhatein kan siar asile “Fapa tlan hlo pa” ih thuhla hnakin “Duhdawttu Pa” ih thuanthu a si tihi kan fiang deuh cio ding ka zum. Jesuh ih tahṭhimmi pawl lakah Paisa hlo le Tuu hlo cu a neitu pawl in an hawl. An hawl tik khalah an hmu lai hlan lo an hawl vivo. Asinain fapa tlanhlo cu a pa hnen ihsin a tlaksuak tikah a pa in a hawl tariai lo. Cuih fapa tlan hlo cun amai’ thlennak hmun kip ah a duhtawk in a nung, a cangvai ih a nuamceen aw. Cuihsin hman ding paisa zianghman a neih nawn lo tikah amah le amah a dinhmun a zoh aw. Vok rawl petu dinhmun tiang a thlen ngah cun a pa’i inn ih hnenum pawl ih dinhmun a mang ruangro sal. A pa ih fapa dingah a tlak nawn lo hmanah a hnenum pawl ih dinhmun hman hi atu vok rawl pek dinhmun hnak cun a let tampi in an nuam ti a vun mang sal. Curuangah fapa dinhmun ah um thei nawn lo hman sehla hnenum pakhat dinhmun tal va um thei sal dingah a pa ih hnenah a tlungkir sal a si. Cutikah amai’ ruahnak vek si sawn loin a pa ih duhdawtnak tumzet in sualsir le sual phuang ih a kirsaal mi fapa tlanhlo kha a ngaidam. A sualnak hmuahhmuah a hniglh sak thluh ih  fapa dinhmun ah amah kelte’n a coter saal a si. Himi thu hi kan siar tikah a makzetmi  Pathian ih duhdawtnak thukzia kan hmu thei a si.

1. Judah daan ih pa le fapa dinhmun

          (a) Ro sar daan: Fapa tir a si lo le fapa upa cun a unau dang hnak in a let hnih in ro a co thei (Daan. 21:17).  An pa damlai in  ro an dil thei timi hi Judah daan ah a um lo,  Rabbi pawl ih tuahmi daan Misnah lawng ah a um. Asinain Pa cun a thih hlan ihsin a duh ahcun a ro a pek cia hai thei. Sikhalsehla himi thuanthu sungih tahṭhimnak sungih fapa vekin ro a diltu cu an um dah tuk lo, ti a si. Pa dam cing, nung cingin ro a dil ngam, timi hi nu le pa dodal tluk a si ko.

          (b) Nu le pa dodaltu: Judah pawl ih hman daan ah nu le pa dodal ih innsangah harnak a petu faate cu innhnen pawl in lungto ih denthat daan a si. A runtu an um asile a runtu khal denthat cih ding a si (Daan 21:18-21). Curuangah nu le pa timi cu zovek khalin an dodal ngam dah lo.

          (c) Vok rawl petu: Judah pawl in vok cu ramsa thiang lo ah an ret ih an fihmi le an nautat bikmi a si. Curuangah a tlangpi thu in vok tla an zuat lem lo. Voksa khal an ei dung lo. Ei thiang lo tiah an ruat. Hibangtuk ih vok rawl petu timi dinhmun cu mi nautabik le vanduai pittawp ah an ret. Dinhmun niamzetah an retmi a si.

         

2. Fapa nauta ram hlapi ah a tlan (Luk. 15:16)

          Thuthangqha Luka 15:16 sung kah zoh tikah fapa nauta sawn cu inn ihsin a poksuak ih ram hlapi a thlen cun a thinlung sungah “Ka pa thawn a hlatnak ah nomnak a um ding” tiah a ruat ih amai’ duhhrilnak in a tlan hlo. Amai’ ruah daan ahcun a nun sungih a nom aw qheu lonak hi a pa ih thuneihnak hnuai ah a um ringring ruangah a si, tiin a ruat tla a si thei men. Curuangah mahtein ka tlun ah thuneitu um loin mai’ duhtawkin, zalenzet in um hnik sehla ka nom aw nasa ding, tiin a ruat aw ko ding. Cuticun midang ih tikeel lo thil a tuahmi cu “A pai’ damlai ah pa ih ro laakta in” a covo pawl a la thluh. Judah daan ih tuah daan khal a si lo ih midang zovek khalin an tuah dahmi a si fawn lo. A pai’ thinlung ziangtluk in so a khuai pei? A fapa in a pai’ duhdawtnak le a thei fawn si lo ih amah duh daan tein a nung ih inn ihsin a tlan hlo tamai a si cu. 

3. Zonzai retheinak a tong tikah a sual a sir aw (Luk. 15:17-19)

          Minung timi cu kanmah hnakih fel le thil titheitu in kan pitlin hlanah in kilkhawi ahcun a ṭha mi a si. Cumi hnak ih ṭha a um lo. Cuticun caan a rei tikah an hnen ihsin kan zir ngahmi in pitlin dinhmun ah kan cang thei vivo ding. Kan pitling tik lawngah ziangkim ah rintlak in kan um thei ding. Kan pitling lo ahcun nomceennak lawnglawng hi kan duh. Cuti ih caan cem ding khal nuam kan ti ṭheu. Fapa nautasawn hi nomceennak lawng a duhih a pitling deuh hrih fawn lo. Cutikah a pa ih ro a ngahmi pawl cu a fingkhawi thei lo ih a lakah a cemral ter men. A ngahmi ro thilri pawl a neih lai ahcun duhdawtu rualpi ṭha tampi a nei ko ding. Cupawl tla cu amah duhdawt ruangah si loin a neihmi hlawnthil an hmanpi duh ruangah a si ko ding. Minung daan a si ko. Mawi lai, ṭhat lai, neih lai ahcun duhdawttu an tam thei nasa. Asinain theih ṭulmi pakhat cu, sumsaw timi cu ngahnak ding hawl loin a hmang lawng kan hman rero cun a rei hlanah a cem ve mai. Cuticun fapa nauta sawn ih neihmi sumsaw, hlawnthilri pawl khal a cemfai thluh ve thlang.

Cutikah kan theih cio vekin bawmtu le duhdawtu a nei nawn lo. A hlan ih a rualpi pawl cu an tlanhlo thluh. Ziangahtile a hnen ihsin ngah hrih dingmi le beisei ding thilri zianghman an nei nawn lo ruangah a si. Cuticun mangbang le vansang lam in a um thlang. Ti ngaihnak a thei nawn lo ih netabik ahcun mi hmuah ih zianghman siar lomi vok rawl petu ah a cang. Ei ding rawl ṭha khal a nei nawn ta lo. Vok rawl hman ei a tum zuakzo thlang. Cutikah a thinlung sungih a vun mang salmi cu “A pa ih hnen-um pawl hman in ei ding, in ding qhate’n an nei. A Pa thawn a hlatnak ih umtu amah hnak in an hlawk deuh ko lo maw?” timi thu cu a thinlung sungah a ruat suak ngah. A hlanih a nunhlun a mang ruangro sal. Tui’ a dinhmun a zoh-aw tikah dinhmun niam pittawp ah a si. Curuangah ningzakzet le ngam lozet cingin a pai’ inn lam pan duhnak le siirnak thinlung a nei thok ta pan lo maw.

4. A pa hnen a tlung kir saal vurvo (15:20-24)

          Mi tampi cu kan thil tisualmi a um tikah ka tisual a si tiah kan cohlang thei ṭheu lo ih a nettiang kan ṭangih kan thihpi ṭheu. Cucu pacang ṭha ih thinlungput a si tiah kan ruatsual pang ṭheu ruangah a si hmang. Asinain pacang ṭha ih thinlungput um daan ngaingai cu ka sual, ka palh tin kan theih aw vete’n cuih kan sual, kan palhnak hmun ihsin a dik tinak hmun ih kirsal vurvo hi a si. Fapa nauta sawn khal a dinhmun a zoh aw sal tikah a pa par ah misual a sizia a hmu aw suak. Amai’ dinhmun kha ṭhate’n a hmufiang aw. Hiti ih um hi cun zianghman ṭhathnemnak a um lo ding tikhal a thei aw. Curuangah a pai’ hnen ah kir saal ding le ngaihdam dil dingah a thinlung a ṭhencatnak a nei ih a pok suak. Pacang ṭha dinhmun a lak ngah riai. A pa in fapa dinhmun ah a ret thei nawn lo hmanah hnen-um dinhmun ih a um khalle tui’ a dinhmun hnak cun a nuam aw sawn ding tiah thu a ruat ngah. A hmusuak ngah. Cuticun a pai’ inn thleng tiang a feh, a tlung kir sal vurvo a si cu.

Hinah kan zir ṭulmi pakhat tiih ka ruahmi a um: cumi cu mi hrekkhat in thil pakhat kan tuahsual tikah kan sual zo a si, ti cu kan thei aw. Ka palh a si, ti khal kan thei aw ih ngaidam dil sal ding tiah thinlung sungah ṭhencatnak khal kan tuah zo. Sikhalsehla a tak ih tuahsuak ding caan a thleng ngaingai tikah kan khul a fung ṭheu, a si lo le kan tuahsuak ngaingai ṭheu lo. Tuahsuak ngam dok, ngam lo dok in caan kan liam ter ṭheu. Fapa nautasawn bangin thinlung sung ṭhencatnak kan tuah zomi cu a tak ih tuah tengteng thei zuam ding a thupi ngaingai a si. A liam cia caan ih kan tisualmi a um ti kan thei vete’n sirnak thinlung kan nei tikah kan ṭhencatmi kha a takin tuahsuaktu si cio ding kan zuam cio pei uh.

5. A pa a lung a awi ih puai tuahin a cohlang (15:22-24)

          A pa ih duhdawtnak cu a fapa ih ruah vek a si lo. A fapa cun a pa inn a thleng tikah fapa dinhmun ah umsal ding a ruat ban lo. Hnen-um dinhmun tal ah a pa in a cohlang thei ahcun a tawk tuk zo tiah a ruat. Sikhalsehla a pa ih ruah daan cu cutin a si ve lo. A fapa a inn ihsin a suah vete’n nitinte’n a fapa kir sal ding ruahsan in khuacuan in a hngak ringring. A thinlung sungih a um ringringmi cu ni nikhat ah a fapa cu a inn ah a kirsal tengteng leh ko ding, ti hi a si. Ziangtikah a tlungkir sal pei ti ruahsan in a fapa tlunnak ding lamzin lam thlir in a um ringring. A fapa tlun ding ni cu a hei cuan ringring. Cuticun a fapa cu innlam panin a ra kir ngaingai tikah a pa cun lam hlatpi ihsin a rak hmu cia zo. A naih tikah a pa cu um men thei nawn loin a va tlan ih a fapa cu a hnam. An ton aw vete’n a fapa in, “Na fapa ti ih kawh ding ka tlak nawn lo” tiah a ti. Asinain a pa in “Hnipuan, Zunghruk, Kedam a pek ih caw faate a thaubik thawn lungawinak puai” a tuahsak (A pa in a fapa dinhmun ah a cohlang saal tinak a si.)

          Pathian duhdawtnak hi cubangtuk in a si. Cuhnak hmanin a thuk sawn lai ding. Amai’ hmuihmel kengih sersiammi minung pawl in duhdawt zet. Hloral lan ding in siang hrimhrim lo. Vei tampi ah Pathian duhdawtnak thei loin kan tlan cingcing khalle kan tlannak, kan hlohnak hmun ihsin kan kirsal ding ni zohnin in thlir ringring. Ziangtikah a ra tlung ding tiah khua cuan in in hngak ringring. Ziangvek misual kan si khalle Pathian in ngaithiam thei lomi a nei lo. In ngaithiam thei thluh a si. Cumi cu theifiang in nitin ke ka karnak hi theifiang in Pathian hnenah pankir sal kan ṭul. Ka palh a si ti kan theihnak hmun ihsin kirsal hna kan thiam a ṭul, timi hi in theiter a si. Aw… Pathian ih duhdawtnak cu a thuk in a va kau so? Minung ruahnak ih ruat ban lo dingmi mangbangza duhdawtnak a si cu!

6. Fapa upa sawn a thin a heng (15:28-32)      

          Tuih caan ah fapa upa sawn ih dinhmun hi mal lai kan zoh hnik pei. (Hminsin: Kan dungnai te ka thlahmi “HLO” timi sungah fapa upa sawn ih thuhla mallai ka rak tarlang zo. “HLO” thu a siar duhtu pawl http://drcjhmung.blogspot.com/2012/12/hlo.html ah ra leng in siar theih a si). A naupa inn ihsin a suak tikah anih cun a pai’ ro ziangkim co thluh ding dinhmun ah a um thlang. Cuih tlunah inn ah a um ringringtu a si. Curuangah a naupa vek si loin amah le amah miṭha ka si, tiah a ruat aw. Sikhalsehla a naupa misual zet tiih a ruatmi kha a pa in zianghman thuhla suhnak le zingzoinak um loin olzet in a ngaidam lohli ti a hmuh tikah a iksik tuk ih a thin a heng ngaingai. Ngaidam lawng si loin rannung that in puai a tuah sak betbet tik ahun a thin a heng zia cu a mak lawlaw. “Kei hman ziangtal in tuahsak dah lo” tiah nasazet in a vuihram. A naupa tlung kir sal hi a upa hrang ahcun lungawizet dingmi a si. Sikhalsehla a hrangah lungawiza thu si loin thinheng le iksiknak sawn ah a cang tariai. Midang cu rel lo, a suahpi a naupa hman a duhdawt thei lo a si cu! Hivek minung hi zumtu sung khalah tampi kan um theimi a si. Minung ih kan thinlung ṭih a nung zia a lang. Iksiknak thinlung kan neih ruangah midang parah ṭhatnak mit in kan hmu thiam thei nawn ṭheu lo hi a poizetmi a si.

          Hihzawn ahhin fapa upa ih dinhmun hi Farasi pawl le daan thiam pawl a tahṭhimnak a si. A pa ih dinhmun hi Pathian ih sinak dinhmun a siih fapa tlanhlo ih dinhmun hi kanmah misual pawl kan sualnak le kan sinak, kan dinhmun langternak a si. Pathian kan duhdawt taktak a si ahcun kan minungpi tla kan duh dingmi a si (Luk 10:25-28). Pathian ih duhmi  kan duh ve lawngah Pathian kan duh tinak a si. Pathian in minung a duhdawt ti kan thei cingin cuih minung pawl kan hua rero ahcun Pathian kan duh taktak lo tinak a si (1 Joh. 4:19-20). Pathian in a hnen a pankirtu zovek khal a hnong dah lo tihi kan cingkeng ringring a ṭul. Kan zate’n Pathian hnenah kanmah le sualnak thei in pankir sal a ṭulmi kan si thluh. Miding zohman kan um lo, mi ṭha lo le misual lawnglawng kan si thluh ti hi kan hngilh lo a ṭha (Rom 3:23). Fapa upa sawn bangin mah le mah ṭhat kan cuh ahcun kan ṭawnṭaihnak kan langter pang ding phan a um.

7. Hi thuanthu in ziang pawl in zirh?

     (1) “Tlanhlo” kan ti tikah kan ruangpum cu a um ko. Sikhalsehla kan thinlung cu kanmah thawn kop aw ringring loin a hlatnak ah tlanhlo a theih (Kan thinlung le Pathian hi a hlat aw thei). Curuangah Pathian hnen ah kan thinlung hram bun ringring ding a thupi.

     (2) Sualnak cun dingnak hmun ah um thei lo dingah in tuah. Dingnak thawn a hlatnak hmunah a tlanhlo ter. Zalennak kan hmansual tikah le lei tisa duhnak lam kan thlun tikah thihnak in thlenpi; cuih thihnak cu Pathian thawn pehzom thei lo, thlarau thihnak a si. Zokhal sisehla sualnak a tuiahtu cu sualih sal a si (Joh. 8:34)

     (3) Pathian duhdawtnak kan theih taktak ahcun kanmah le kanmah kan sual timi theihawknak le sualsirnak a thlenter thei. “Pathian zaangfahnak cu na sual sir dingih a lo hruaitu ah a si, ti cu fiangte in na thei” (Rom 2:4). Kan theih hlan sung cu sualnak sungah kan pil hlo rero lai, tinak.

     (4) Sualsir timi cu thinlung ka thleng aw ti cing khalin a hlan vekih um ringring men khi si loin, sual bansan rori ih Pathian hnen pan khi a si.

     (5) Duhdawttu Pathian cun a zaangfahnak a thei ih sualsirnak taktak thawn a hnen a pantu mi zovek khal a hngakhlap ringring ih a innsang sungtel (Ro cotu faate) taktak ah a cohlang a si. Pathian in cohlang thei lomi misual zohman a um lo.

     (6) Pathian in sualsir mi pawl amai’ hnen rat kir ding a hngakhlap lawng si loin an thlen tikah a lungawinak a nasa ngaingai. Duhdawtnak sangka kaupiin in on sak ringring a si.

     (7) Sualsirtu fapa cun ‘Ka pa! na fapa ka si dah ruangah cumi, khami i pe aw,’ a ti lo. A pai’ sal dinhmun si ding lawngah zaangfah a dil sawn. A sualzia a thei aw ringring ih a pai’ fapa si ding a tlak nawn lo ti a thei aw ruangah a si.

     (8) Asinain a pa inn ih a um ringringtu fapa upa in amah le amah qha famkimzet ah a ruat aw. Midang zawnruahnak a nei lo ih minung mit ih sual tiah hmuh a simi a naupa kha a ngaidam thei lo. Midang parah zaangfah duhdawtnak tla a nei fawn lo. Mai’ suahpi unau rori hman a zaangfah lo ih a duhdawt lo timi hi thil makzet pakhat a si.                                   

          Hi a tlun ih ka tarlang lomi zir ding tampi khal a um thei. Mah le dinhmun zohin bet vivo theih a si.

Thunetnak

          Himi Luka 15:11-32 sungih Jesuh simmi thuhla hi “Pathian ih duhdawtnak” a si lo le “Pai’ duhdawtnak” langternak thu a si. Pathian in minung a duhdawtnak a langternak thu a si. Minung dinhmun le sinak um daan hmangin Pathian ih duhdawtnak langternak a si. Fapa nauta sawn bangin sirnak thawn a kirsaltu ziangvek misual kan si khalle a ngaithiam thei thluh, timi langternak a si. Minung kan dinhmun hi kanmai’ duhhrilnak in Pathian hnen ihsin kan tlan, leitlun nomcennak ah kan tlang. A netnak ah harsat kan tong tikah Pathian hnen lo cu kirnak hmun kan nei cuang lo.

          Fapa nauta sawn inn ih a tlun tikah a pa thawn tong aw loin a upa thawn tong aw hmaisa sehla ziang a bang pei? Thu lolak ah a cang ko ding, ti cu a fiangzetmi a si. Inn ah a um ngan lamlam lo ding. Asinain a pa thawn an ton ngah cu lungawiza ngaingai a si. Fapa tlan hlo bang in leitlun thilri duhtuk ruangah Pathian thawn a hlatnak ah kan feh hrih pang maw? kan hlo ve lai maw? Kan sinak thei aw salin Pathian duhdawtnak qaang sungah kir dingin kan nun le kan sinak thei aw cio uhsi. Duhdawttu ‘PA’ cun thinsau le lungsauzet in nitin in hmuak ringring hrih a si. A caan a cem leh hnu cun kan van a duai leh ding sokhaw. Curuangah caan qha kan neih laiah Duhdawttu pa ih duhdawtnak theiin a hnenah pankir vurvo thlang uhsi. In hmuak duh lotu a upa thawn kan ton aw hlan ah…

Duhdawtnak thawn,

Rev. Dr. CJ Hrang Hmung

PhD Student

Philippine Christian University

Manila.

Former Principal of Bethel Theological Seminary.

(Muvanlai Magazine, 2011)

(Muvanlai Magazine, 2011)