HLO

(Luka 15; Galati 6:1-5)

“Hlo” timi hi kan theih ciomi ṭongfang a si. A olzawng in kan sim asile “hlo” timi cu “a umnak ding hmun ah a um lo ih, a um lonak ding hmun ah um kha a si,” tiah kan sim thei. Minung pawl kan umnak ding hmunah kan um lo, kan um lonak ding hmun ih kan um ruangah Pathian hmai ah kan hlo a si cu! Ziangruangah cutin kan hlo, ti hi kan zoh sal tikah minung kan siih lei lam lawnglawng zohin kan feh ruangah a si. Thuṭhimnak pakhatte ka tarlang ta ding. Veikhat laiah mi pakhat a caw hlo a hawl. Lamzin ah mi pakhat thawn an tong aw. Cumi pa in “Ziangmi na hawl rero?” tiah a sut tikah, “ka caw a hlo ih ka hawl” tiah a sawn. “Ziangruangah na caw a hlo thei?” tiin a sut bet tikah, “Caw timi cu hrampi lawng zohin a feh vivo ruangah a hlo si ko ding,” tiah a sawn. Minung khal cuvek kan si. Lei tisa duhnak dungah kan thlun vivo tikah Pathian hmai ihsin kan hlo. Kan umnak ding hmun ih kan um lo tikah kan hlo kha a si ko. Cuih a hlomi minung pawl hawl dingah vancung sunlawinak hmuahhmuah tanta in Jesuh cu minung pianzia lakin hi leitlun ah a rung ṭum. A hlomi pawl hawl dingah a ra a si.

Baibal sungah hlo daan a phunphun ih nganmi kan hmu thei. Luka 15 sung kan siar tikah hlo phun 3 thuhla kan hmu thei. Asile minung pawl ziangtin kan hlo thei timi thuhla mallai in ka tarlang hnik ding.

1. Nuamtete’n  hlo a theih.

“Hlo” timi thuhla kan zoh tikah hmakhatte ah hlo lohli timi hi a um tuk dah lem lo. Nuamtete’n kan hlo vivo ṭheu a si. Thuṭhimnak ah tuu hlo thu malte’n kan zoh hmaisa hnik ding. Tuu pawl hi ziangtin an hlo thei? Tuu dum sung ihsin a lenglam ah an pet, an dawp ruangah an hlo dah lo. Tuu hlo tambik cu hramhring ei phah vivo in an hlo ṭheu a si, tiah kan thei ṭheu. Tuu ih um daan kan zoh tikah an mit a ṭha tuk lo. Hla pi an hmu thei lo. An hmailam pi 20 hnak hlat an hmu thei lo, ti a si. Cuihtlun ah ṭih neizetmi rannung an si. Cucing in ziangtin an hlo thei ti kan zoh tikah hramhring an ei phah vivo ih, nuamtete’n an ṭhawn aw vivo. Cutin a rei deudeuh tikah lamhlatpi tiang an thleng. Tuu dang pawl thawn an hlat aw vivo. Cuticun anmahte’n inn an tlung thiam nawn lo ih an hlolan ta ṭheu, ti a si.

Thuṭhimnak pakhat ka tarlang bet hrih ding: Butlak pakhat cu pung sungah retin tisazet toih sehla a pet hlo vurvo mai ding. Cutin si loin cuih butlak cu pung sungih tidai sungah ret hnik sehla a pet nawn lo ding. Cule cuih tidai cu nuamtete’n tisa bet vivo sehla tisazet a cang tiang butlak cu a pet nawn lo dingih daite’n a thi lanta mai ding. Cubangtuk ṭhiamṭhiam in zumtu pakhat khal nuamtete’n kan siatsuah aw ṭheu a si. Kan hlo ṭheu a si. Hnawmhne fate pakhat ruangah inn tumpipi tiang meisa in a kangral thluh thei, timi hi ciing ringring kan ṭul.

USA ram Colorado ramṭhen ah kum 400 tiang a nungmi thingkung tumpi pakhat a um. Cuih kum 400 sungah ṭeek in vei (14) a kap, vei tampi thlisia nasazet hrang tik khalah a tuar thei. A tluk, a sawn dah lo. Sikhalsehla nikhat ni ah ṭeek khal a tlak lo, thlisia khal a hrang lo lai caan ah rin lopi’n cuih thingkungpi cu a tluk. Thingkung lam a thiamtu (Botanist) pawl an mang a bang tukih an zingzoi tikah a sungah nget tumpi an hmu, ti a si.

Curuangah zumtu pakhat kan hlo theinak cu, “hi bang te maimai, zianghman a si lo” tiih kan ruahmi sualnak fatete pawl, ṭhat lonak fatete pawl, mi iksiknak, relsiatnak pawl hi a rei vivo tikah kan zumnak tiang in siatsuah theitu ah a cang a si. Zumtu dinhmun ihsin zum lotu dinhmun tiang in thlenpi thei a si. Cumi cu ziang siar lem loin mah le mah remṭhat aw duh lem loin kan nunpi vivo ahcun netabik ah nuamtete’n kan hlo ta pang ding hi phan a um ngaingai a si.

2. Daithlang ruangah hlo a theih.

          Zumtu tampi cu veikhat ka khawm lo ruangah zianghman a poi lo. Neta le ka khawm leh mai ding tiah daithlan ruangah a hlomi zumtu tampi kan um. Kan daithlannak ruangah biakinn thawn in hlatter vivo ih kan hlo ṭheu. A netnak ah kan daithlannak a roh tukih biakinn ah kan thleng duh nawn lo.

          Kuak zialkhat te ka fawp ruangah, zu khuat khat te ka in ruangah zianghman a poi lo, in siatsuah tham lo ding, tiah daithlang zet ih kan um ṭheu. Cumi ruangah netabik ahcun kuak fawp ringring in le zu in ringring ih um lantu an tampi. A poi lo, tiih kan daithlanpi mi in a poizetmi ah in thlen ter. A hmaisa ahcun kanmah in kuak kan fawp, zu kan in na’n, neta ahcun kuak nih in fawp, zu nih in in lanta ṭheu a si cu! Cutin nun a siatsuah aw mi tampi an um.

          Thilri kan neihmi lukhuh, ballpen, paisa bawm tivek pawl hi daithlang ruangah kan hlo ter ṭheu. Zumtu pakhat cu a umnak ding biakinn ah um loin zu dawr ah, phe kahnak ah, ṭhat lonak hmun timi pawlah kan um ahcun kan hlo a si tamai. Umnak ding hmun ah um loin um lonak ding hmun ih kan thleng ahcun a netnak ah hlo tata theih a si. Zumtu pakhat cu kawhhran sungah Pathian ih pekmi talent hmangin amah titheitawkte’n a cangvai ringring a ṭul, hman thiam a ṭul a si. Cu lo ahcun hlo a ol te.

          Luka 15 sungih tangka hlo thu malte’n kan zoh duak hnik ding. Hlanlai Palestine pawl ih daan ah innsang nei cia nupi nu pakhat cu a lu parah puante khum a si ṭheu. Cuih puante parah tangka fanghra cu ngunhri thawn an ṭeem ṭheu. Tuihsan ih kutsih zunghruk neih vekin a thupi ngaingai. Cumi tangka fanghra le khummi puante cu nupi nu hrangah a thupi zetmi a si. Baibal sungih tangka hlo thu kan zoh tikah nupi nu ih daithlang ruangah a ngunhri ṭeemmi a cat ih a tangka a hlo a si, tiah an simmi kan thei ṭheu. Himi tangka hlo thu kan zoh tikah a ṭeemnak hri a cat ruangah a si ko ding. Cuih a hri ṭeemmi kha a zohfel sal dah lo, daitlang ih a um ruangah a mawr ih a cat a si ko ding. Veikhat laiah Manila khuapi sungah tlawng sayama pakhat in tlawngta nauhak tete 30 lai kha kiangkap theihnak dingah lehlayee a fehpi. Manila khua sung cu mi an tam tuk ih a hnok ngaingai. Zanlam ah cuih nauhak 30 pawl thawn tluangte’n an tlungkir thei. Ziangruangah himte’n an tlungkir thluh thei, tiah an sut tikah tlawngta nauhak zate’n “hridai pakhat” kha an kut ah thlah loin an kai thluh ruangah a si, tiah an sayama in a sim.

          Zumtu kan zate’n a dikmi Sabit hri thawn pehzomnak kan neih ringring a ṭul (Johan 15). Cutin daithlang lote’n Jesuh thawn kan pehzom aw ringring ahcun kan hlo dah lo ding a si. Daithlang ruangah hlo a theih ti hi cingmang in thuruat thei, thluak neimi kan si ruangah hlo lo dingah ralrin thiam kan ṭul ngaingai.

3. Kawhhran sungah um cingin hlo a theih.

          Zumtu pakhat hi kawhhran sungah um cingin kan hlo thei thotho. Thu ṭhimnak ah; fapa hlo thuhla kan zoh tikah kan theih cio vekin fapa nauta sawn cu a pa hnen ihsin a co dingmi ro thil pawl a lakh nu ah inn ihsin a tlan. Asinain a netnak ah a pa ih inn ah siirnak thinlung thawn a tlungkir sal. Sikhalsehla fapa upa sawn cu a pa ih inn ah um cingin a hlo riai. Ziangtin a hlo kan ti asile a thinlung umtu daan kan zoh tikah a hlo rero ti a lang nasa. A pa hnenih co dingmi hi a bawh rero tu a si. Luka 15:29 kan siar tikah, “… Vun ruat hnik! Kum hizat liangluang sal bangin na hna ka ṭuan ih na thu veikhat hman ka lo el dah lo. Ziang so kei i pek? Ka rualpi pawl thawn nomnak puai tuahnak ah me pakhat hman i pe dah lo! Sikhalsehla hi na fapa cu hlawhhlang pawl thawn nomnak ah na thilri hmuahhmuah a thehvorh ṭheh ih na hnenih a ra kir sal tikah a thaumi caw faate na thah sak!” tiah iksiknak thawn a pa cu a ti.

          Kannih zumtu pawl Khristian kan sinak hi duhdawtnak ruangah a si maw? a si lo le co dingmi laksawng thlir in kan um so? Ka ṭuanvo a si tiah Pathian kan biak pang maw? Fapa upa sawn cun a naupa tlunah duhdawt zawnruahnak a nai lo lawlaw. “Ka naupa” ti loin “hi na fapa” tiah ṭongfang a hmanmi kan hmu thei. A thuanthu um daan kan zoh tikah fapa nautasawn cu “hlawhhlang thawn …”  timi a um lo. Asinain upa sawn in “…hlawhhlang pawl thawn nomnak ah na thilri hmuahhmuah a thehvorh ṭheh…” tiah ṭongsia zet a hmang. Fapa nauta sawn siir awk ih a tlungkir cu a lungawi thei hrimhrim lo, ti a langfiang nasa. A thilri neihmi pawl long thluhtu ding ah a ruat ih a cohlang duh hrimhrim lo a si ko ding. Himi thu kan zoh tikah fapa upa sawn cu a pa ih inn ah a um ringring kona’n a hlo tariai aw. Fapa nauta sawn a tlung tikah a pa thawn tong aw loin a u thawn tong aw hmaisa ta bang sehla inn ah a tlungkir thei sal hrimhrim lo ding.

          Cubangtuk in Kawhhran sungah kanmah le dinhmun, kan sinak ah kaihnget aw ringring in midang lungsiirnak thinlung thawn a ra pantu pawl kha zianghman a siar lotu kan si pang maw? Nangmah le keimah hi Kawhhran sungih kan um ruangah mi hlo siirnak thinlung thawn a tlungkir dingmi pawl dawnkhamtu kan si pang maw? Ṭhate’n ruatsal ding kan ṭul ngaingai a si.

Tlangkawmnak

          Galati 6:1-2 sungah, “Ka u le ka nau tla, nanmah lakah pakhatkhat in sualnak a tuah pang nan hmuh tikah nanmah sungih a thlaraumi deuh pawl in lamzin dikah hruai kir uh. Cuti nan tuah tikah thinneemnak thawn nan tuah pei. Cule nanmah lala khal cuih sualnak ih tla ve pang lo dingin ralring uh. Pakhat le pakhat nan thilrit sawng aw uhla cuticun Khrih ih daan cu nan kimter ding”, timi thu kan hmu thei. Zumtu cu kanmah le tawkzawn cio ah kan hlo thluh. Minung a hlo dah lo timi kan um lo ding. Asinain pakhat le pakhat theihthiam aw in ṭanpi awk ding kan ṭul a si. Zumtu kan nunnak cio khalah nuamtete’n hlo lo dingah, daithlan ruangih hlo lo dingah le mai’ umhmun ihsin hlo lo dingah kan nun kan cekfel awk a ṭul. Kan nun ah ralringte’n kan nung a ṭul. Kan fehnak zin a dik maw dik lo ti hi kanmah le kanmah kan zohfel cingcing a ṭul. Kan Bawipa Jesuh Khrih cu a hlo mi hawl ding le run ding ah a ra a si. Cuih a hlomi pawl in tong tikah Pathian a lungawi. Kannih zumtu dik pawl khalin a hlomi pawl Pathian duhdawtnak sungah a um theinak dingah kan bawm pei ih, siirnak thawn a tlungkirtu pawl kha duhdawtnak taktak thawn hmuakin kan cohlang thiam ding a ṭul ngaingai a si.

Duhdawtnak le duhsaknak thawn,

Rev. CJ Hrang Hmung, DMin., PhD (Dev. Adm)

PCU, Manila.

9.12.2012/11:25 pm.