Manna Ministry: CHRISTMAS ZIANGTI'N KAN HMANG?

Pathian zaangfah lamhruainak in Runtu Jesuh Khrih suahcam Christmas kan thlengsal lala thlang. Kumtin tein Christmas caan ah rundamtu Bawi Khrih cu hmuak in lungawizet in caan kan hmang cio ṭheu. Mi tampi cun keimah misual in rundam dingah Pathian cu tisa nei minung ah a rungcang ih keimah misual hawl dingah le tlen dingah a ra tiin sunglawizet in caan kan hmang. A remcang daandaan zoh in ei-in thawn suahni lawmnak a phunphun in kan hmang. Mi hrekkhat cun zu le sa thawn nomnak men in caan kan hmang. Mi hrekcun December 25 ni hi Christmas ni taktak a si lo tiin thupi ah a rel lomi khal tampi kan um. A ni ah buaipi rero tu tampi an um. Cu khal cu mah le pom daan cio in a si ih mawhthluk theih a si cuang lo. Asinain a tlangpi thu in zumtu tamsawn cun kan thupitter. Kan caan hman daan belte cu a bang aw cio lo men ding.

Tuisan khalah cuvek ṭhiamṭhiam a si ko lo maw? A hleice in kan Lairam ah Christmas a nai deuhdeuh tikah thilri man a khung deuhdeuh. Mi hmuahhmuah in kumkhat sung zianghman lei loin kan um khalle Christmas caan ahcun thilri thar le mawi tete kan lei cio. Cutikah dawr neitu pawl cu thil an khawng zet. Thilman tampipi in an zuar ruangah an miat ngaingai. Nitlaknak lam ram pawl ahcun discount/sale an ti ih thilri man mal thei bik ih an ṭhum laiah Khristian tampi umnak kan Lairam ahcun thilri man a khung sinsin. Christmas timi cu thilri khawng caan a si, nomceennak caan a si tiah leitlun lam hlawknak ah caan kan hmang men hrih pang maw? Cuvek in Christmas kan lawm cu a dik na ti ve maw? Duhnungza teh a si thei pei maw?

1. Sumdawngnak ah an hmang (Luk. 2:1-6).

A hmaisabik Christmas caan lai ah Siangpahrang Augustus (Awkastas) in a ukmi Rom ram sung hmuahhmuah ah mipum siarih hminlak thluh dingin thu a pek. Himi mipum siarnak hmaisabik caan ahhin Quirinius (Kuirinias) cu Siria ram uktu a si. Curuangah zozo khal mipum siarih hminkhum dingah anmai’ suahnak khua ciarah an feh.

Cutiin mah le suahnak khua ciarih an tlung cio tikah rawldawr le riahbuk neitu pawl hrangah cun caan ṭha, caan remcang ngaingai a si. Ziangahtile khua hla, lam hla pipi ah nuntu khawsaknak hawlin a umtu pawl khal mah le suahnak khua ciar ah tlun a ṭul thlang. Innsungsang kimte in an tlung cio tikah an suahnak khua ciarih rawldawr le riahbuk pawl ah mi an khat ih an tam ngaingai. Cuticun rawldawr le riahbuk neitu pawl cu an hlawk zet. Curuangah a si, kan Bawipa Jesuh Khrih a suah tikah riahbukah riahnak khaan a co ve nawn lo ih rannung rawl einak kuang sungah a suahnak cu!

2. Thinheng le huatnak in an hmang (Mat. 2:16-18; Mikah 5:2-4).

Siangpahrang Herod cu nisuahnak lam mifim pawl a hnenih an ra thleng tikah a thin a phang ngaingai. Mifim pawl cun “Judah mi pawl ih siangpahrang ding a suakmi naute khui ah so a um? A arsi nisuahnak lam ah kan hmu ih amah biak dingah kan ra a si,” tiah an ti tikah a thin a phang sinsin. Ziangahtile ka tonak in longtu ding a si tiin a thinlung thupte in a ruatih iksiknak a suak. A thin khal a heng ngaingai. Cuihtlun ah puithiam upa pawl le Daanthiam pawl a kokhawm tikah cuih thu cu a dik a si tiin Profet Mikah ih simciami thu an sim tikah a thin a phang sinsin. Culawng hman a si hrih lo, mifim pawl a hnenah kirsal loin lamzin dangin an tlungsal zo ti thu a thei tikah in bum a si tiin a thin a heng sinsin. Curuangah Bethlehem le a kiangkap khua ih a ummi mipa nauhak kum hnih le a thuailam hmuahhmuah cu that ṭheh dingin thu a pek hngai. A hmaisabik Christmas caan ah thinnatza thil a hung cangsuak a si, kan ti thei.

Jesuh Khrih ka hnenah a rat ahcun atui’ ka nun daan, ka sinak pawl in thleng ṭheh pang ding ti phangah lunghak mi tampi kan um hrih thei men. Kanmah duhnak bangih nun ding kan duhsawn ih kan nun ah Jesuh in uk pang ding ti a phangtu khal kan um thei men. Ziangahtile Jesuh Khrih cu in rundamtu le ka Bawipa a si tiah a nunnak taktak in a cohlangtu cun amai’ duhnak vekin nun a theih nawn lo ding ruangah. Khrih in in uk ahcun Khrih ih duhnak vekin nung ding sawn a si thlang fawn. Tuiṭum Jesuh kan hmuak tikah Herod bangih a hmuaktu teh kan um sual pang maw? Kanmah le kan nun cio cekfel awk kan ṭul ngaingai thlang a si. Christmas puai kan hmang nuam, timi hnak in runtu Bawi Jesuh ka thinlung muril in ka hmuak a si, timi hi a thupi sawn ding tiah ka ruat. Christmas kan hman tikah thinhennak, iksiknak, huatnak thinlung put thawn kan hmuak pang ahcun kan hrangah sullam a nei hrimhrim lo ding.

3. Khukbil in biakih laksawng a petu khal an um (Mat. 2:9-10; Luk. 2:16-20).

Ni suahnak lam Mifim pawl siseh, mi nauta tiin mi zohman ih ziang an siar lomi tuukhal pawl cu naute Jesuh suahnak rannung rawl einak kuang ah an ra thleng ih khukbil in an biak. Mifim pawl in an kenmi laksawng mankhung: sui, frankincense rimhmui le mura zihmui pawl an suah in an pek. Tuukhal pawl cun pekding dang zianghman an nei ve lo ruangah an neihmi an thinlung cu laksawng ah an pek. Cuih hnu ah Pathian thangṭhatnak hla sak phah in an kir sal.

Pathian duhdawtnak cu hi leitlun minung umnak ah a rung ṭum a si tiah thu in sim rero mi Christmas ih laimuril a hmu ngah, a co ngahtu pawl cun thinlung tangdornak thawn khukbil in kan biak ve ding a ṭul. Kanmah le kan neihmi laksawng pek aw in kan hmuak ve pei. Pek ding laksawng dang kanneih lo khalle kan thinlung laksawng pekin hmuak cio ding kan si. Christmas timi naute Jesuh a suahnak ruangah mi tampi nun a thleng ter. Lungawinak le cemthei lomi thlangamnak in co ter a si. Rundamnak kan co theinak a si. Cuih naute suak ta lo sehla nang le kei hrangah rundamnak a um lo ding. Lungawinak le thlangamnak khal a um lo ding.

Pathian in a duhdawtnak tumbik a langternak cu Naute Jesuh in peknak in a lang ter zo. Kannih in teh kan lungawinak lang ter dingin Pathian hnenah ziangso kan pe kir sal ve pei? Kan neihmi thilri hlawnthil pawl hi Pathian in a duhmi a si pei maw? Thildang zianghman kan pe thei lo khalle kan ‘thinlung laksawng’ pe cio uhsi. Cuih ‘thinlung laksawng’ cu kan Bawipa in a duhbikmi a si. Kan thinlung hi amah ta si ter ringring dinghi Bawipa in a duhbikmi a si.

Thunetnak

Curuangah casiartu zumtu u le nau, Jesuh Khrih suahcaan Christmas hi ziangti’n kan hmang ve? Kanmah le kanmah kan cekfel aw ding a ṭul ngaingai. Nomnak men ah maw kan hmang? Asilole thinhennak, iksiknak, huatnak thawn so kan hmang? Asilole kan hlawknak, kan miatnak men ah maw kan hmang. “Christmas” timi hi rundamtu Jesuh Khrih suah ni hminsinnak a si. Kan sim zo vekin a ni hi December 25 ni ciah a si, ti cu a um lo. Sikhalsehla Christmas hman ni a bang lo ruri ruangih bang thei dingah December 25 ni ah hman siseh tiah leitlun zumtu zate ih hmang rero zo mi a si. Kum reipi hmanmi a si zo ruangah a ni thu ahcun buai lo cio mai sehla. Kan buaipi ruangah a danglam cuang lo ding. A thupimi cu Christmas kan hman daan le kan lungput pawl hi a si sawn.

Christmas timi cu mirang ṭongfang pahnih kommi a si. A pakhatnak ṭongfang cu ‘Christ’ a siih ‘Khrih Jesuh’ tinak a siih neta cu ‘Mas’ ti a siih ‘mass’ timi ihsin a ra. A sullam cu a bur, a hlom, pumkhawm tinak a si. Curuangah Chirst le Mas a pahnih komkhawm ih a tican cu “Khrih Jesuh suahnak thawn a pehpar aw mi burpi, pumkhawm” ti a si. Christmas timi ṭongfang ih cafang pakhat cio khalin sullam pakhat ciar an nei ve. Cafang pakhat ciar ih sullam in Christmas ih sinak fiangte’n a langter.

C - Christ - Khrih Jesuh

H - Herod - Herod siangpahrang

R - Redeemer - Sualnak ihsin tlentu, luattertu

I - Israel - Israel miphun (‘Immanuel’ titu khal a um)

S - Savior - Rundamtu

T - Trust - Zumnak (‘Three East Wise Men’ titu khal an um)

M - Manger - Rannung rawl einak kuang (‘Messiah’ titu khal an um)

A - Angel - Vancung mi

S - Shepherd - Tuukhaal

Hi a tlunih cafang pakhat ciar ih sullam pawl kan komkhawm asile “Khrih Jesuh cu Herod siangpahrang san ah sualnak ihsin tlentu, luattertu dingah Israel miphun sinak lakin rannung rawl einak kuang sungah a suak. Amah a zumtu pawl hrangah rundamtu a siih vancung mi le tuukhaal pawl khalin an biak” timi sullam ah a suak. Cuih Jesuh Khrih cu leilung rundamtu Bawi a si.

Asile duhdawtmi zumtu u le nau, Christmas ziangti’n kan hmang ṭheu? Ziangvekin hman kan tum lai? Christmas hi kan hrangah ziang sullam a nei? Nomnak men ah maw kan hmang? Kan hrangah ‘rundamtu’ a suak ruangah lungawinak thinlung tak thawn kan hmang maw? Christmas lungawi, thlangam, remdaihnak, duhdawtnak pawl cu nan hnenah um camcin ko seh! Amen.

Duhdawtnak thawn,

Rev. CJ Hrang Hmung, D.Min., Ph.D (on process)

(Vankau Arsi Magazine,

Vol. 9, No. 3, December 2006)