RUNTU JESUH SUAHNAK THUTHANG

(Matthai 1:21; Isa. 7:14)

          Sersiamtu Pathian le a sersiammi leilung minung pawlih sualnak ruangah an karlak ih pehzomnak a catih ṭhen awknak a suak. Cuticun Pathian le minung karlak ah pehzomnak a um thei nawn lo. Curuangah Pathian in pehzomnak a um sal dingin a phunphun in khawkhannak a tuah. Pathian le minung karlak ih a cat zomi pehzomawknak nei sal thei dingin kum tampi sung hna a ṭuan. Pehzom awk thei dingah a phunphun in hna a ṭuan. A duhdawtmi minung pawl kumkhua hloral ding in siang hrimhrim lo ti a fiang. Cutiih pehzom theinak dingah le minung pawl runtu dingah Messiah a rat leh ding thu hi Jesuh suah hlan kum 700 leng lo ah Profet Isaiah hnenah a rak sim cia zo. Thungaithlak in kan ruat tikah Pathian in Jesuh Khrih (Messiah) thlah dingih a timtuahnak hi cuhnak hman in a rei deuh thei men a si. Ziangahtile Pathian in a duhdawtmi minung pawl hi amai’ hmuihmel kengih sersiammi a si ruangah cuih minung pawl thawn pehzom pawlkomnak nei sal dinghi a duh bikmi a si. Hloral lanta ding hi a siang hrimhrim lo. Curuangah Thukam hlun kan siar tikah a hrilmi profet tampi hmangin a fapa Jesuh a thlah ding thu hi a phunphun in a sim cia rero. Asinain Jesuh rat ding thu thawn peh awin thuthang an ngah daan cu a phunphun in a rak um. Pakhat le pakhat a bang aw lo. Ziangvek thuthang pawl hi zovek pawlin ziangtin an ngah cio tiah a tanglam bangin zoh tlang cio uhsi. Thuthang an cohlang daan tampi a ummi sungin mallai kan tarlang hnik ding.

          Runtu Jesuh suahnak thuthang hi mihrek khat hrangah riahsiatza thuthang a si; a hrek hrang ahcun zumding a harsazetmi a si fawn; mi hrek hrang ahcun thin nom loza thu a si. Sikhalsehla Pathian ih remruat cia mi thu a si ruangah riahsiatmi hrangah lungawiza thuthang; zum thei lo pawl hrangah zum tlakmi, zum theimi thuthang; thin nuam lo pawl hrangah thinnomza thuthang ah a cangsal thluh a si, tihi a tawizawngin kan tarlang tum ding.

1. Riahsiatza thuthang

          Josef in a hmaisabik ah “Mary in fapa a hring ding” timi thuthang hi a rak thei. Cuih thuthang cu Josef hrang ahcun theih le ngai duhmi thuthang, thuthangṭha, lungawiza thuthang a si ta lo. Josef hrangah cuih a theih ngahmi thuthang cu a hamciami fala nu in amah tlun ah rintlak lo thil a tuah zo, a thupte’n midang thawn an pawl aw zo, a uire zo, timi thuthang vekah a cang a si. Ziangahtile Josef in Mary cu a nun sung a nupi si dingin, ṭhit dingah a hamcia zomi a si. Asinain kutsihnak neiin hmunkhat ah um tlang mi an si hrih lo tikah Josef hrang ahcun Mary in fapa a von thu a theih cu riahsiatza ngaingai a si. Cutin a si ahcun a duhdawtzet le ham cia mi a fala cu ziangtin a ṭhit thei nawn ding? Amai’ fa a si lomi midang ih fa a von fawn. Awloksong za rori a si ko, tiah nan ti ve cio ko lo maw?

          Cuih thuthang cu midang in an theih ve ahcun Josef hrangah kan ruahsak asile a rualpi le a unau sungkhat pawl hmaiah ningzakza, hmel hman hmuh ngam lo dingmi thuthang a si. A duhdawtzetmi a fala nu cu duh le duh lo thu si nawn loin cutin hminsiat ai cun hamciami kha bal sal a ṭul thlang ding. Josef cu miṭha, mifel a si. Curuangah Mary ih hminsiat ding cu a duh lo. Cuticun a thupte in Mary kha tansan dingin a timtuah aw rero. Culai fangah vancungmi a rung langih Mary kha a nupi ih ṭhit thotho ding a fial. Cumi cu Josef hrangah thil ol a si thei hrimhrim lo ding. Amai’ lung duh cun a cang thei nawn lo dingmi thilcang cia a rak si zo.

          Sikhalsehla Josef cu mi tikher kher a si ve lo. A biakmi Pathian hi rintlak a si, ti fiangte’n a theitu a si. Curuangah thufiang a theih ngah tikah Pathian a ṭihzah ruangah Mary cu a ṭhit sal. Cuihtlun ah Mary hminsiat ter kha si sawn loin cuih Mary ih vonmi fa cu minung pawl sualnak ihsin a runsuaktu ding rundamtu a si timi a theifiang ngah ruangah lungawiin a cohlang theisal a si. Cutin a theifiang ngah tikah a hmaisa ih Josef hrang ‘riahsiatza thuthang’ cu ‘lungawi thathoza thuthang’ ah a cang. “Rundamtu naute” timi vancungmi ih ṭongkam cu a hrangah ‘lungawiza thuthang’ ah a cang sal.

          Christmas ih thuthang cu ninghang riahsiat pawl hrangah lungawi thatho tertu le thazaang thar petu thuthang ah a cang sal leh tariai. A mak ngaingai. Josef hrangah khal a hmaisa a theihpek ahcun riahsiatza thuthang a si. Sikhalsehla Pathian ih tawlrel timtuahnak a tel a si ti a theihfiang sal tik ahcun lungawiza thuthang ah a cang sal a si.

2. Zumding a harzetmi thuthang

          Mary in vancungmi hnenin, “Fa na von ding” timi thuthang a theih tikah a mangbang nasa. Amah vek, mi ih theih ban lomi, mi nauta hnenah “nang cu nunau hmuahhmuah lakah sunglawi hleice na si” (Luk. 1:28 KJV) a ti tikah Mary hrang ahcun mangbang in zum ding a harsa ngaingaimi a si. Zumtheih dingmi thuthang a si hrimhrim lo. Cuihtlunah naute Jesuh a von ding thuthang hi amai’ hrang ahcun thuthangṭha khal a si fawn lo. Minung pakhat a si vekin pasal nei lomi nunau pakhat in fa a von ding timi hi a cang thei lo tiah a ruat ko ding. Mi tampi ih mithmuh ah cubang favon cu lakfa a von a si ding tiah relsiatmi khal a tuar thei. Zovek pasal thawn hman pawl-aw hrih lomi a si fawnih ziangti’n cutin thil um ding cu a cang thei pei? Khawruahharza ngaingai a si ko ding. A thin a pit fawn ding, zum theih lomi thu a si fawn ding ih Mary hrang ahcun a thinbangtukin har nasat laifang a si ko ding. (Fala pawl, pasal nei loin naupai hnik uhla ziangtin nan um pei? Mi in ziangtin an lo ti pei? ruat cio hnik uh…).

          Sikhalsehla hih thu um daan hi Pathian amah rori ih timtuah cia mi a si ruangah vancungmi ih simmi thuthang cu zumding harzetmi thuthang a si ko nain zum tlak, zum theihmi thuthang ah a hung cang leh sal tariai. Sersiamtu Pathian a telnak ahcun zum theih lomi thu zianghman a rak um lo a si mai. Cuih thuthang cu lungawiza thuthang khal a si fawn. Curuangah Jesuh suahnak ding thuthang hi “Zumding a harsazetmi thuthang” ihsin “Zumtlak zetmi thuthang” ah a thleng-aw ih “thathoza thuthang” ah a rak cangta a si.

3. Thin nom loza thuthang

          Nisuahnak lam mifim pawl cu vantlun ah arsi phun dangzet an hmu tikah laitlun uktu siangpahrang thar a suak ding tiah ruahsannak tumpi an nei. Cuticun cuih arsi zoh phahin Judah siangpahrang cu Herod siangpahrang ih umnak inn ah an va hawl. Annih hi ram hlapi, hmun hlapi ihsin ra tahrat in siangpahrang thar biak dingah a ra mi an si. Van ih arsi tleu phundangzet an hmu tikah siangpahrang thar ding cu siangpahrang inn sungah a suak ko ding tihi an cuih mifim pawlih khawruat daan a si. Anmai’ fimthiamnak hmangin an zohhliah tikah siangpahrang a ṭuantu dingmi cu siangpahrang inn ihsin a suak tengteng a ṭul tiah an ruah ruangah a si. Cumi cu an palh lo, ziangahtile van boruak um daan zohin an ṭuat ih an fehpimi a si.

Sikhalsehla siangpahrang inn ih an thlen tikah a hmaisabik ih an theihmi thuthang cu “Herod siangpahrang ih inn ah naute a suak lo” timi thuthang a si tikah an hrang ahcun thin nom lo, beidongza ngaingai a si. Annih cun siangpahrang thar dingah a suakmi naute biak duh ah khua hlapi, ram hlapi ihsin zonzainak a phunphun tuar phah in a ra tu pawl an si. An ruahsanmi naute cu an ruahsannak hmun ah a suak lo timi thu an theih cun an hrangah beidongza ngaingai a si ko ding. A si rori thlang, tiih kan rak timi a sisal leh lo tikih kan beidong vek a si ko ding. Anmah hrang lawngah si loin cuih thu a theitu Herod hrang ah siseh, midang tampi hrang khalah siseh thinnom loza, beidongza thuthang ah a rak cang.

Asinain Herod ih puithiam pawl le  daan thiam pawlih an simmi, “Judea ram Bethlehem khua ah a suak ding,” timi thu an thei tikah ruahsannak tumpi thawn lungawizetin Bethlehem khua lamah an hei pan. Cuih hmun ahcun an ruahsanmi naute le a nu Mary cu an hmu taktak. Cuti cun an khukbil in an biak. Cule laksawng dingah an kenmi sui, frankincense rimhmui le mura zihmui an suah ih an pek. “Siangpahrang inn ah a suak lo,” timi thuthang cu “Rannung rawl peknak kuang sungah a suak,” timi thuthang ah a rak thleng lehta. Runtu Jesuh suahnak thuthang cu “thin nom loza thuthang” a rak si lawk nain “hnangam le lungawi aipuangza thuthang” ah a rak cangta a si.

Thunetnak

          Hi a tlun ih kan tarlangmi thuthang pathum ih umzia kan zoh tikah ‘riahsiatza thuthang’ ihsin ‘lungawiza thuthang’ ah, ‘zum ding a harzetmi thuthang’ ihsin ‘zum tlakmi thuthang’ ah, ‘thin nom loza thuthang’ ihsin ‘lungawi aipuangza thuthang’ ah a rak thleng aw thluh tiah kan hmu thei a si. Thinlung tak in kan ruat tikah Jesuh suahnak thuthang hin leitlun minung tampi hrangah ‘thleng awknak a phunphun’ a rak cang ter ti hi kan hmu thei. Himi thleng awknak cu hlanlai ah lawng si loin atu kan san tiang a um rero hrih ko. Hmailam khal ah a um vivo lai ding. Zumtu u le nau pawl, kan hrangah teh Jesuh suahnak thuthang hi ziangvek sullam a nei? Riahsiatza thuthang a si maw? Zum ding a harzetmi thuthang a si maw? asilole thin nom loza thuthang so a si?

          Jesuh suahnak thuthang cu a zumtu le a hngakhlaptu pawl hrangah lungawiza thuthang a si. Zum tlak, zum theimi thuthang a si. Hnangam lungawinak thuthang a si. Jesuh suahnak thuthang cu ‘kan hnenah Pathian a um ringring’ timi thuthang a si. ‘Immanuel’ timi hi Khristmas caan lawng hrangah a si lo ih kan hnen ah cat loin a um ringring timi thuthang a si. Jesuh suahnak thuthang cu zumtu zate hrangah sullam a neizetmi thuthang mankhungbik a si. Duhdawtmi zumtu unau, na hrangah khal sullam a neizet ve ko lo maw?

Duhdawtnak thawn,

Rev Dr CJ Hrang Hmung