Manna Ministry: SAN SAU IN NUNG NA DUH MAW?

Kan unau Kawlmi pawlin an zirh awkmi cu “Pathian, Thu, Pastor, Nu le Pa, le Saya pawl ṭihzah upa sunloih uh” (Phaya, Taya, Tan-ga; Miba Saya kandawh bar) ti a si. Nu le Pa hi “Anandaw, ananda gaing-win” an tiih hmunkhat ah an ret ih an upatmi a si. Kannih Khristian zirh awknak khalah Nu le Pa ṭihzah upat hi a thupi ih nun ah kan neih ding a thupizetmi a si.

Thukham pahra kan zoh tikah “tuah hlah, ti hlah” timi dawnkhamnak thawn a rak khat. Asinain Thukham panganak cu “tuah aw” tiin fialnak thu pakhat a rak um. Cuih thu cu nan nunsaunak hrangah a si, tiah kan hm thei. Leitlun ummi minung zovek khalin kum tampi nungin damcak zetih um hi kan duh cio. Mi in an ṭongka neemte in “Damcakte’n nung rei hram aw”, “Na nunkhua sau hram seh!” in ti tikah kan lung a awi zet ṭheu. Cuvek țongkam thlumte cun kan thin in nuamzet ter ṭheu cio ko ding. Nunsaunak timi hi thluasuah hmuifu tumpi pakhat a si ti cu el theih lomi a si. Harhdam nunsau thei dingah a phunphun in kan zuam rero. Baibal cun, “Nan nu le nan pa nan upat pei, cuticun Bawipa nan Pathian ih ka lo pekmi leiram parah cun san sau in nan nung ding” tiah fiangzetin a ti (Suah. 20:12).

Khuahlan minung pawl hi Pathian in caan saupi pi a pek hngai ih an damcak caan a rei nasa. Thukam Hlun san kan zohsal tikah minung pawlih nun a sau zia kan hmu thei. Seemtirnak 5:5-29 sung kan siar asile hlanlai minung pawlih an damkum a sau zia pawl hmu thei. Adam hi kum 930, Seth hi kum 912, Enosh hi kum 905, Mahalaleel hi kum 895, Jared hi kum 962, Enok hi kum 365, Mathuselah hi kum 969, Noah hi kum 950 an dam rei ti pawl kan hmu thei.

Asinain neta lam ahcun Pathian in minung hi san sau pi tiang nung ding caan a pek nawn lo. Saam 90:10 kan siar tikah ‘tuisan kan kum zat cu kum 70-80 hrawng lawng a si thlang’. Cuih kum 70-80 cu sansau, nunsau tiah kawh a rak si. Cumi kan kum sungah Pathian in hmuifu malsawm famkim zetin coter ding in duh. Dam cahnak le nunsaunak hrangah siiṭha a umna’n sar suak loin kan rak lan tak ringring ṭheu. Baibal ih simmi a thupibik ah nunsaunak hi nu le pa upatnak ah a um. Hringtu kan nu le kan pa parah upat ṭihzahnak kan nei thei ngaingai ahcun kan nun a sau tengteng ding.

Sikhalsehla vei tampi ah nu le pa le upa pawl hi kan upat duh lo. Tuih hlan deuh san ahcun mi tampi in nu le pa upat le ṭihzahnak an nei. Asinain atu kan san hi a her awk vivo ih leitlun thilri lamah kan ṭhangsozet ko nan nu le pa tlunih kan upat le ṭihzahnak hi a mal vivo, Kan tlaniam sinsin. Kanmah thu thu in kan nung vivo. Nu le pa hi zianghman kan siar nawn lo. Cumi cu kan ralpa satan ih bumnak ruangah a si.

1. Kan ṭihzah upat dingmi hi zo pawl an si?

Pathian duhnak vekin nunsau damcah ih um theinak dingah nu le pa le upa pawl upat pek thiam a ṭul. Milai zovek khalin nu le pa kan nei cio. Nu le pa nei loin mahte a piang, a suakmi zohman kan um lo. Asile thu ṭhate’n kan ruat hnik pei! Kan suah pekte ihsin kan nauhak lai, zianghman kan ti thei hrih lo laiah kan nu le pa cun kan ṭulsammi ziangkim in tawlrel sak thluhtu an si. Anmah ti thei tawk in a phunphun in in tuamhlawm, in humhim. An neihmi le an fimnak zate suahin in kilkhawi. Ṭhanglian pitling theinak dingah a phunphun in in tawlrelsak. An thiamtawk suah in hlawhtlinnak lamzin in hawlsak. Rannung pawl hi an nu, an pa pawl thawn an um caan hi caan tawite sung lawng a si. An suah ihsin thlahnih tluk cun anmahte’n an tlang, an um thei lo. A reibik ah kum khat tiang hrawng fang khi anmahte’n an tawlrel thei lo. Rannung tam sawn cu kumkhat hrawng an kim cun anmnahte’n an nung-aw thei zo.

Asinain kannih minung pawl hin nu le pa ṭaanghlum kan beencaan hi kum tampi sung a si. Kumkhat kan kim tikah zianghman kan tuah thei hrih lo, țong kan zir pek, vah kan zir pekte lawng a si hrih. Mihrek khat cu tuandeuh in a santlaimi an um. An nu le pa a cawm, a zohsal theitu an um na’n a tam lo. Mi tamsawn cu a malbik kum 18-20 sung nu le pa rinsan in kan um. Nupi, pasal kan neih hnu hmanah nu le pa bomnak kan ṭul hrih thotho. Curuangah nu le pa ih in kilkhawinak parah lungawi thusim in upat pek kan ṭul hrimhrim.

Tulai mino tampi in nu le pa siseh, saya upa khal siseh, zianghman siar duh loin kan um vivo thlang. Kan hmuhtonmi, kan theihmi zat kan nu le pa pawl in an thei lo, san a thleng rero thlang ih santhar sungah kan umnan kan nu, kan pa pawl ih ruahnak le hmuhnak pawl cu a date out tuk zo, san an man nawn lo tiah ziang siar loin kan umsan men ṭheu. Kan rak hmuhsuam ṭheu. Cumi cu poi ka ti zet, nan ti ciomi a si ve ko ding ka zum. Cuti ih ziang siar duh lo pawl hi an nun sung hmuahhmuah ah ziang pipa khal an si dah ve ce lo timi khal hi kan hmu cio mi a si ko. Cutin a si ruangah kan nu le kan pa, zirhtu pawl cu kan ṭihzah dingih kan upat hrimhrim ding a ṭul.

2. Ziangtin upat kan pek ding?

Kan Pathian cu zawnlung thungainak hi a duh zettu a si. Nu le pa ṭihzah upat pekin kan sunloih kan ti tikah an thu simmi ngai in le thuthlun nun neihnak in kan langter ding hi a si. Ṭihzah upat peknak kan timi cu zawnlung thungainak in kan langter a ṭul. Ṭong dang in kan sim asile kanmai’ duhnak vek si sawn loin nan thu duhnak vekin si ko seh tiah kan ti thei ding hi a thupi ngaingai. Nu le pa ṭihzah upat lawng si loin an thu khal ngai ding a thupi zet. Upat ṭihzahnak kan langternak cu zawnlung thungainak (obedience) ah a um. Nu le pa, Saya upa kan ṭihzah, kan upat kan ti ko nan an thu kan thlun, kan ngai duh lo ahcun sullam zianghman a nei lo. Thufim 1:8-9 sungah, “Ka fapa, na nu le na pa ih simmi thu kha ṭhate’n ngai aw. An zirhmi thu in na nuncan zia kha na lu hrangah lupawng mawizet a si dingih na hngawng hrangah ṭhi mawi a si ding,” a ti. Nu le pa, Saya upa thu ngai hi nunnom le nunsaunak a si, tiah sim duh sannak a si.

Cuitlun ah Thufim 6:20-23 sungah, “Ka fapa, na pa ih sim bangin tuah awla, na nu ih zirhmi kha ziangtik hmanah hngilh hlah aw. An simmi thu tla kha ciing ringring awla, na thinlung sungah khum aw. Khual na tlawn tikah an lo zirhmi thu tla in a lo hruai dingih zaanah a lo kilkhawi dingih, sunah ruahnak a lo pek ding. An lo zirhnak cu a tleu ringring dingih an nun simnak khan nundaanzia a lo zirh ding,” tiah in zirh bet hrih. Cumi cu thudik a siih dingnak tuah khal a si. Curuangah dingnak tuah le thudik tuah cu raithawinak hnakin Pathian ih duhsawn mi a si (Thuf. 21:3).

Cuihsin zawnlung thungai duh lonak ruangah ziang a cang thei ti kan zoh lala hnik pei. 1 Samuel 12:15 sungah, “Asinain Bawipa thu nan ngai duh loih a thupekmi tla nan el a si ahcun, nan pupa pawlih an rak tuar bangin nanmah le nan siangpahrang in nan tuar ding a si” a ti. Ṭihnung rapthlakza Pathian ṭongkam a si. Culawng si hrih loin Pathian thupek a ngai duh lo pawl, a eltu pawl parih siatcamnak thu khal Daan peksalnak 28:15-60 sungah kimzet in siar theih a si. Zawnlung thungainak hi Pathian in a duhzetmi a si (Saam 40:6-8) timi hi Baibal sung hmun tampi ah kan hmu thei a si. Curuangah ziangvek dinhmun kan thleng ih khui hmun ih kan um khalah Nu le Pa, Saya, Upa pawl ṭihzah upat pek le an thusimmi parah zawnlung thungainak neih hi a thupi ngaingai ti cu el theihmi a si lo.

3. Ziangtikah ziangtin upat kan pek ding?

Nu le pa pawl cun nitin nuntu khawsaknak hrangah an cangvai cio vekin faa le mino pawl khal in fimthiamnak zir in hmailam țhansonak hrangah kan zuam rero. “Caan timi hi Sui ah a cang” timi Japan ṭongfim pakhat a um. Caan hman a thiamtu hrangah cun Sui hnak hman in a man a khung sawn. Nikhat ah nazi 24 lawng a um hi a mal tuk a titu khal mi tampi an um. Cutin tikcu caan hi man a neizet ruangah nu le pa zohṭhat in caan kan pe thei nawn lo. Nu le pa pawl cun zianghman kan ti thei lo laiah caan tampi pekin an neih le siah ziangkim cem heu ko in, in rak tuamhlawm. Minung pakhat si theinak dinhmun tiang in tungding zo. Curuangah kan caan a kim ve tikah nu le pa cu an kum upa ve thlang ruangah kan titheizat taimak suahin tuamhlawm ve sal ding a thupi ngaingai.

Nu le pa san lai hnakin tui san ah a ṭhangso tuk zo. Atu kan san ahcun Computer, electronic thil tivek sanman thilri tampi a um thlang. Duh tawk in kan hmang rero zo. Cutik ah faate tampi cun “Ka nu, ka pa, nan san lai vek a si nawn lo, nannih zianghman nan thei lo” timi ṭongkam vek pawl hmang in kan upat lo deuhdeuh. Kan thiamnak pawl rinsan aw zet ih nu le pa nautat le hmuhsuamnak ṭongkam kan hmang ol zet ṭheu. Mino tampi cun nu sunloih ni, Pa sunloih ni lawngah laksawng fate takte pek in pangpar ṭhi orh ter in kan um kha upat kan pek ko si, kan ti. Cumi te men in sunloih kan pek hi a tawk lo. Nitin an nun sung hmuahhmuah thinlung tak in duhdawt le upat sunloih ding hi Pathian ih duhmi a si. Kanmah le kanmah kan ruat ṭhat awk sal a ṭul, tiah nan ti cio ve maw?

Khat lam ahcun kan san thleng awk hi a rang, a cak tuk ruangah nu le pa pawlin an dawi ban lomi thuhla tampi a um ko ding. Curuangah an an thei ngah hrih lomi thil tampi a um ti cu sim le rel a ṭul lo ding ka zum. Sikhalsehla nu le pa ti na nana cu fa le nun an sim duh tuk ruangah cumi cu nan thei lo, cutin tuah ding a si lo, kha tin tuah ding a si sawn tiah anmah hi thu theibik vekin an ṭong caan tampi a um ko ding. Ziangahtile nu le pa ih mithmuh ahcun faate pawl hi nauhak ziang thei lo vekah in hmu ringring hrih ruangah a si. Cumi cu nu le pa khalin an hrial thei ve ding a ṭul. An theithiam lomi parah mi nun sim loin faa le pawl an theithiam thei ding zawngin simfiangnak nei thei ding hi a thupi zet ve fawn. Faa le pawl khalin cuvekih nun in sim tikah thinsau zet in theifiang sak ve ding kan ṭul.

Cuih tlunah faate hrekkhat pawlin vei tampi ah kan nu, kan pa pawl an thih tikah nasazet in kan ṭah, an thih hnu ah hngilh lonak lungphun le thlacamkhawm a phunphun in kan nei ṭheu. A ngaingai kan sim asile nu le pa timi hi an nun laiah ṭihzah upat sunloihnak pek sawn ding a ṭul. An thih zo hnu zianghman an thei nawn lo hnu ah cuvek pawl kan tuahsak rero mi hi a lak men a si. Cuhnak in an nung dam laiah kan ti theitawk te thawn a ṭhabik kan tuamhlawm sawn le a ṭha tukmi a si. Thupi zetih a ruattu kan um thei men nain sullam nei lomi a si ding ka zum. Cubang minung pawl cu mi ti awter pawl, mi hansawng pawl kan si sawn hmang maw ti hi ka hmuh daan a si. Kawl pawl cun, “Nu le pa hi an nun lai ah ṭhatein tuamhlawm aw, cawmdawl aw, an thi tikah ṭap hlah” tiah an ti. A dikzetmi zirh awknak pakhat a si, tiah ka ruat.

Curuangah nu le pa pawl hi leitlun an nun laiah ṭihzah in, upat pek in sunloih cio ding a thupi zet. An ei, an in thei laiah tirawl khopkham te’n pe ding kan zuam a ṭul sawn. Ei thei, in thei nawn lo hnu ih ei-in a phunphun pek awk rero khal hi a lak men a si. Cuvek ṭhiamṭhiam in Saya le upa pawl khal ṭihzah upat pekin an thusimmi le ruahnak pekmi pawl hi zawnlung thungainak thawn nunpi ding a thupi ngaingai a si. Cutin kan tuah thei asile kan hrangah sunralnak zianghman a um lo. Kan hrangah a ṭhatnak a tam sawn a si. Cumi cu Pathian ih duhmi a siih san sau ih nung theinak khal a si.

Tlangkawmnak

Zumtu kan si ruangah mit hmuh lo Pathian cu kan zumih kan ṭihzah, kan upat cio ding ka zum. Ziangahtile Amah cu in sersiamtu A nungmi Pathian a si. Pathian cu kan hmu thei lo ruangah mit ih hmuh theimi Nu le pa, Saya le upa pawl kha ṭihzah upat pek kan thiam ahcun kan hrangah hlawknak tumbik a si. Pathian a zum lotu Kawl biaknak hmanin Pathian cu Nu le pa, Saya le upa pawl thawn hmunkhat ah bangraante’n an retih upat sunloihnak an pek thei a si. Pathian thawn an bangraan aw lo na’n Nu le Pa, Saya le Upa pawl cu mithmuh thei ih kan neihmi upat, ṭihzah le sunloih kan pek ṭulmi pawl an si, tiah ka ruat.

Veikhat cu B.A a ong ih zung pakhat ah bawi dinhmun a thleng theitu mi pakhat in hitin a pa a hmusuam. “Ka pa, nang cu phun hra hman na ong lo. Thiamnak zianghman na nei lo. Kei cu B.A. degree ka ngah zo. Na hnak in ka thiammi a tam tuk zo. Ka zungah bawi pakhat ka si thei zo. Nang nih in bang thei lo, Ka lo neh,” tiah a ti. Cutikah a pa in, “Aw si e, ka fa, Na simmi a dik tuk. I neh zo tiah na ruat aw cu na mawh lo nasa. Asinain ka fa, na ruah dingmi pakhatte a um. Cumi cu na pa kei zianghman santlai lo te pakhat in B.A. degree ngah in bawi a ṭuan theitu faate ka lo nei. Curuangah nangmah in faate na neih tikah a mal bik M.A. a ngah ih na hnak ih bawi deuh a ṭuan thei tik lawngah I neh ding. Sikhalsehla kei hi M.A. ngahtu ih ‘pu’ ka si lala ding… curuangah I neh ngaingai maw ti hi ṭhate’n ruat sal hnik aw…” a rak ti dah. Sim duhmi cu tuini fa le pawl in ziangtluk kan thiam, kan tithei kan ti khalle nu le pa, saya upa pawl cu kan hlan ihsin theihnak phunphun a rak nei cia zo an si timi hi nonawn pawlin kan cingken ding a ṭul a si. Kan zahpi, kan hmuhsuam dingmi an si lo. Hmuhsuam le nautat tum loin upat sunloih ding sawn hi kan thiam a ṭul. Kan sunloih thei lo hmanah kan hmuhsuam pang lo ding hi a thupi ngaingai.

Pathian ih pekmi Thukham pahra sungah ‘tuah lo ding” ih khamnak pakua lakah ‘tuah aw’ timi a um sunte a si ruangah thungaithlak in kan tuah thei ding hi a thupi ngaingai. Pathian ih duhmi a si ti cu fiangzet in kan hmu theimi a si. Ziangtiang kan dam ding, kan nung ding timi cu Pathian ih kutsungah a um ko. Asinain Pathian thupek a thluntu hrangah cun san sau ih kan nung theinak ding lamzin pakhat cu a si. Ziangahtile Pathian pekmi thukham pahra sungah thlun dingih thupek umsunte a si. Paul khalin himi thu hi a thupi tuk ruangah Efesa 6:1-3 ah a sim bet ve, tiah kan hmu thei. Nu le pa a nei hrih tu pawl in atu thokin nu le pa upat țihzah thiam thlang uhsi. Sunloih thiam uhsi. Nu le pa kan nei nawn lo khalle saya upa pawl kha upat ṭihzah kan thiam ding a ṭul thotho a si. Cumi cu Pathian ih duhmi a si. Kan Baibal ih in zirhmi khal a si. Nu le pa, Saya le upa pawl hmusuamtu si loin upat pek thiamtu si dingah zuam cio uhsi.

Duhdawtmi casiartu kan zate’n Pathian kan ṭihzah kan upat timi hi mithmuh theimi Nu le Pa, Saya le upa pawl ṭihzah upat peknak in langter cio hram uhsi. Pathian thukham sungih a ummi vekin ‘tuah aw’ tiih thupek a um sunte hi kan nun ah thlun thei dingin zuam cio kan ṭul. A harzetmi a si lo, asinain a ol zetmi khal a si cuang fawn lo. Cumi kan tuahsuak thei ahcun kan hrangah sansaunak a si tengteng ko ding. Curuangah Paul ih simmi thawn kan thu ka net ter ding: “Nauhak pawl, Bawipa ih hmin in nan nu le nan pa upat uh. Nu le pa upat cu Khristian ṭuanvo a siih a ṭha mi a si fawn. ‘Nan nu le nan pa upat uh’, timi thukham hi, “Na lam a tluang dingih leitlunah na nun a sau ding’, timi thutiamnak an beetmi thukham hmaisabik a si” (Efesa 6:1-3).

Kan zate hnenah Pathian ih remruat cia mi sannaunak thluasuah famkim cu cat bang loin thleng ringring ko seh! Amen.

Duhdawtnak thawn,

Rev. Dr. CJ Hrang Hmung

PCU, Manila.